Żywiec: rozpoczął się Rok Habsburgów

Do 8 grudnia br., kiedy przypada 100. rocznica urodzin zmarłej ponad 10 lat temu Marii Krystyny Habsburg, potrwa w Żywcu Rok Habsburgów. W ramach uroczystości otwarto w miejscowym Muzeum Miejskim wystawę związaną z historią polskiej gałęzi rodziny książęcej, a w kinie „Janosik” odbyła się premiera filmu „Ostatnia Habsburżanka”.

Filmową narratorką jest siostra żywieckiej arcyksiężnej – księżna Renata Habsburg Lorena de Zulueta, mieszkająca obecnie w Madrycie. Dokument wyreżyserowali Judyta Syrek i Wojciech Kursa. „To są piękni ludzie, którzy często powtarzali, że można w życiu stracić wszystko, ale nie można stracić człowieczeństwa. O tym mówi ten film, przypominając historię, która przez 50 lat była zapomniana w sposób świadomy, kontrolowany przez ówczesne władze” – tłumaczą twórcy.

Z kolei na wystawie w Starym Zamku do zbiorów stałych poświęconych historii Habsburgów dołączono nie pokazywane dotąd osobiste pamiątki arcyksiężnej.

Żywieccy Habsburgowie byli Polakami. Rodzina była blisko spokrewniona z dynastią habsbursko-lotaryńską, w tym z cesarzem Austrii Franciszkiem Józefem I. Mają wspólnego przodka cesarza Leopolda II.

Arcyksiężna Maria Krystyna Habsburg urodziła się 8 grudnia w 1923 roku w Żywcu jako córka księcia Karola Olbrachta Habsburga oraz Szwedki Alicji Ankarcrona. Oboje rodzice całym sercem przywiązani byli do Polski, finansowali wiele przedsięwzięć kulturalnych, naukowych, wspierali wiele towarzystw i organizacji społecznych.

Dobra żywieckie trafiły w ręce Habsburgów w 1838 r. W 1895 r. odziedziczył je arcyksiążę Karol Stefan Habsburg. Arystokraci wybudowali w mieście m.in. nowoczesny browar oraz pałac.

Księżną Krystynę wychowywano wraz z rodzeństwem: księżniczką Renatą, księciem Karolem Stefanem oraz przyrodnim bratem Kazimierzem (Joachimem) Badenim – dominikaninem, który zmarł 11 marca 2010 r. w wieku 98 lat.

Pułkownik wojska polskiego Karol Stefan po 1939 r. nie podpisał volkslisty. Był więziony i torturowany przez Niemców w Cieszynie. Habsburski majątek został zarekwirowany.

Wszyscy Habsburgowie żywieccy po zakończeniu wojny powrócili do Polski. Szybko musieli jednak opuścić ojczyznę z powodu braku środków do życia. Ich majątek został skonfiskowany i znacjonalizowany przez władze komunistyczne.

Maria Krystyna Habsburg pracowała jako sekretarka u profesorów Johna Linda i Carla Wegeliusa w Sztokholmie. Miała zamiar wstąpić do Zgromadzenia Sióstr Misjonarek Lekarek w Drogheda w Irlandii, jednak z powodu choroby płuc, której nabawiła się podczas wojny, nie została przyjęta.

Księżna Krystyna od 1945 roku przebywała w Davos w Szwajcarii, gdzie uzyskała zezwolenie stałego zamieszkania, jednak przez 39 lat nie przyjęła obywatelstwa szwajcarskiego. 28 marca 1993 roku otrzymała paszport Rzeczpospolitej Polskiej. 30 września 2001 roku zyskała stałe zameldowanie w Żywcu i zamieszkała w apartamentach Pałacu Habsburgów.

Maria Krystyna była w Żywcu osobą bardzo popularną i lubianą. Uczestniczyła we wszystkich uroczystościach państwowych, religijnych, chętnie brała udział w życiu kulturalnym miasta. Powszechnie znana była jej ofiarność i szlachetna postawa Habsburgów w stosunku do Polski, którzy pomimo przebywania poza granicami naszego kraju nigdy nie wyrzekli się swojej polskości. Spoczęła w rodzinnej kaplicy grobowej w żywieckiej konkatedrze 11 października 2012 roku. We wzniesionej w 1929 roku neorenesansowej kaplicy pochowani są też: Karol Stefan Habsburg-Lotaryński (1860-1933) i Maria Teresa Habsburg-Toskańska (1862-1933) – dziadkowie Marii Krystyny oraz jej brat Olbruś (1926-28).