Warsztaty i wykłady podczas żydowskiego święta Szawuot w Muzeum Wsi Kieleckiej

Było wspólne pieczenie chałek w chałupach, wykłady etnografów i gości z Centrum Społeczności Żydowskiej w Krakowie, a także umajenie chałupy żydowskiego krawca – tak przypomniano żydowskie święto Szawuot, obchodzone do II wojny światowej przez Żydów w miastach i na polskiej wsi. Uczniowie ze szkół w Chęcinach i Sobkowie oraz grupa dorosłych gości z Kielc poznawali dzisiaj w ten sposób ten ważny element świętowania i folkloru żydowskiego – święto Szawuot, zwane także Świętem Tygodni, Pięćdziesiątnicy lub żydowskimi Zielonymi Świątkami. Warsztaty i wykłady na ten temat odbywały się na terenie skansenu – w Parku Etnograficznym w Tokarni.

Wspólny wypiek chał na Szawuot odbywał się w starych piecach w chałupie ze Złotnik i w Ośmioraku. Uczniowie sami zaplatali ciasto na chałki, posypywali je sezamem, a nawet pomagali palić w piecach. – Do końca życia zapamiętamy, że chałki to pieczywo żydowskie – mówią uczennice z Sobkowa. Pytano o żydowskie święta, o liczenie miesięcy i odmienność kalendarza.

Prowadzący odpowiadali na wszelkie pytania związane z judaizmem i kulturą żydowską. Wiedzę nabytą podczas wydarzenia, tzn. wykładu z prezentacją, zrealizowanego przez dr. Mateusza Wiercińskiego, kierownika Działu Edukacyjnego Muzeum Wsi Kieleckiej, pozwoliły ugruntować warsztaty prowadzone przez edukatorów z JCC (Jewish Community Center, Kraków) Olgę Admowską i Maxa Zubka.

Uczestnicy zostali także zaproszeni do udekorowania zielonymi gałązkami chałupy żydowskiej, co pozwoliło przypomnieć tradycję Zielonych Świąt, wywodzących się z żydowskiej Pięćdziesiątnicy. Poznawano także wystrój obiektu, wzbogaconego o sklepik, urządzony w komorze. Młodzież pytała o szkoły żydowskie, a starsi – o szabat i jego znaczenie dla religijnych Żydów.

Polscy Żydzi byli mieszkańcami niemal każdej wsi i miasteczka. Od chrześcijańskich sąsiadów różniło ich wiele, ale pewne elementy obyczaju, obrzędowości, kultury i codzienności – przenikały się.

Pokazywaniu podobieństw i różnic służy projekt „Skansenowskie hagady – opowieści z żydowskiego świata” realizowany przez Dział Badań Naukowych MWK. Po „Szabat szalom w Tokarni” (31 kwietnia) przyszedł czas na święto Szawuot.
Szawuot jest drugim z kolei z cyklu świąt pielgrzymich, które w starożytności miało charakter rolniczy. Na wschodzie Europy (w tym w Polsce) święto to nazywano „Pięćdziesiątnicą”, gdyż przypadło ono 50. dnia po święcie Pesach. Za czasów biblijnych w Szawuot pielgrzymowano do Świątyni Jerozolimskiej, niosąc w darze pierwsze dary ziemi: jęczmień, pszenicę, oliwki, daktyle, granaty, figi, winogrona. Przede wszystkim jednak nawiązywano – i czyni się to współcześnie – do wydarzenia otrzymania Tory przez Mojżesza na górze Synaj, co wiąże się z charakterystyczną tradycją liczenia omerów (snopów) i kalendarzy (49 dni od Pesach), kuchnią na bazie produktów mlecznych, aż po finalne przystrajanie synagog i mieszkań zielenią i bukietami, na pamiątkę zieleni i kwiatów, jakimi okrył się pustynny Synaj w dniu objawienia.