Chęciny: odrestaurowana synagoga wkrótce dostępna dla turystów

Dawna synagoga chasydzka z XVII w. w Chęcinach jest już prawie gotowa dla turystów i zainteresowanych kulturą żydowską – rozpoczęły się odbiory techniczne, do 20 grudnia projekt będzie rozliczony, a ostateczny efekt odrestaurowanego obiektu cieszy samorząd miasta i gminy Chęciny oraz osoby zaangażowane w prace.

Początek 2024 r. to zapewne czas, kiedy będzie już można obejrzeć powstałe w synagodze Centrum Pamięci i Kultury Żydowskiej w Chęcinach.

– Będą tam podejmowane działania edukacyjne i kulturowe, uczące tolerancji i zrozumienia oraz poszanowania tradycji naszych żydowskich sąsiadów i ich wkładu w polską historię – podkreśla w rozmowie z KAI burmistrz Robert Jaworski, pomysłodawca ratowania synagogi i nadania jej nowej rangi.

Jak mówi, obiekt był trudny, ale wszelkie prace – projektowe, koncepcyjne, renowacyjne, merytoryczne – zostały wykonane „z wielkim pietyzmem”.

– W synagodze jest ciepło, dobrze prezentują się np. obróbki kamieniarskie, sale edukacyjne wyszły ciekawie, estetycznie  – myślę, że nigdy synagoga nie była w takiej kondycji – dodaje. Podkreśla także dobrą współpracę z Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, które wspiera chęcinian merytorycznie, np. przy weryfikacji eksponatów.

Prace przy synagodze rozłożone były na lata. Zaczęto od uporządkowania spraw własnościowych.

Kilka lat temu samorząd Chęcin nawiązał kontakty ze środowiskiem potomków Żydów chęcińskich. Burmistrz Robert Jaworski spotkał się m.in. w 2019 r. i w kolejnych latach z rabinem Yossel’em Goldsteinem z Londynu oraz rabinem Samuelem Kahanem z Nowego Yorku. Przedmiotem wizyty było omówienie kwestii odrestaurowania historycznych pamiątek po miejscowych Żydach.

Z zagranicy do Chęcin nadesłano dary, m.in. menory, świeczniki chanukowe, sukienki na Tory i zwoje Tory. Wśród darów były m.in. oryginalne ubrania chasydzkie, naczynia liturgiczne i przedmioty kultu związane z określonymi świętami obchodzonymi w judaizmie.

Inwestycja pochłonęła ponad 9 mln zł, przy dużym dofinansowaniu zewnętrznym (unijnym, ministerialnym) powodującym stosunkowo niewielki relatywnie wkład samej gminy.

Obiekt znacznie podniesie atrakcyjność turystycznych Chęcin.

Synagogę wybudowano około 1640 r. Po wojnie budynek służył mieszkańcom m.in. jako kino miejskie, biblioteka, a w kolejnych latach był siedzibą Miejsko-Gminnego Ośrodka Kultury, w którym odbywały się różnego rodzaju wydarzenia. Potem budynek opustoszał, ale miasto zabiegało o remont i uregulowanie stanu prawnego nieruchomości. Te prace trwały około 10 lat, jednocześnie gminie udało się też pozyskać pieniądze na prace renowacyjne.

Chęciny były wzmiankowane w 1275 r., prawa miejskie uzyskały przed 1325 r. Starostwo grodowe zostało otoczone murami przez Kazimierza Wielkiego. Od wieków był tu ośrodek wydobycia miedzi, ołowiu i srebra, od XVI w. do czasów dzisiejszych – wapieni i marmurów, przy dobrze dzisiaj rozwiniętym przemyśle kamieniarskim. Chlubą Chęcin jest średniowieczny zamek – obecnie atrakcja turystyczna.