Nowy pomnik upamiętnia zakonnika i pioniera genetyki

W czeskiej metropolii Brnie nowy pomnik upamiętnia światowej sławy przyrodnika i zakonnika Gregora Johanna Mendla (1822-1884). Jak poinformowało „Radio Praga” dzieło z brązu autorstwa rzeźbiarza Jaromíra Gargulaka, wzniesione na centralnym placu Mendla, nosi nazwę „Grochowe ziele”. Morawsko-austriacki kapłan o. Mendel mieszkał w klasztorze augustianów w Starym Brnie. Po części dzięki swoim eksperymentom z grochem i regułom dziedziczności, które noszą jego imię, jest uważany za znanego na całym świecie ojca współczesnej genetyki.

Pomnik przedstawia kiełkowanie pędów grochu. Składa się z 16 stel w kształcie kiełków, przez które zwiedzający mogą przejść. Na szczytach steli znajdują się grochy w kolorach i kształtach odpowiadających odkryciom Mendla. „Kamień węgielny pod pomnik pobłogosławił w 2021 roku w Rzymie papież Franciszek” – poinformowało „Radio Praga”.

Projekt Gargulaka został wybrany przez jury w międzynarodowym konkursie ogłoszonym z okazji 200. rocznicy urodzin Mendla w ubiegłym roku. „Naszym celem było trwałe przypomnienie przyszłym pokoleniom o tej ważnej osobowości w bardzo oryginalny sposób” – powiedział Jakub Carda, szef spółki non-profit „Spolen”. Koszty pomnika zostały pokryte przez miasto Brno, okręg południowomorawski i prywatnych darczyńców.

W Brnie „ojciec genetyki” rozwinął swoją teorię dziedziczenia (zasady Mendla). Zajmował się badaniami nad dziedziczeniem cech grochu zwyczajnego. Udowodnił, że dziedziczenie cech grochu oparte jest na zestawie praw, które później zostały nazwane od jego nazwiska „prawami Mendla”. Znaczenie obserwacji o. Mendla nie zostało docenione aż do przełomu XX wieku, kiedy ponowne „odkrycie” procesów przez niego obserwowanych zapoczątkowało powstanie nowej dziedziny nauki – genetyki.

Johann Gregor Mendel urodził się 20 lipca 1822 r. w rodzinie drobnych austriacko-śląskich rolników we wsi Hynčice w ówczesnych Austro-Węgrzech. W latach 1834–1840 uczęszczał do liceum w Opawie, a następnie w 1843 ukończył Instytut Filozofii Uniwersytetu w Ołomuńcu. Po odbyciu jednorocznego nowicjatu, w 1844 wstąpił do zakonu augustianów i podjął studia teologiczne w Brnie, które ukończył w 1848. Oprócz działalności duszpasterskiej wykładał rolnictwo w Instytucie Technicznym w Brnie oraz w liceum w Znojmie. W latach 1851–1853 za zgodą przeora studiował nauki przyrodnicze w Wiedniu. W 1854 założył w ogrodzie klasztornym hodowlę roślin w celu badań zmienności dziedziczenia, jednocześnie zorganizował obserwatorium meteorologiczne. W tych dwóch dziedzinach (marginalnie także w hydrogeologii i badaniach nad pszczołami), prowadził badania naukowe. Zmarł 6 stycznia 1884 w Brnie. Latem 2022 była obchodzona 200. rocznica jego urodzin.