Nowy ambasador Rosji przy Stolicy Apostolskiej

Iwan Sołtanowski – dotychczasowy stały przedstawiciel Federacji Rosyjskiej w Radzie Europy – został obecnie ambasadorem swego kraju przy Stolicy Apostolskiej. Odpowiedni dekret o nominacji podpisał prezydent Władimir Putin a ogłoszono to 16 maja na stronie internetowej rządu Rosji. Nowy ambasador zastąpi Aleksandra Awdiejewa, który pełnił ten urząd dokładnie 10 lat – od 2 maja 2013.

Nominacja Sołtanowskiego oznacza nie tylko zwykłą zmianę na stanowisku dyplomatycznym w stosunkach między dwoma państwami, ale także przypieczętowanie wystąpienia Rosji z Rady Europy, do której należała ona od 28 lutego 1996 r. Dokument w tej sprawie Putin podpisał 22 listopada ub.r.

Ale decyzja o wstrzymaniu członkostwa Moskwy w tej organizacji zapadła już wcześniej. 25 lutego, a więc nazajutrz po rozpoczęciu przez Rosję pełnowymiarowej agresji przeciw Ukrainie, Komitet Ministrów Rady po konsultacjach ze Zgromadzeniem Parlamentarnym – organem doradczym RE – postanowił rozpocząć procedurę zastosowania art. 8 Statutu Rady w sprawie zawieszenia państwa-agresora w prawach członkowskich. Konkretne działania podjęto 10 marca a decyzja w tej sprawie zapadła 16 marca tegoż roku na posiedzeniu nadzwyczajnym Komitetu Ministrów RE. Dzień wcześniej – 15 marca przegłosowano jednomyślnie, iż Federacja Rosyjska nie może być już członkiem Rady. W tym samym dniu Moskwa powiadomiła Sekretariat Rady Europy, iż wycofuje się z niej zgodnie ze statutem i że zamierza wypowiedzieć Europejską Konwencję Praw Człowieka.

Stosunki dyplomatyczne między Stolicą Apostolską a Rosją (i ZSRR) mają ponad pięciowiekową tradycję, choć przez większą część tego okresu ograniczały się one od okazjonalnych wymian delegatów i posłów między obu stronami. W 1847 zawarto konkordat, który Rosja zerwała w 1866, ale niezależnie od tego niemal przez cały XIX wiek Rosja miała ona swych przedstawicieli (różnej rangi) w Rzymie. Po rewolucji październikowej 1917 początkowo istniały jeszcze sporadyczne kontakty miedzy Moskwą a Watykanem, głównie w postaci pomocy humanitarnej dla głodującej ludności Rosji sowieckiej, ale pod koniec 1923 nawet one całkowicie ustały.

Nowy rozdział we wzajemnych relacjach rozpoczął się pod koniec lat osiemdziesiątych XX wieku. 1 grudnia 1990 ówczesny przewodniczący Prezydium Rady Najwyższej (późniejszy prezydent) ZSRR Michaił Gorbaczow odwiedził Watykan, gdzie przyjął go św. Jan Paweł II, po czym 15 marca 1991 Stolica Apostolska i Federacja Rosyjska nawiązały stosunki dyplomatyczne, choć nie do końca miały one taki sam status jak w przypadku innych państw. Pełna ich normalizacja nastąpiła dopiero 3 grudnia 2009, po wizycie u Benedykta XVI ówczesnego prezydenta Rosji Dmitrija Miedwiediewa.

Pierwszym przedstawicielem papieskim (wtedy z tytułem pronuncjusza apostolskiego) był w latach 1990-94 abp (późniejszy kardynał) Francesco Colasuonno, a po nim urząd tern pełnili kolejno arcybiskupi: John Bukovsky SVD (1994-2000), Giorgio (Georg) Zur (2000-02), Antonio Mennini (2002-10), Ivan Jurkovič (2011-16), Celestino Miigliore (2016-20) i od 1 czerwca 2020 jest nim abp Giovanni d’Aniello.

Rosję w tym czasie reprezentowali w Watykanie: Jurij Karłow (1990–95), Wiaczesław Kostikow (1995-96), Giennadij Uranow (1996–2000), Witalij Litwin (2001–05), Nikołaj Sadczikow (2005-09) – pierwszy oficjalny ambasador i od 2 maja 2013 Aleksandr Awdiejew, który zakończył swą misję 11 bm. audiencją pożegnalną u Franciszka. Przygotował on m.in. trzy wizyty Władimira Putina w Watykanie: 25 XI 2013, 10 VI 2015, 4 VII 2019.