Zjazd i sesja naukowa archiwistów kościelnych w Gnieźnie

W poniedziałek, 19 czerwca, w auli Muzeum Archidiecezji Gnieźnieńskiej odbyła się sesja naukowa i walne zgromadzenie Stowarzyszenia Archiwistów Kościelnych (SAK). Sesja nosiła tytuł „Archiwalia kościelne poza archiwami kościelnymi i archiwalia niekościelne w archiwach kościelnych”. Z archiwistami spotkał się bp Radosław Orchowicz, zaś w całodziennym spotkaniu uczestniczył także bp Adrian Put, biskup pomocniczy diecezji zielonogórsko-gorzowskiej i delegat episkopatu ds. SAK.

Przed sesją archiwiści pod przewodnictwem bp. Adriana Puta modlili się na Mszy świętej w kaplicy Centrum Edukacyjno-Formacyjnego za dusze zmarłych niedawno członków stowarzyszenia. W zjeździe wzięło udział ponad dwadzieścia osób.

Wystąpienia naukowe zostały poprzedzone prezentacją mającego ukazać się w najbliższych tygodniach „Katalogu dobrych praktyk dla archiwistów kościelnych”. To praktyczne opracowanie jest owocem kilkuletniej pracy grupy roboczej ds. archiwów kościelnych, działającej przy Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych. Wydruk publikacji został sfinansowany przez jedną z ogólnopolskich firm, zajmujących się skanowaniem, która to firma zaprezentowała swoją ofertę zgromadzonym archiwistom.

Pierwsza część sesji naukowej poświęcona była archiwaliom kościelnym poza archiwami kościelnymi. Wystąpili w niej dr hab. Wojciech Kucharski i mgr Dariusz Misiejuk (Ośrodek Pamięć i Przyszłość we Wrocławiu) z prelekcją pt. „Archiwum historyczne Polskiego Papieskiego Instytutu Kościelnego w Rzymie – znaczenie dla badań nad historią Kościoła w Polsce”. Przedłożenie to wywołało żywą dyskusję na temat losów kościelnych archiwaliów polskich w Wiecznym Mieście. Kolejny prelegent, ks. dr hab. Sławomir Bylina (Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II), podjął temat „Archiwalia o tematyce kościelnej w zasobach Centralnego Archiwum Wojskowego w Warszawie”. Naukowiec badał zasób tego archiwum pod kątem własnej pracy naukowej i podzielił się arkanami swoich poszukiwań.

W drugiej części sesji pn. „Archiwalia niekościelne w archiwach kościelnych” uczestnicy wysłuchali trzech przedłożeń. Prezes SAK, ks. dr hab. Robert Kufel (Archiwum Diecezjalne w Zielonej Górze), omówił „Archiwum Kresowe przy Archiwum Diecezjalnym w Zielonej Górze. Stan zasobu na rok 2023”. To jedyne w swoim rodzaju archiwum powstało dzięki darom rodzin kresowych, przesiedlonych po wojnie na teren dzisiejszej diecezji zielonogórsko-gorzowskiej. Na dary te składają się różnego rodzaju pamiątki (dokumenty i nie tylko), zabrane przez nich z ziemi, z której ich wygnano. Po pewnym czasie rozpoczęto również zbieranie do Archiwum Kresowego dokumentacji, pozostawionej w roku 1945 przez uciekających Niemców. Kolejnym prelegentem był ks. dr Jarosław Wąsowicz (Archiwum Salezjańskie Inspektorii Pilskiej), który omówił dokumentację NSZZ Solidarność regionu Województwo Pilskie w zbiorach Archiwum Salezjańskiego Inspektorii Pilskiej. Początek temu zbiorowi dały akta związkowe regionu pilskiego, uratowane przed Służbą bezpieczeństwa na początku stanu wojennego w 1981 roku. Związkowcy zwozili je potajemnie do salezjanów, ponieważ ks. Stanisław Styrna SDB był niezawodnym doradcą „Solidarności” i odważnym patriotą.

Ostatnim prelegentem był ks. dr Michał Sołomieniuk (Archiwum Archidiecezjalne w Gnieźnie), który mówił na temat zespołu „Akta Miasta Gniezna” w zasobie Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie. W zespole tym są archiwalia okupacyjnego magistratu niemieckiego, ale także pruska dokumentacja miejska z końca XVIII wieku czy tez akta z okresu międzywojennego. Ad vocem wystąpił na końcu dr Marek Szczepaniak, kierownik Archiwum Państwowego w Poznaniu Oddział w Gnieźnie.

Po wspólnym obiedzie odbyło się walne zgromadzenie Stowarzyszenia Archiwistów Kościelnych pod przewodnictwem prezesa zarządu, ks. Roberta Kufla. Wygłoszone wystąpienia zostaną ogłoszone w roczniku naukowym tegoż stowarzyszenia pt. „Archiva Ecclesiastica”.