Przeżywające kryzysy Kongo oczekuje wizyty papieża Franciszka

Już za kilka dni papież Franciszek uda się w podróż do Demokratycznej Republiki Konga i Sudanu Południowego z przesłaniem pokoju. Na liczne problemy, jakie przeżywa Kongo – korupcję, złą gospodarkę, wojnę domową i wypędzenia – zwróciła uwagę w swojej korespondencji niemiecka agencja katolicka KNA.

Podczas gdy w stolicy trwają przygotowania do wizyty papieża, która odbędzie się za niecałe dwa tygodnie, na wschodzie Demokratycznej Republiki Konga trwają zupełnie inne prace porządkowe: tam atak bombowy na kościół zielonoświątkowców sprzed kilku dni spowodował śmierć prawie 20 osób i ranił dwa razy więcej; rząd mówi o „akcie terroryzmu” ze strony islamskich rebeliantów.

„Papież powinien przynieść przesłanie pokoju, tolerancji i odpowiedzialności” – ma nadzieję kongijski obrońca praw człowieka Leon Nsiku. Jego zdanie, takie słowa zostałby przyjęty z zadowoleniem m.in. przez 5,5 mln Kongijczyków, którzy według danych agencji ONZ ds. uchodźców UNHCR żyją w jako uchodźcy we własnym kraju. W większości przypadków padli oni ofiarą jednego z ponad 120 ugrupowań rebelianckich działających na wschodzie, od fanatyków religijnych po separatystów. „Sytuacja uległa poprawie po niedawnym rozmieszczeniu regionalnych sił interwencyjnych Afryki Wschodniej, ale przed nami wiele wyzwań” – zwrócił uwagę Koffi Sawyer, badacz konfliktów w Pan-African Institute for Security Studies. Największe z nich, to brak kontroli państwowej na terenie działań rebeliantów.

Na papieskie przesłanie pokoju oczekuje również Katherine Marshall, ekspertka ds. polityki i religii w Berkley Center w USA. „Nieco bardziej złożone” mogą być – jej zdaniem – wypowiedzi dotyczące rozwoju. Zdaniem ekspertki, papież powinien coś powiedzieć o takich sprawach jak zagrożony las deszczowy w Kongu, opieka zdrowotna, nierówny system edukacji i niesprawiedliwość społeczno-ekonomiczna. „Demokratyczna Republika Konga jest niezwykłym przykładem ogromnego potencjału dobrobytu, ale jednocześnie głębokich nierówności”, uważa ekspertka z USA. Ponadto, zastanawia się, czy Franciszek poruszy także kwestie kolonializmu i „głęboko zakorzenionego problemem korupcji”. Wreszcie, pokój bez dobrych rządów byłby tylko „iluzją”.

Jest o tym również przekonany Richard Moncrieff, tymczasowy dyrektor regionalny International Crisis Group, który zaznacza, że „papież musi wysłać przesłanie o politycznym konsensusie. Może nie jest politykiem, ale ma duże wpływy polityczne”. Obecnie, oprócz konfliktu na wschodzie, Demokratyczna Republika Konga cierpi z powodu „rosnącej polaryzacji” – powiedział Moncrieff i przypomniał, że w grudniu ma zostać wybrany prezydent i nowy parlament.

Pokojowo, ale często niedemokratycznie – tak wyglądała zmiana władzy w Kinszasie po zakończeniu kongijskiej wojny domowej 24 lata temu. Mówi się również, że wieloletni lider opozycji Felix Tshisekedi został prezydentem w 2019 roku z pomocą „zakulisowego układu” z jego autokratycznym poprzednikiem Josephem Kabilą. Jego dotychczasowe osiągnięcia są umiarkowane, uważa Leon Nsiku. Zdaniem działacza na rzecz praw człowieka, „jego pierwsza kadencja była porażką, jeśli chodzi o bezpieczeństwo i stabilność”. Jak twierdzi, krucha demokracja ucierpiała na skutek sporu o komisję wyborczą, a także z powodu nadużyć w parlamencie. „Ponadto aresztowano dziennikarzy i obrońców praw człowieka” – przypomniał Nsiku.

Politolog Sawyer pragnie, aby papież „zachęcił zarówno przywódców, jak i mieszkańców do odłożenia na bok swoich politycznych i etnicznych sporów, a zamiast tego do skupienia się na kwestii pokoju i spójności”. Jego zdaniem, w tym względzie papież ma w każdym razie duże szanse. W żadnym innym afrykańskim państwie biskupi katoliccy nie mają tak dużych wpływów jak w Demokratycznej Republice Konga. „Dzięki swojej moralnej sile nacisku mogą odegrać decydującą rolę w umacnianiu dialogu i tolerancji” – uważa ekspert. Ponadto Franciszek ma szansę pogodzić kłótnie w dzielnicy rządowej Kinszasy, dodał Richard Moncrieff, który zajmuje się badaniem konfliktów: „W nadchodzących wyborach powinno chodzić przede wszystkim o problemy kraju i sposoby ich rozwiązania. Myślę, że papież Franciszek może skierować debatę w tym kierunku”. Jak opakuje tę polityczną misję w religijne przesłanie? To zależy od niego i jego najbliższych współpracowników przygotowujących przemówienia.

Papież Franciszek złoży wizytę w Demokratycznej Republice Konga w dniach 31 stycznia – 3 lutego. Następnie, od 3 do 5 lutego odwiedzi Sudan Południowy. W tej części podróży będą towarzyszyć papieżowi honorowy zwierzchnik Wspólnoty Anglikańskiej, arcybiskup Canterbury Justin Welby i moderator Zgromadzenia Ogólnego prezbiteriańskiego Kościoła Szkocji pastor Iain Greenshields.