Wręczenie Nagród im. ks. Stanisława Musiała

Autorka opracowania „Żydzi w Wieliczce. Opowieść dokumentalna” Małgorzata Międzobrodzka oraz nauczycielka historii w II LO im. J. Korczaka w Wieluniu Agnieszka Mysakowska odebrały w auli Collegium Novum UJ Nagrody im. ks. Stanisława Musiała. Wyróżnienie jest przyznawane osobom zasłużonym dla dialogu chrześcijańsko-żydowskiego i polsko-żydowskiego.

Małgorzata Międzobrodzka otrzymała nagrodę w kategorii twórczość promująca ducha dialogu i współpracy chrześcijańsko-żydowskiej i polsko-żydowskiej. Jak podkreślił w laudacji Robert Piaskowski, pełnomocnik prezydenta miasta Krakowa ds. kultury, książka „Żydzi w Wieliczce. Opowieść dokumentalna” to publikacja o wielkim znaczeniu.

– Wydana w 80. rocznicę zagłady wielickich Żydów publikacja opowiada nie tylko o życiu tej społeczności, ale przede wszystkim o wielkiej nieobecności. W czasie okupacji hitlerowskiej zginęła przecież połowa ludności żydowskiej Europy i aż 90 procent jej przedwojennej populacji w Polsce, której blisko 3,5 milionowa diaspora była drugą co do wielkości na świecie. Wraz z ludźmi niemal unicestwiona została tworzona przez stulecia kultura materialna i duchowa narodu. Niemal. Dzięki badaczom takim jak dzisiejsza laureatka udaje się, kawałek po kawałku, odbudowywać chociaż ułamek wielkiej spuścizny, którą nazistowska machina zagłady skazała na wymazanie z powierzchni ziemi – podkreślał Piaskowski.

– Małgorzata Międzobrodzka pochyla się nad złożoną naturą miasta nie tylko z ciekawością historyczki, ale też ogromną empatią. Uświadamia nam wszystkim – mieszkańcom Małopolski, a zwłaszcza wieliczanom – że wspólna, polsko-żydowska przeszłość tych terenów jest naszą historią i nie możemy jej wymazać, nie możemy jej zostawić poza sobą – mówił.

Jak podkreślał, dzieło laureatki jest portretem koegzystencji, odkrywającym przed powojennym społeczeństwem przemilczane, wyparte i ukryte dziedzictwo żydowskie. – Ujawnia prawdę o przeszłości, by udowodnić, że zawsze więcej nas łączyło niż dzieli – dodał.

Małgorzata Międzobrodzka przez wiele lat pracowała w Muzeum Żup Krakowskich. Książkę zaczęła pisać na emeryturze.

– Pracując nad nią, celowo przytaczałam duże fragmenty oryginalnych dokumentów, by pozwolić czytelnikowi samodzielnie analizować ich treść. Mam nadzieję, że po książkę odważnie sięgną ludzie młodzi – Polacy i Żydzi – nie bojąc się odnaleźć w niej zapomnianych sąsiadów swoich dziadków. Poznanie wspólnej polsko-żydowskiej historii miasta pozwoli im zwiększyć zrozumienie i spojrzeć na siebie nawzajem – mówiła podczas uroczystości.

Za inicjatywy społeczne nagrodzono Agnieszkę Mysakowską, która od lat konsekwentnie podejmuje wysiłki na rzecz dialogu kultur i ocalania pamięci o wieluńskich Żydach oraz wychowania młodzieży w duchu dialogu i szacunku wobec innych.

Rektor UJ prof. Jacek Popiel w laudacji przypomniał, że Wieluń uchodzi w powszechnej świadomości za miejsce rozpoczęcia II wojny światowej. Realizowane przez wyróżnioną nauczycielkę przedsięwzięcia przywracają zapomniane fakty na temat Wielunia, miasta niegdyś wieloetnicznego i wielokulturowego, którego tradycje i obyczaje kształtowali przez wieki zarówno Polacy, jak i Żydzi, którzy stanowili 30-40 proc. mieszkańców.

– Nieznane szerzej tradycje dawnego, wielonarodowego Wielunia Agnieszka Mysakowska postanowiła ocalić od zapomnienia wraz ze swoimi uczniami, wytyczając przy ich udziale „Szlak Wieluńskich Żydów” – ścieżkę edukacyjną upamiętniającą lokalną, przedwojenną społeczność żydowską. Oryginalne, pod wieloma względami pionierskie przedsięwzięcie, zgłoszone w prestiżowym konkursie „Szkoła Dialogu”, spotkało się z uznaniem jurorów i natychmiastowym, entuzjastycznym odzewem przedstawicieli środowiska żydowskiego w Polsce, zapewniając wówczas Mysakowskiej i jej podopiecznym zasłużone zwycięstwo – mówił rektor UJ. Według niego, to właśnie dzięki jej staraniom Wieluń stał się miastem otwartym na proces pojednania między przedstawicielami różnych narodowości, pokoleń i wyznań w duchu wartości podzielanych i pielęgnowanych zarówno przez judaizm, jak i chrześcijaństwo.

Agnieszka Mysakowska podkreślała, że na co dzień pracuje z fantastyczną i otwartą młodzieżą, która zawsze stanie w obronie człowieka. Laureatka nie ukrywała, że bywało, iż nie miała siły kontynuować swoją pracę. – Pojawiła się ta siła w młodych. To oni dają mi tę siłę, która powoduje, że chcę dalej zmieniać ten świat – mówiła.

Nagrodę im. ks. Stanisława Musiała ustanowił Klub Chrześcijan i Żydów „Przymierze”. Jej fundatorami są Rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego, Prezydent Miasta Krakowa i Gmina Wyznaniowa Żydowska w Krakowie. Wyboru laureatów dokonuje kapituła, której przewodniczy prof. Jacek Popiel. Nagroda jest przyznawana w 2 kategoriach: za twórczość promującą ducha dialogu i współpracy chrześcijańsko-żydowskiej i polsko-żydowskiej oraz za podejmowanie inicjatyw społecznych na rzecz pojednania.

Ks. Stanisław Musiał (1938-2004) był wytrwałym rzecznikiem dialogu chrześcijańsko-żydowskiego, konsekwentnie krytykował wszelkie przejawy antysemityzmu i ksenofobii, za co uhonorowano go m.in. Nagrodą im. Jana Karskiego i Poli Nireńskiej. Od 1981 roku był redaktorem „Tygodnika Powszechnego”, a w latach 1990-1991 zastępcą redaktora naczelnego. Publikował także w „Gazecie Wyborczej”, „Wprost”, „Polin” i „Midraszu”. Ks. Musiał był autorem ważnej książki piętnującej grzech antysemityzmu „Czarne jest czarne”. Po jego śmierci, z inicjatywy krakowskiej społeczności żydowskiej, na cmentarzu żydowskim w Krakowie przy ul. Miodowej odsłonięto tablicę poświęconą jego pamięci.