Tajemniczy antyfaszystowski napis w Watykanie

O niezwykłym napisie w jednej z sal Sekretariatu Stanu, której wystrój jest przypisywany warsztatowi Rafaela – „morte Mussolini” („śmierć Mussoliniemu”) piszą w eseju opublikowanym przez portal Vatican News dyrektor wydawniczy mediów watykańskich Andrea Tornielli i redaktor Robert Cetera. Wskazują oni na „ukryte świadectwo dziejów XX wieku”.

Obaj autorzy podejrzewają, że „nieznany antyfaszystowski dekorator” uwiecznił się tutaj w czasach faszystowskich Włoch. Uważają, że był to Mario Bianchi, którego prawdziwe nazwisko brzmiało Ulisse Finzi, Żyd z Bari i znany antyfaszysta.

Finzi został zatrudniony w 1944 r. przez firmę dekoratorską, która wykonywała „prace malarskie i dekoratorskie w Watykanie oraz w budynkach należących do Stolicy Apostolskiej w Rzymie”. Tak wynika z zaświadczenia znajdującego się obecnie w archiwach Jad Waszem, Instytutu Pamięci Męczenników i Bohaterów Holocaustu w Izraelu. „Dokument, wydany po zawieszeniu broni i przybyciu Niemców do Rzymu, miał oczywiście służyć jako przepustka” – twierdzą Tornielli i Cetera.

W latach 1943-1946, loggia została odrestaurowana, co obejmowało przywrócenie renesansowego fresku, który został ponownie odkryty na początku XX wieku, a do tego czasu był od dawna pokryty lekką warstwą wapna. Czy jeden z robotników i pracowników, którzy przeprowadzili renowację, umieścił napis przeciwko Mussoliniemu? Może nawet sam Finzi, „choć z pewnością nie był dekoratorem”?

Obaj autorzy uważają, że jest to możliwe. Zgodnie z ich hipotezą, napis przeciwko Mussoliniemu w Watykanie pochodzi z okresu po zawieszeniu broni z 8 września 1943 r. Faszystowski dyktator został pozbawiony władzy w Rzymie, Włochy skapitulowały, a wojska alianckie nacierały z południowych Włoch. Duce sprawował władzę jedynie w północnych Włoszech, podczas gdy niemiecki Wehrmacht wkraczał do Rzymu. W wielu klasztorach i zakonach w Wiecznym Mieście tysiące prześladowanych ludzi, w tym wielu Żydów, ukrywało się przed nazistami podczas tych długich dziewięciu miesięcy niemieckiej okupacji.

Mussolini został zastrzelony przez partyzantów w ostatnich dniach wojny, 28 kwietnia 1945 roku. Sala w Pałacu Apostolskim, w którym znajduje się napis przeciwko Mussoliniemu, nie jest dostępna dla turystów.