Abp Szewczuk poparł pomysł utworzenia Narodowego Panteonu Bohaterów

Ukraiński Kościół Greckokatolicki popiera pomysł utworzenia Narodowego Panteonu Bohaterów Ukrainy na Mogile Askoldowej w Kijowie – zapewnił zwierzchnik tego Kościoła arcybiskup Światosław Szewczuk. „Sumienie chrześcijańskie i głos narodu podpowiada ciekawą myśl, że takim panteonem bohaterów, którzy oddali życie za ojczyznę, w Kijowie może być okryta chwała Mogiła Askoldowa” – powiedział hierarcha 1 kwietnia w cotygodniowym programie „Otwarty Kościół” w „Żywej Telewizji”.

Prośba skierowana na ręce prezydenta Wołodymyra Zełeńskiego zgromadziła 25 tys. podpisów, niezbędnych do jej rozpatrzenia. Zarejestrowała ją 21 marca narzeczona poległego bohatera Ukrainy Dmytra Kociubaja Alina Mychajłowa.

Komentując zgłoszoną propozycję abp Szewczuk przypomniał, że w dzisiejszym parku „Mogiła Askoldowa” już dawno temu istniał cmentarz. Wiadomo zwłaszcza, że właśnie tam pochowano bohaterów z Krut [z 1918], z Majdanu, Kotła Iłowajskiego [2014], jak również mężnej obrony Bachmutu – powiedział zwierzchnik UKGK. Jednocześnie podkreślił, że Mogiła Askoldowa jest dziś jednym z parków kijowskich, znajduje się tam świątynia, którą odnowili grekokatolicy i gdzie ludzie się modlą, z której Kościół greckokatolicki tylko korzysta, gdyż nie jest jej właścicielem.

Zdaniem mówcy spontaniczne grzebanie poległych w parku miejskim jest najprawdopodobniej bezprawne a UKGK, nie będąc prawnym właścicielem tego obszaru, nie jest kompetentny do rozwiązania tego zagadnienia. Arcybiskup zapewnił jednak, iż jego Kościół całkowicie popiera inicjatywę utworzenia Narodowego Panteonu Bohaterów Ukrainy na Mogile Askoldowej. „Jest oczywiste, że popieramy pragnienie narodu ukraińskiego, aby godnie uczcić swych bohaterów” – podkreślił abp Szewczuk.

Mogiła Askoldowa jest pradawnym uroczyskiem a obecnie parkiem położonym na prawym brzegu Dniepru w Kijowie, między wąwozem Dniepru a ulicami Powstania Styczniowego i Parkiem Maryjskim. Jego początki wiążą się z legendą o zabiciu książąt Askolda i Dira, z których pierwszy miał być pochowany właśnie w tym miejscu. W połowie X wieku ruska księżniczka Olga postanowiła wznieść tam drewnianą cerkiew św. Mikołaja (imię tego świętego nosił Askold po chrzcie). W 971 świątynię zniszczył syn Olgi, Światosław – przywódca buntu pogańskich Rusów przeciw chrystianizacji tych ziem, ale już kilkanaście lat później odbudował ją książę kijowski Włodzimierz Wielki po przyjęciu chrztu w 988. W 1036 przy cerkwi powstał monaster żeński.

Około XV wieku w okolicy powstał monaster św. Mikołaja Słupnika, nawiązujący do legendy, jakoby właśnie w tym miejscu znajdowała się od X wieku ufundowana przez księcia Mścisława cerkiew św. Mikołaja. Przekonanie to potwierdzili w XIX wieku historycy ukraińscy i odtąd miejsce to zaczęto nazywać Mogiłą Askoldową, do czego przyczyniły się także powieść Mychajły Zahoskina i opera Ołeksija Werstowśkiego pod tytułem „Askoldowa mohyła”.

Od końca XVIII wieku zaczęto tam chować pierwszych zmarłych, ale już od 1715 wokół dawnej cerkwi św. Mikołaja grzebano zmarłych mnichów, a w 1786 miejsce to stało się cmentarzem miejskim. W 1810 zbudowano tam nową cerkiew murowaną według projektu Andrija Meleńskiego.

Na Cmentarzu Askolda pochowano wiele osób ważnych dla Kijowa i Ukrainy: lekarzy, wojskowych, naukowców, pisarzy i innych, m.in. spoczęli tam zarówno działacze niepodległościowi Ołeksandr Łaszkewycz i Wasyl Tarnowśkyj, jak i moskalofile Mychajło Józefowycz i Ołeksandr Drenteln, lekarz Franz Mehring, przedsiębiorca Jozip Sietow, aktorzy Mykoła Sołowcow i Marija Hliebowa i liczne inne zasłużone społecznie osobistości. Grzebano tam również wojskowych z czasów wojen napoleońskich, wojen krymskiej i I światowej, czerwonoarmistów obok obrońców Kijowa przed bolszewikami oraz kozaków Semena Petlury.

31 maja 1919 władze komunistyczne zamknęły cmentarz dla pochówków, a ma początku lat trzydziestych zaczęto systematycznie niszczyć tę nekropolię, aby przekształcić ją w park miejski. Bezpowrotnie przepadła większość nagrobków, często dużej wartości historycznej, tylko niektóre z nich przeniesiono w inne miejsca. Z kolei cerkiew św. Mikołaja przerobiono w 1936 na restaurację parkową, a dwa lata później na pawilon parkowy, całkowicie przy tym przebudowując budynek (m.in. pozbawiając go kopuły, ale pozostawiając kolumnadę jońską bez dachu). W latach II wojny światowej okupanci niemieccy chowali tam swych poległych oficerów i żołnierzy. Wszystkie te nagrobki po 1945 zniszczono, choć jeszcze przez krótki czas chowano tu także sowieckich obrońców Kijowa z 1941 oraz poległych podczas zdobywania miasta w 1943.

Po odzyskaniu przez Ukrainę niepodległości cmentarz nadal służy jako park, a odnowioną cerkiew św. Mikołaja przekazano grekokatolikom (w czerwcu 2001 odwiedził ją Jan Paweł II).