Kard. Ryś dla Rzeczpospolitej: Bez kobiet w sferze publicznej Kościół będzie bezduszny

Miejsce kobiet w Kościele jest wszędzie tam, gdzie nie zachodzi potrzeba posiadania władzy święceń – mówi kard. Grzegorz Ryś w rozmowie z Małgorzatą Bilską, opublikowanym w dzisiejszym „Plusie Minusie”.

Abp Ryś wspomina, że podczas spotkania 17 lipca Franciszek powitał go słowem „eminenza”. A na pożegnanie pokazał jeden ze swoich ulubionych obrazów „Stworzenie świata”, na którym – jak czytamy – „Pan Bóg rodzi świat”. Tak zaczyna się rozmowa o roli kobiet w Kościele. Przyszły kardynał mówi m.in.:

– [Miejsce kobiet w Kościele jest] Wszędzie tam, gdzie uposaża je do tego Duch Święty. Do czego im daje charyzmaty, łaski. Chyba najprostsza odpowiedź brzmi: ich miejsce jest wszędzie tam, gdzie nie zachodzi potrzeba posiadania władzy święceń. To jest granica aktywności kobiet. Sakrament święceń jest w Kościele udzielany tylko mężczyznom. Papież Franciszek powołał dwie komisje (jedna istniała w latach 2016-2018: druga działa od 2020 do dziś) ds. studiowania diakonatu kobiet. Do tej pory główny przekaz z przebiegu prac jest taki, że ponieważ sakrament święceń stanowi naturalną jedność, nie bardzo wiadomo, dlaczego można by komuś udzielić święceń diakonatu, a potem odmówić święceń wyższych. Na temat prezbiteratu zaś wypowiedział się jasno już wcześniej Jan Paweł II. Stwierdził, że sakrament święceń prezbiteratu jest w Kościele udzielany wyłącznie mężczyznom, a Kościół „nie ma żadnej władzy”, aby mógł to zmienić. To nie jest wola ludzi, uwarunkowana kulturą czy epoką. Nie stanowi dyskryminacji. Tę Kościół potępia. To jest trochę spór o to, co jest dyskryminacją, a co nie. Jednak władza święceń to nie jest cała rzeczywistość Kościoła, także jeśli chodzi o sferę odpowiedzialności, zarządzania. Poza tym na święcenia trzeba patrzeć w sposób właściwy – nie od strony władzy, lecz służby. Wszystkie inne zadania i funkcje kobiety mogą w Kościele pełnić.

– Problemy pojawiają się czasem tam, gdzie ugruntowany i zastany zwyczaj wystarcza za całą refleksję teologiczną. Jak niepodległości bronimy czegoś, co wcale o niej nie stanowi. Przywiązani do tego, jak „zawsze było”, nie nadążamy za własną teologią – przede wszystkim za myślą soboru. Nawiązując do ustanowienia szafarek [komunii świętej] czy takich funkcji, jak akolita, lektor, katechista, to przed soborem były one traktowane jako forma udziału w kapłaństwie hierarchicznym […].Tę aktywność widziano więc jako udział w sakramencie święceń. Sobór wyraźnie podkreślił, że tak nie jest! Świeccy działają w Kościele w oparciu o sakrament chrztu. Nie muszą czerpać upoważnienia od duchownego, który dzielił się z kimś władzą, której sam nie jest w stanie wypełnić. Dlatego odpowiedź na pytanie o to, do czego jest powołana kobieta, jest prosta: Duch Święty ją wzywa, dając jej pewne uzdolnienia (mówiąc językiem św. Pawła: „charyzmaty, posługi i działania”). Obowiązkiem biskupa jest towarzyszyć tej osobie w ich rozeznaniu, potwierdzić, formować ku temu, wzmacniać. I posłać. Koniec

– Trzeba [jednak] czasu i pracy, żeby z poziomu teologii przejść na poziom życia codziennego. Po prostu trzeba to robić i zmiana się wydarzy. Na pewno.

– Tekst biblijny nie budzi żadnych wątpliwości, że kobieta i mężczyzna są równi. Różni, ale i równi. Adam na widok Ewy mówi: „ta dopiero jest kością z moich kości, ciałem z mego ciała!” [Księga Rodzaju 2,23]. Nie ma tu stosunku zwierzchności. On jest, ale między Adamem a całą resztą stworzenia.

– Równość płci to nie jednakowość, tylko różnorodność. Na szczęście jesteśmy od siebie różni, wiele rzeczy przeżywamy inaczej… Kobieta nie jest klonem mężczyzny – i odwrotnie. Dopiero w ich komunii widać pełne możliwości człowieczeństwa. Bardzo ważne jest jednak to, żeby tych pierwiastków nie wartościować – męski jest lepszy; kobiecy jest lepszy. Bo która z aktywności człowieka jest ważniejsza, która mniej ważna? Jesteśmy różni – i chwała Bogu […]. Chcę [też] podkreślić, że różnorodność absolutnie nie musi prowadzić do podziałów, konfliktów. Różnice, które przychodzą od Ducha Świętego, zawsze idą ku jedności.

– Jeżeli kobieta ma wrodzony talent […] do tworzenia relacji, komunikacji, więzi emocjonalnej, dostrzegania konkretnego człowieka, to ona nie ma być z tego powodu wycofana ze sfery publicznej. Tej, gdzie zapadają kluczowe decyzje, dzieją się rzeczy ważne dla wspólnoty, społeczeństwa, państwa czy Kościoła. Przeciwnie. Dzięki niej wymiar publiczny – nazwijmy go szeroko: społeczny, kościelny, państwowy itd. – może uzyskać charakter domowy. Mówiąc „domowy”, mam na myśli tekst, który niedawno czytałem z młodzieżą na oazie w Rzymie. Byliśmy wtedy w Santa Maria Maggiore (bazylice Matki Bożej Większej), gdzie znajduje się obraz Salus Populi Romani (Ocalenie Ludu Rzymskiego). Przytoczyłem tekst, który papież Franciszek wypowiedział po renowacji obrazu: obecność Maryi w Kościele sprawia, że on staje się domem. Naprawdę nie chodzi o to, żeby Maryję – a za nią każdą kobietę – wyrzucić z Kościoła i zamknąć w domu. Tylko o to, żeby jej obecność, aktywność w przestrzeni publicznej, jaką jest Kościół, nabrała charakteru domowego. Czyli relacji osób. Wielu mężczyzn tego po prostu nie ma – nie ma w takim stopniu, jak mają kobiety. Jeżeli kobiet nie będzie w wymiarze publicznym, wszystko się zmaskulinizuje i przeinaczy […], Bez kobiet w sferze publicznej Kościół będzie bezduszny, bardzo jednostronny. Będzie wręcz dramatyczny. Kwestię kobiet troszkę właśnie sam przerabiam – też dzięki papieżowi Franciszkowi, który do Dykasterii ds. Biskupów zamianował ostatnio trzy kobiety. W gronie kardynałów, arcybiskupów i biskupów mamy dwie siostry zakonne i jedną panią świecką. Kiedy na zebraniach omawiamy kandydatury biskupów na konkretne miejsca w Kościele, ich głos jest niesłychanie ciekawy. I z reguły jednak trochę inny niż „nasz” – męski. On jest bardzo mocno spersonalizowany […]. Wypowiedzi pań otwierają nam nieraz oczy na kwestie, których bez nich wcale byśmy nie widzieli. I o to właśnie chodzi.

– Mówiąc o wartości domowej, rodzinnej, personalistycznej, którą kobieta ewidentnie ma (mniej nawet istotne, w jakim stopniu to skutek natury, a w jakim wychowania), nie mam na celu wykluczenia jej ze sfery decyzyjnej! Bo nadaje się tylko do troski o bliskich w domu albo chorych, zależnych. Kobieta sprawia, że życie publiczne nabiera bardziej ludzkiego, humanistycznego, osobowego charakteru. Wszyscy chcemy, żeby w świecie społecznym, kościelnym, państwowym ludzie przestali się wreszcie nawzajem zabijać. Silni przestali krzywdzić słabych i bezbronnych.

– Większość publicystów już dawno napisała o mnie, że jestem bardzo konserwatywny. Chcę powiedzieć, że to prawda (śmiech). Otwartość w Kościele (funkcjonuje określenie. Kościół otwarty”) to dla mnie przede wszystkim miłosierdzie i ewangelizacja. Wiele razy o tym mówiłem, kiedy mnie pytano o rozmaite rzeczy, które robię. Czy chodzi o ekumenizm, dialog z judaizmem albo islamem, spotkania z młodymi, szafarstwo dla kobiet, nie robię nic innego niż to, czego nauczają aktualni papieże – w jedności z nimi. Nie wyobrażam sobie inaczej Kościoła. Nie jestem człowiekiem, od którego cokolwiek ma się zaczynać. Jestem biskupem, który żyje w jedności z Piotrem. Czytałem wszystko, co pisał Jan Paweł II, Benedykt XVI, i czytam dziś wszystko, co pisze Franciszek. Jestem przekonany, że ci papieże są w wielkiej syntonii, harmonii. Nie tylko między sobą, ale również z całą tradycją Kościoła. A rolą biskupa – i każdego wiernego – jest słuchać z zaufaniem tego, czego oni nauczają. W ten sposób buduje się Kościół. Wszystkie inne debaty mało mnie obchodzą.

Rzeczpospolita / Plus Minus, 29. 07. 2023: Bez kobiet w sferze publicznej Kościół będzie bezduszny [z abp. Grzegorzem Rysiem, kardynałem nominatem, metropolitą łódzkim, rozmawia Małgorzata Bilska]