Jasna Góra – obok czci Matki Bożej bardzo widoczny jest też kult Krzyża

W Wielki Piątek liturgia koncentruje się na adoracji Krzyża, wydarzeniach związanych z męką i śmiercią Chrystusa. Na Jasnej Górze, od początku powstania klasztoru, obok czci Matki Bożej, bardzo widoczny był również kult Świętego Krzyża. To za sprawą Paulinów, których założyciel bł. Euzebiusz obrał drogę naśladowania Ukrzyżowanego Jezusa. Dziś tradycyjnie już drogę krzyżową miasta Częstochowy o godz. 14.00 poprowadzi na Wałach abp Wacław Depo, metropolita częstochowski. Na jej zakończenie odmówiona zostanie Koronka do Bożego Miłosierdzia, która wpisuje się w rozpoczynającą się tego dnia nowennę przed Niedzielą Miłosierdzia Bożego.

Liturgia Męki Pańskiej rozpocznie się o godz. 17.30 w Bazylice.

„Mądrość krzyża” obrał dla jednoczonych przez siebie pustelników bł. Euzebiusz z Ostrzyhomia, założyciel Paulinów, z tego powodu nazywano ich nawet Pustelnikami św. Krzyża. To wezwanie do bezwarunkowego pójścia za ogołoconym Mistrzem, który był posłuszny aż do śmierci krzyżowej. Jak powiedział o. Grzegorz Prus, historyk bł. Euzebiusz w 1250 r. założył klasztor pod wezwaniem św. Krzyża i on był jego siedzibą, a potem miejscem pochówku, także jego następcy kroczyli tą samą drogą.

Dla pierwszych Paulinów, którzy podjęli upodobnianie się do Chrystusa Ukrzyżowanego i udział w Jego surowości życia, posty, czuwania, trudy i dobrowolnie przyjęte wyrzeczenia były świadectwem ich bezkompromisowego stylu ewangelicznego. Praktyka ich pokutnego życia stanowi znamienną cechę duchowości synów św. Pawła.

O. Prus zauważył, że choć akcenty krzyża w duchowości paulińskiej są teraz mniej widoczne, to wezwanie do życia naśladowaniem Chrystusa jest stale aktualne. – My jako paulini jesteśmy wezwani, żeby żyć tajemnicą Krzyża czyli dźwigać swój Krzyż i odpowiadać na wezwanie do umartwienia i pokuty. W tym przejawia się nasza duchowość – tłumaczył o. Prus i dodawał: „w kaplicy zakonnej mamy duży wizerunek Chrystusa na Krzyżu i to wpatrywanie się w Niego pomaga mi w codzienności. Na swoim obrazku prymicyjnym też umieściłem Krzyż”.

W paulińskich kościołach przyklasztornych, ołtarzach i kaplicach znajduje się bogata ikonografia poświęcona Chrystusowi Ukrzyżowanemu.

W Kaplicy Matki Bożej po obu stronach umieszczone są dwa duże krzyże. Po prawej znajduje się ołtarz z figurą Chrystusa ukrzyżowanego. Gotycki krucyfiks to zabytek pochodzący z XV w. z warsztatu Wita Stwosza. Przy tym ołtarzu przez wieki celebrowane były Msze za królów polskich, fundatorów i dobrodziejów klasztoru. Obecnie liturgia Mszy św. przy ołtarzu z Jezusem Ukrzyżowanym odprawiana jest tylko kilka razy w roku, w piątki Wielkiego Postu i w święto Podwyższenia Krzyża Świętego.

W Kaplicy Matki Bożej po lewej stronie jest ołtarz Matki Bożej Bolesnej. Na jego mensie na marmurowym cokole stoi gotycka rzeźba – Pieta – zdjęte z Krzyża, umęczone ciało Chrystusa spoczywa na kolanach siedzącej, pogrążonej w bólu Maryi. Jest to przykład rzeźby śląskiej z ok. 1400 r. Pieta w 1966 r. dla uczczenia 1000-lecia Chrztu Polski została przekazana na Jasną Górę.

Także jasnogórska Bazylika nosi wezwanie Znalezienia Krzyża Świętego i Narodzenia NMP. Znajduje się tutaj Kaplica Najświętszego Serca Pana Jezusa. Na jej ołtarzu jest figura Chrystusa ukazującego swoje gorejące Serce, otoczone koroną cierniową. W podniebiu kopuły umieszczone są cztery sceny przedstawiające historię Krzyża Świętego, ujęte w dekoracyjne medaliony.

Obraz Ukrzyżowanego Chrystusa możemy znaleźć również w jasnogórskiej zakrystii, która znajduje się we wschodniej części klasztoru. Jest tam zabytkowa figura Jezusa Ukrzyżowanego. Krzyż ma tam bardzo ważne miejsce ponieważ, przed każdą Eucharystią i po jej zakończeniu, modlą się przy nim kapłani.

Miłość Jezusowi w Jego męce i ukrzyżowaniu oddają jasnogórscy pielgrzymi niemal nieustannie także podczas odprawianych na Wałach jasnogórskich drogach krzyżowych. Pielgrzymi to nabożeństwo najczęściej maja wpisane w swoją pielgrzymkę. Są również wierni, którzy przechodzą od stacji do stacji na kolanach. Wielokrotnie widywano tu kard. Karola Wojtyłę, który jako arcybiskup krakowski przyjeżdżał na Jasną Górę i samotnie odprawiał drogę krzyżową. Jest to jedno z najbardziej charakterystycznych rysów chrystocentrycznych Jasnej Góry. Stacje drogi krzyżowej na Wałach były zbiorowym wotum polskiego narodu, a ich powstanie miało związek z zakrojoną na wielką skalę odnową klasztoru. Czternaście monumentalnych stacji z brązu powstawało kilkanaście lat, a w całości dzieło stanęło w 1913 r. Pierwszą stację ufundowali pielgrzymi warszawscy.

Oświetlany krzyż widnieje także na jasnogórskiej wieży. Pielgrzymi podkreślają, że jest on dla nich drogowskazem, który pokazuje drogę do Sanktuarium. Wieża jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych elementów Jasnej Góry ma 106 metrów i 30 cm wysokości.