Papieża Franciszka podróże na peryferia świata

Jak zapowiedział na początku pontyfikatu w 2013 r. papież Franciszek konsekwentnie stara się dotrzeć na peryferie świata, krajów wykluczonych geograficznie, społecznie i ekonomicznie.

Tam na oczach całego świata papież z Argentyny upomina się o spychanych na margines, wykluczonych i zapomnianych, ofiary wojen, mówi o cierpieniu migrantów i ofiarach klęsk żywiołowych, mediuje w sporach niemożliwych do rozwiązania, występuje wprost przeciwko wszelkim formom przemocy, wskazuje na kryzys rodzin i ekonomicznej niesprawiedliwości, dyskutuje z przedstawicielami innych religii o upadku wiary widząc w tym zagrożenie ogólnoludzkiej kultury, mówi stanowcze „nie” konfliktom i wojnom prowadzonym w „imię Boga”. I tak w ciągu 11 lat na papieskim urzędzie Franciszek odwiedził m. in.: Sri Lankę i Filipiny, Bośnię i Hercegowinę, Ekwador, Boliwię i Paragwaj, Kenię, Ugandę i Republikę Środkowoafrykańską (2015), Wyspę Lesbos w Grecji (2016), Mjanmę i Bangladesz (2017), Mozambik, Madagaskar i Mauritius (2019), Irak (2021), Demokratyczną Republikę Konga i Sudan Południowy oraz Mongolię (2023).

Sri Lanka

Najważniejszymi wydarzeniami wizyty Franciszka w dniach 13-15 stycznia 2015 były: kanonizacja bł. Józefa Vaza – „Apostoła Cejlonu”, pielgrzymka do sanktuarium Matki Bożej Różańcowej w Madhu oraz spotkanie międzyreligijne. Przebiegała ona pod hasłem: „Pozostańcie w miłości”. Franciszek pozostawił mieszkańcom i Kościołowi Sri Lanki dwa wielkie przesłania. W tym wieloreligijnym kraju, gdzie największą wspólnotą religią jest buddyzm, a później hinduizm, chrześcijaństwo i islam, papież zaapelował o wolność religijną, określając ją jako „fundamentalne prawo człowieka” i przypomniał, że każdy „powinien być wolny, sam bądź stowarzyszony z innymi, w poszukiwaniu prawdy, wyrażaniu otwarcie swoich przekonań religijnych, wolny od zastraszania i od zewnętrznych przymusów”. Drugie orędzie dotyczyło narodowego pojednania. Franciszek wezwał do odbudowy utraconej jedności po 27 latach konfliktu między dwoma największymi grupami etnicznymi kraju: Syngalezami i Tamilami, który pochłonął prawie 100 tys. ofiar.

Filipiny

Franciszek pielgrzymował do największego katolickiego kraju Azji w dniach 15-19 stycznia 2015 r. Hasłem wizyty były słowa: „Miłosierdzie i współczucie”. Jej najważniejszymi wydarzeniami były m. in.: Msza św. i spotkania w miastach Tacloban i Palo na wyspie Leyte, która ucierpiała w 2013 r. w wyniku tajfunu Yolanda, spotkanie z młodzieżą na Uniwersytecie św. Tomasza oraz Msza św. w uroczystość Dzieciątka Jezus w Manili z udziałem 6 mln wiernych. Wizyta Franciszka na Filipinach skoncentrowana była wokół ubogich. Spotkanie z mieszkańcami zniszczonego w wyniku tragicznego tajfunu z 2013 r. w 80 proc. miasta Tacloban było głównym celem podróży. Papież w imieniu milionów ubogich wyraził sprzeciw wobec społecznej niesprawiedliwości i wszechobecnej korupcji. Podkreślił, że główną przyczyną ubóstwa jest system gospodarczy, który usunął osobę z centrum miasta i umieścił tam „boga pieniądze”, system gospodarczy, który wyklucza, zawsze wyklucza, wyklucza dzieci, młodych, bezrobotnych i tworzy kulturę odrzucenia w której wszyscy żyjemy.

Bośnia i Hercegowina

Msza św. z udziałem 65 tys. wiernych na stadionie olimpijskim, spotkanie z bośniackimi władzami, duchowieństwem, przedstawicielami wyznań i religii oraz młodzieżą złożyły się na wizytę Franciszka 6 czerwca 2015. w Sarajewie. Papież udał się do miasta-symbolu, miejsca współistnienia narodów i religii, nazywanego „Jerozolimą Zachodu” jako pielgrzym pokoju i nadziei. Franciszek, dziękując wspólnocie katolickiej oraz wszystkim wiernym: prawosławnym, muzułmanom, żydom oraz należącym do innych mniejszości religijnych za serdeczne przyjęcie, zachęcił wszystkich do kontynuowania dzieła duchowej i moralnej odbudowy społeczeństwa. Była to 8. zagraniczna podróż papieża i trzecia do kraju europejskiego poza Włochami. Jej hasłem były słowa: „Pokój wam” (Mir vama).

Ekwador

Msze św. w parku Samanes z udziałem ponad 600 tys. wiernych w Guayaquil i w Parku Dwusetlecia w stolicy kraju Quito z udziałem ok. 1,5 mln Ekwadorczyków, spotkanie ze światem nauki na kampusie Papieskiego Uniwersytetu Katolickiego Ekwadoru i przedstawicielami świata polityki, gospodarki i życia społecznego były głównymi punktami wizyty papieża Franciszka w tym kraju w dniach 5-8 lipca 2015 r. Jej hasłem były słowa: „Ewangelizować z radością”. W czasie wizyty papież podkreślił m. in. znaczenie rodziny i zaapelował o zaprzestanie niszczenia lasów tropikalnych w regionie Amazonii. Na targach w stolicy Quito skrytykował autorytarne dążenia liderów życia politycznego Ameryki Łacińskiej.

Boliwia

Msza św. inaugurująca V Krajowy Kongres Eucharystyczny na placu Chrystusa Odkupiciela w Santa Cruz de la Sierra z udziałem 1 mln wiernych, spotkania z prezydentem Evo Moralesem oraz z przedstawicielami władz Boliwii i elit społecznych tego kraju w stolicy kraju La Paz oraz udział w obradach II Spotkania Światowego Ruchów Ludowych na terenach wystawowych Expo Feria w Santa Cruz były głównymi punktami wizyty papieża Franciszka w tym kraju w dniach 8-10 lipca 2015 r. Jej hasłem były słowa: „Z Franciszkiem głosimy radość Ewangelii”. W swoich wystąpieniach papież apelował o integrację najsłabszych i ostrzegał przed bezgraniczną konsumpcją. Międzynarodową uwagę zwróciła jego wizyta podczas obrad II Spotkania Światowego Ruchów Ludowych w Santa Cruz, gdzie powiedział, że świat potrzebuje zmiany, a problemy które należy rozwiązać, dotyczą Ameryki Łacińskiej i całej ludzkości. „Chcemy zmiany, prawdziwej zmiany, zmiany struktur” – mówił papież i wezwał: „Globalizacja nadziei, rodząca się w narodach i narastająca wśród ubogich, musi zastąpić ową globalizację wykluczenia i obojętności!” Papież przeprosił także za wiele grzechów, jakich Kościół dopuścił się przeciwko rdzennym mieszkańcom Ameryki.

Paragwaj

Spotkanie z władzami i korpusem dyplomatycznym w ogrodzie w pałacu Lopezów, wizyta w szpitalu im. Dzieci z Acosta Ñu w Asunción, Msza św. na placu przed sanktuarium maryjnym w Caacupé z udziałem ponad miliona wiernych, spotkanie z przedstawicielami społeczeństwa obywatelskiego na Stadionie im. Leona Condou Kolegium św. Józefa, wizyta w dzielnicy Bañado Norte, Msza św. w parku Ñu Guazú z udziałem 1,5 mln wiernych, spotkanie z młodzieżą na bulwarze Costanera w stolicy kraju – były głównymi punktami wizyty apostolskiej Franciszka w dniach 10-12 lipca 2015 r. Jej hasłem były słowa: „Głosiciel prawdy i pokoju”. W czasie swoich wystąpień Franciszek wezwał m. in.: „Nigdy więcej bratobójczej wojny! Budujmy zawsze pokój!” Pochwalił też przemiany demokratyczne, jakie od wielu lat mają miejsce w Paragwaju i zachęcił do dalszego umacniania struktur i instytucji demokratycznych.

Kenia

Spotkanie z prezydentem, władzami i korpusem dyplomatycznym w pałacu prezydenckim, międzyreligijne i ekumeniczne w nuncjaturze apostolskiej, Msza św. na kampusie uniwersyteckim z udziałem tysięcy wiernych, wizyta w Biurze ONZ, dzielnicy slumsów Kangemi oraz spotkanie z młodzieżą na stadionie Kasarani w Nairobi – to najważniejsze punkty trzydniowej wizyty apostolskiej Franciszka w Kenii w dniach 25-27 listopada 2015 r. Jej hasłem były słowa: „Trwajcie mocni w wierze. Nie lękajcie się”. W czasie trzech dni Franciszek poruszył wiele problemów dotyczących nie tylko Kenii ale całej Afryki. Przypomniał, że doświadczenie pokazuje, iż przemoc, konflikt i terroryzm karmią się strachem, nieufnością i rozpaczą, rodzącymi się z ubóstwa i frustracji. Zaznaczył, że dialog ekumeniczny i międzyreligijny nie jest luksusem i podkreślił, że Bóg, któremu służymy, jest Bogiem pokoju, a Jego święte imię nigdy nie powinno być wykorzystywane do usprawiedliwiania nienawiści i przemocy. Papież wypowiedział wielkie „Nie” „globalizacji obojętności”, która doprowadziła do poświęcenia się bożkom zysku i konsumpcji, godzenia się ze skrajnymi, skandalicznymi formami „odrzucenia” i wykluczenia społecznego, jakimi są nowe formy niewolnictwa, handel ludźmi, praca przymusowa, prostytucja, handel organami, migracja.

Uganda

Spotkania z prezydentem i władzami politycznymi w Entebbe, nauczycielami i katechetami w Munyonyo, Msza św. w sanktuarium katolickim ugandyjskich męczenników w Namugongo z udziałem dziesiątków tysięcy wiernych, spotkanie z młodzieżą na terenie byłego lotniska w Kampali z udziałem tysięcy młodych Ugandyjczyków, wizyta w domu opieki dla niepełnosprawnych na przedmieściu Kampalii i spotkanie w stołecznej katedrze z duchowieństwem złożyły się na wizytę apostolską Franciszka w Ugandzie, która się odbyła w dniach 27-29 listopada 2015 r. Jej hasłem były słowa „Będziecie moimi świadkami”. Wizyta Franciszka w Ugandzie przebiegała pod znakiem świętych męczenników z XIX w. Głównym powodem jego wizyty było uczczenie 50. rocznicy ich kanonizacji przez Pawła VI. Jak zaznaczył, celem jego wizyty jest zwrócenie uwagi na Afrykę jako całość, na związane z nią obietnice, nadzieje, jej zmagania i jej osiągnięcia. „Świat patrzy na Afrykę jako na kontynent nadziei” – podkreślił. Papież mówił o wypływającej z wartości ewangelicznych „mądrości dzielnic ubogich”, niesprawiedliwości marginalizacji miejskiej, braku dostępu do infrastruktury i podstawowych usług, obojętności i wrogości, nowych formach kolonializmu, który twierdzi, że kraje afrykańskie są elementami mechanizmu, trybami wielkiej machiny. Wezwał do przezwyciężenia plemiennych podziałów, korupcji, fanatyzmu i przemocy.

RŚA

Spotkanie z przedstawicielami władz oraz korpusem dyplomatycznym w pałacu prezydenckim, wizyta w obozie dla uchodźców, spotkanie ze wspólnotami ewangelikalnymi, otwarcie pierwszych Drzwi Świętych Jubileuszu Miłosierdzia, Msza św. z udziałem kapłanów, zakonników, zakonnic, katechetów i młodzieżą w katedrze, spowiedź dla kilku młodych oraz czuwanie modlitewne na błoniach przed katedrą w Bangi, spotkanie z muzułmanami w głównym stołecznym meczecie i Msza św. na stadionie kompleksu sportowego im. Barthélémy Boganda – złożyły się na wizytę Franciszka w Republice Środkowoafrykańskiej w dniach 29-30 listopada. Była ona trzecim, po Kenii i Ugandzie, krajem jego pierwszej wizyty apostolskiej na Czarnym Lądzie i zarazem ostatnim etapem 11. podróży zagranicznej papieża Franciszka, w trakcie której odwiedził wcześniej Kenię i Ugandę. Papież przebywał w kraju pogrążonym od 2013 r. w chaosie krwawej wojny domowej, która pochłonęła tysiące ofiar. Rebelianci mordują, gwałcą, podpalają. 900 tys. mieszkańców Republiki Środkowoafrykańskiej zostało wypędzonych ze swoich domów. Z tego też powodu do końca nie było wiadomo, czy papieska wizyta w Bangi dojdzie do skutku. Dzięki niej po raz pierwszy od trzech lat zapanowała zgoda między wszystkimi – chrześcijanami i muzułmanami oraz przedstawicielami wszystkich opcji politycznych. Franciszek wezwał wszystkich tych, którzy niesprawiedliwie używają broni tego świata: „Odłóżcie te narzędzia śmierci; uzbrójcie się raczej w sprawiedliwość, miłość i miłosierdzie – rzeczywiste gwarancje pokoju”. Bangi nazwał „duchową stolicą świata”, dlatego Jubileuszowy Rok Święty Miłosierdzia zaczął się na tej ziemi, która od lat cierpi z powodu nienawiści, wojny, braku porozumienia i pokoju.

Grecja

Franciszek przebywał 16 kwietnia 2016 r. na wyspie Lesbos. W czasie pięciogodzinnej wizyty wraz z patriarchą Konstantynopola Bartłomiejem i prawosławnym arcybiskupem Aten i całej Grecji Hieronimem II odwiedzili znajdujący się tam obóz dla uchodźców, w którym przebywa 2,5 tys. osób ubiegających się o azyl. Hierarchowie zjedli z nimi obiad, podpisali wspólną deklarację oraz modlili się za tych, którzy utonęli w Morzu Egejskim, przeprawiając się do Grecji. Była to 13. podróż zagraniczna papieża Bergoglio. Podczas tej wzruszającej a chwilami wstrząsającej wizyty trzej zwierzchnicy religijni wezwali uchodźców, aby nie tracili nadziei. We wspólnej deklaracji wezwali świat do odważnej reakcji, aby stawić czoła ogromnemu kryzysowi humanitarnemu, związanemu z tą grupą ludzi i jego przyczynom. Papież wskazał na potrzebę dalekosiężnej polityki, a nie działań jednostronnych i doraźnych. Przyznał, że obawy instytucji, ludzi w Grecji i innych krajach Europy związane z kryzysem uchodźczym są zrozumiałe i uzasadnione. Zaapelował, aby mimo tych lęków nie zapominano, że migranci nie są „liczbami, ale osobami, twarzami, imionami, historiami”. Wracając do Rzymu papież zabrał ze sobą trzy syryjskie rodziny.

Mjanma

W dniach 27-30 listopada 2017 r. Franciszek odwiedził Mijanmę (dawną Birmę). Była to pierwsza podróż głowy Kościoła katolickiego do tego południowoazjatyckiego kraju, którego ok. 90 proc. mieszkańców wyznaje buddyzm, a katolików jest ok. 700 tys. Jej hasłem były słowa: „Miłość i Pokój”. Na wizytę złożyły się m.in. Msze św. na błoniach w Yangonie (Rangunie) z udziałem 150 tys. wiernych oraz spotkania: z 5-tysięczną rzeszą młodzieży w katedrze, z Najwyższą Radą Mnichów Buddyjskich „Sangha”, z biskupami i przedstawicielami władz. Był to też pierwszy etap 21. podróży zagranicznej Franciszka, w ramach której odwiedził on jeszcze Bangladesz. W duchu „miłości i pojednania” oraz „jedności w różnorodności” papież udał się po raz kolejny w podróż apostolską na „peryferie świata” – do kraju, w którym 80 proc. ludności to ludzie ubodzy, z czego 40 proc. żyje w skrajnej nędzy. Spędził cztery dni w ponad 52-milionowym państwie, które po 60 latach dyktatury wojskowej weszło wprawdzie w 2011 na drogę demokracji, nadal jednak jest szarpane konfliktami z mniejszościami etnicznymi i rozdarte dramatycznym kryzysem związanym z ludem Rohindża. Swoją wizytą Franciszek przede wszystkim umocnił miejscową „małą trzódkę” tamtejszego dynamicznie rozwijającego się Kościoła, która pragnie służyć budowaniu jedności w różnorodności, mimo istniejących ograniczeń i murów. Jedność ta wyraża się także we wspólnych działaniach, zwłaszcza z buddystami na rzecz pokoju, poszanowania godności człowieka i pojednania. Wraz z przewodniczącym „Sanghy” papież potępił terroryzm i ekstremizm religijny. Wyznawców różnych religii wezwał do dialogu i poszanowania „słusznej różnorodności”, gdyż prawdziwy dialog spogląda w przyszłość, buduje jedność w służbie dobru wspólnemu i zwraca uwagę na potrzeby wszystkich obywateli, zwłaszcza ubogich, pokrzywdzonych i tych, którzy nie mają głosu. W szerokim kontekście papieska wizyta potwierdziła też, że przyszłość chrześcijaństwa leży w Azji.

Bangladesz

W dniach 30 listopada -2 grudnia 2017 r. Franciszek przebywał w muzułmańskim w większości Bangladeszu i jego stolicy – Dhace. Na wizytę, która przebiegała pod hasłem „Zgoda i Pokój”, złożyły się m.in.: Msza św. w parku Suhrawardy Udyan z udziałem ok. 100 tys. wiernych, spotkania z władzami, wyznawcami różnych religii, z biskupami, księżmi, zakonnikami i 7 tys. młodzieży. Franciszek był trzecim Następcą św. Piotra, który odwiedził Bangladesz. „Złoty Bengal” był ostatnim etapem podróży apostolskiej Franciszka na „peryferie” świata – do kraju o wielkiej przewadze muzułmanów, biednego i przeludnionego (160 mln mieszkańców), pełnego problemów społecznych, politycznych i ekologicznych. Katolicy stanowią tam niewielką, 350-tysięczną mniejszość, która wraz z wyznawcami innych religii coraz to doświadcza prześladowań i zamachów ze strony islamskich fundamentalistów. Papież umocnił ducha tolerancji, pojednania i pokoju wśród bengalskich katolików i z wielkim uznaniem mówił o ich służbie ubogim przez apostolat edukacyjny, szpitale, kliniki i ośrodki zdrowia oraz różnorodność dzieł charytatywnych. Tamtejsze społeczeństwo zachęcił przede wszystkim do poszukiwania zgody między różnymi warstwami społecznymi: bogatymi i biednymi, uprzywilejowanymi i pokrzywdzonymi oraz do dialogu i poszanowania „słusznej różnorodności”. Przywódców religijnych wezwał do kształtowania kultury spotkania, dialogu i współpracy w służbie rodzinie ludzkiej oraz zachęcił do przeciwdziałania wirusowi politycznej korupcji, destrukcyjnym ideologiom religijnym, pokusie zamykania oczu na potrzeby ubogich, uchodźców, prześladowanych mniejszości i najsłabszych. W kontekście dyplomatycznym wizyta Franciszka w obu azjatyckich krajach należała do bardzo „delikatnych” a to za sprawą muzułmańskiego ludu Rohindża, z którego ponad 630 tys. osób uciekło przed brutalnymi prześladowaniami z sąsiedniej Mijamy i znalazło schronienie w Bangladeszu. W Mjanmie na wyraźne żądania zarówno miejscowych władz, jak i biskupów papież nie wymieniał nazwy tej grupy etnicznej. W Bangladeszu natomiast otwarcie nawiązał do kryzysu związanego z “uchodźcami z Rakhine” i wezwał do „zdecydowanych” działań międzynarodowych w sprawie jego rozwiązania. Nie tylko zresztą mówił o nich, ale też spotkał się i rozmawiał z grupą 18 muzułmańskich uchodźców Rohindża oraz poprosił ich o przebaczenie w imieniu tych, którzy ich prześladowali, zadając im tak wiele cierpień.

Mozambik

Wizyta papieża Franciszka. Msza św. na stadionie Zimpeto z udziałem 60 tys. wiernych, spotkania: z przedstawicielami władz w pałacu Ponta Vermelha, z młodzieżą różnych wyznań i religii w pawilonie Maxaquene, z duchowieństwem w stołecznej katedrze pw. Niepokalanego Poczęcia NMP, prywatne wizyty w Domu „Mateusz 25” i szpitalu Zimpeto, gdzie mieści się także prowadzony przez Wspólnotę Sant’Egidio Ośrodek Dream zajmujący się leczeniem chorych na AIDS – to główne wydarzenia wizyty apostolskiej Franciszka w stolicy Mozambiku, Maputo w dniach 4-6 września 2019 r. Jej hasłem były słowa: „Nadzieja, pokój i pojednanie”. W liczącym ponad 27 mln mieszkańców Mozambiku żyje ok. 7,6 mln katolików.

Madagaskar

Msza św. z udziałem miliona osób i czuwanie z młodzieżą na Polu Soamandrakizay, spotkania: z władzami w Pałacu Prezydenckim „Iavoloha”, z mniszkami w klasztorze karmelitanek bosych, z biskupami w katedrze w Andohalo, z duchowieństwem w Collège de Saint Michel i wizyta w Mieście Przyjaźni Akamasoa w Antananarywie były głównymi wydarzeniami wizyty apostolskiej Franciszka na liczącym ponad 23 mln mieszkańców, w tym ponad 8 mln katolików, Madagaskarze w dniach 6-8 września 2019 . Jej hasłem były słowa: „Siewca pokoju i nadziei”.

Mauritius

Msza św. z udziałem 100 tys. osób, spotkanie z władzami i modlitwa w sanktuarium bł. Jakuba Lavala, „apostoła jedności wyspy”, złożyły się na wizytę apostolską Franciszka 9 września 2019 r. na Mauritiusie, wieloetnicznym i wieloreligijnym kraju na Oceanie Indyjskim z 1,3 mln mieszkańców, z których 300 tys. to katolicy. Hasłem trwającej zaledwie 9 godzin pielgrzymki były słowa: „Pielgrzym pokoju”. Mauritius był ostatnim etapem 31. podróży zagranicznej papieża Bergoglio, w trakcie której odwiedził także Mozambik i Madagaskar. W swoich przemówieniach podczas podróży apostolskiej do trzech afrykańskich krajów papież skupił się na społecznych konsekwencjach wiary. Z punktu widzenia Ewangelii piętnował ubóstwo, bezrobocie, wyzysk, korupcję polityków i egocentryczne skupienie na sobie.

Irak

Msze św. w obrządku chaldejskim w Bagdadzie i w Irbilu z udziałem 10 tys. wiernych, spotkania z władzami i przedstawicielami społeczeństwa, z duchowieństwem i osobami konsekrowanymi w katedrze Katolickiego Kościoła Syryjskiego w Bagdadzie, wizyta u wielkiego ajatollaha Alego al-Sistaniego w Nadżafie, spotkanie międzyreligijne w Ur – miejscu narodzin Abrahama, modlitewne nabożeństwo żałobne w Mosulu za ofiary wojny, jaka w latach 2014-17 toczyła się w Iraku oraz spotkanie z chrześcijanami z Równiny Niniwy połączone z modlitwą „Anioł Pański” w Al-Tahira, w bazylice Niepokalanego Poczęcia NMP w irackim Karakoszu – złożyły się na wizytę apostolską Franciszka w Iraku, w dniach 5-8 marca 2021 r. Była to jego 33. podróż zagraniczna i pierwsza od czasu wybuchu rok temu pandemii koronawirusa. Hasłem wizyty były słowa: „Wszyscy braćmi jesteście” (Mt 23,8). Ta historyczna pielgrzymka papieża okazała się wielkim sukcesem, mimo drastycznych ograniczeń związanych z bezpieczeństwem i pandemią. Ojciec Święty kilkakrotnie wypowiedział stanowcze „nie” dla ekstremizmu, przemocy, terroryzmu, nietolerancji, nienawiści i rozlewu krwi w imię religii, podkreślając, że „religia musi służyć sprawie pokoju i jedności między wszystkimi dziećmi Boga”. Wzywał do braterstwa i jedności. Starał się umocnić i wlać nadzieję do stale kurczącej się wspólnoty chrześcijan oraz zachęcał ich do powrotu do kraju. Apelował też do rządzących o równouprawnienie wyznawców Chrystusa, zamiast spychania ich na margines i traktowania jako obywateli drugiej klasy. Wizyta na pewno zdynamizowała dialog i zacieśniła współpracę z szyickim odłamem islamu, czego dowodem było spotkanie z wielkim ajatollahem Alim as-Sistanim i modlitwa w Ur chaldejskim, skąd pochodził Abraham, ojciec trzech religii: judaizmu, chrześcijaństwa i islamu. Podróż ta miała też ważny wymiar polityczno-społeczny, gdyż w swoich wystąpieniach papież apelował o walkę z korupcją, o budowanie państwa prawa, w którym godność, równość i obywatelstwo będą zapewnione wszystkim bez wyjątku.

Demokratyczna Republika Konga

Msza św. z udziałem ponad miliona wiernych na lotnisku „Ndolo”, spotkanie z przedstawicielami władz, społeczeństwa obywatelskiego i korpusu dyplomatycznego w Pałacu Narodu, jak również spotkania z ponad 65. tys. młodych Kongijczyków i katechetami na Stadionie Męczenników, z kapłanami, diakonami, osobami konsekrowanymi i seminarzystami w katedrze Matki Bożej Kongijskiej, jezuitami i Konferencją Biskupów Konga(CENCO) złożyły się na pielgrzymkę „pojednania i pokoju” Franciszka w dniach 31 stycznia – 3 lutego 2023 r. w stolicy Demokratycznej Republiki Konga (DRK), Kinszasie. Wizyta w jednym z krajów „serca Afryki” przebiegała pod hasłem: „Wszyscy pojednani w Jezusie Chrystusie”. Papież przez trzy dni przebywał w kraju doświadczanym wieloma wstrząsami i kryzysami na płaszczyznach: politycznej, gospodarczej, bezpieczeństwa i humanitarnej a przede wszystkim konfliktem etnicznym i terytorialnym na wschodzie kraju. Dochodzą do tego często wybuchające epidemie. Franciszek w swych wystąpieniach i homiliach przypomniał przede wszystkim o wyzysku, jakiemu poddana jest DRK i w ogóle cały kontynent afrykański i mocno zaapelował: „Ręce precz od Afryki! Przestańcie dusić Afrykę: nie jest to kopalnia, którą trzeba eksploatować, ani ziemia, którą należy plądrować. Niech Afryka sama kształtuje swój los! Niech świat pamięta o katastrofach popełnianych przez wieki na szkodę miejscowej ludności i nie zapomina o tym kraju i tym kontynencie. Niech Afryka, uśmiech i nadzieja świata, liczy się bardziej: niech mówi się o niej więcej, niech ma większe znaczenie i reprezentację na arenie międzynarodowej!” Odnosząc się do wewnętrznych problemów kraju ganił m.in. narkomanię, okultyzm i przemoc. Wytykał chciwość elit, a także wszechobecną korupcję. A mówiąc o zewnętrznych kryzysach bezwzględnie wskazał na sąsiednie państwa wschodniej Afryki, które wielokrotnie doświadczały ten największy kraj w sercu Czarnego Kontynentu okrutnymi najazdami. Największe wrażenie w tym kontekście zrobiło spotkanie papieża z ofiarami skrajnych form przemocy – od seryjnych gwałtów po fizyczne okaleczenia.

Sudan Południowy

Msza św. z udziałem ponad 100 tys. wiernych i modlitwa ekumeniczna z ponad 10 tys. Sudańczyków na terenie Mauzoleum Johna Garanga, spotkania: z prezydentem i wiceprezydentami, przedstawicielami władz i społeczeństwa obywatelskiego, uchodźcami wewnętrznymi, duchowieństwem złożyły się na „ekumeniczną pielgrzymkę pokoju” Franciszka w Sudanie Południowym w dniach 3-5 lutego 2023 r. Papieżowi towarzyszyli arcybiskup Canterbury, Justin Welby i moderator Zgromadzenia Ogólnego Prezbiteriańskiego Kościoła Szkocji, pastor Iain Greenshields. Hasłem papieskiej wizyty były słowa Jezusa: „Proszę, aby wszyscy byli jedno”. W ramach swojej 40. podróży zagranicznej papież Bergoglio złożył wcześniej wizytę w Demokratycznej Republice Konga. Papieska „ekumeniczna pielgrzymka pokoju” do Sudanu Południowego wraz z najważniejszymi przedstawicielami Kościoła anglikańskiego i Prezbiteriańskiego Kościoła Szkocji była przede wszystkim pierwszą podróżą zagraniczną zwierzchnika Kościoła katolickiego z przywódcami innych Kościołów chrześcijańskich oraz wspólnym, gorącym apelem o pojednanie, pokój i zakończenie przemocy w tym w większości chrześcijańskim państwie. Franciszek wezwał do zakończenia wszystkich konfliktów, do poważnego wznowienia procesu pokojowego. Podkreślił konieczność rozwijania się jako społeczeństwo otwarte. Zachęcił do unikania marginalizacji grup i tworzenia ludzkich gett.

Franciszek spotykając się z wewnętrznymi przesiedleńcami, którzy ponoszą główny ciężar konfliktu, przybył, aby pomóc rozwiązać, wydając mocne apele do przywódców, aby w kontekście ich losów poważnie podeszli do kwestii pokoju. „Jestem tutaj z wami, cierpię za was i z wami” – powiedział Franciszek do setek ludzi, którzy, podobnie jak miliony Sudańczyków, żyją tym, co nazwał „wspólnym i zbiorowym doświadczeniem” życia w obozach dla przesiedleńców. Nazywając Sudan Południowy „największym trwałym kryzysem uchodźczym na kontynencie”, dotkniętym powszechnym głodem, zwłaszcza wśród kobiet i dzieci, ubolewał nad wojną, konfliktami etnicznymi, przemocą wobec kobiet i powodziami spotęgowanymi przez zmiany klimatyczne, które naraziły ich na niebezpieczeństwo i oderwały od ich tradycji i kultur.

Mongolia

Franciszek przebywał 31 sierpnia – 4 września 2023 z wizytą apostolską w Ułan Bator. Ta 43. podróż zagraniczna w czasie trwającego już ponad dziesięć lat pontyfikatu przebiegała pod hasłem „Razem mieć nadzieję”. Kościół  w Mongolii liczy zaledwie ok. 1400 katolików. W swoich wystąpieniach papież mówił o pokoju, dialogu i prawach człowieka. Chwalił sprzeciw Mongolii wobec broni jądrowej, kary śmierci, pokojową politykę zagraniczną i wolność religijną. Zainaugurował Dom Miłosierdzia i spotkał się z działaczami organizacji charytatywnych.