„Via Ottoniana” – powstał przewodnik po szlaku chrystianizacji Pomorza przez św. Ottona z Bambergu

Aż 25 miejscowości oraz kilkanaście tras pieszych, rowerowych i samochodowych z pogranicza Polski i Niemiec opisuje przewodnik pielgrzymkowo-turystyczny śladami misji ewangelizacyjnej św. Ottona z Bambergu. Publikacja wpisuje się w przypadający w tym roku jubileusz 900-lecia chrystianizacji Pomorza Zachodniego.

Od maja 2024 r. do czerwca 2025 r. archidiecezja szczecińsko-kamieńska będzie obchodziła „Jubileusz 900-lecia Pomorskiej Misji Ewangelizacyjnej św. Ottona z Bambergu”. Punktem kulminacyjnym obchodów będzie zebranie plenarne Konferencji Episkopatu Polski w Szczecinie w dniach 10-12 czerwca 2024 r., w ramach którego biskupi odwiedzą także Wolin i Kamień Pomorski.

„Via Ottoniana. Szlak świętego Ottona na Pomorzu” to propozycja przewodnika turystyczno‑pielgrzymkowego po miejscach, do których dotarł w czasie swoich dwóch wypraw misyjnych św. Otton z Bambergu.

Pierwsza misja chrystianizacyjna trwała od maja 1124 do marca 1125 r., na drugą natomiast wyruszył Otton ze swojej diecezji w kwietniu 1128 r., a powrócił do Bambergu w grudniu tego samego roku. Owocem dwóch wypraw misyjnych było m.in. wybudowanie 14 kościołów w 12 miejscowościach. W każdej z nich Otton pozostawił kapłanów, którzy kontynuowali dzieło misyjno-duszpasterskie. Już po jego śmierci, w 1140 r. na terenach, które ewangelizował Apostoł Pomorza, powstała nowa diecezja pomorska z siedzibą w Wolinie.

„Chrześcijaństwo od tego momentu kwitło i rozwijało się w kolejnych wiekach, mimo iż zawirowania polityczne, walki i prowadzone wojny sprawiły, że tereny te przechodziły w ręce kolejnych władców: Polski, Danii, Brandenburgii, Szwecji, Prus” – zauważają we wstępie do publikacji jej autorzy, ks. dr Marcin Szczodry i dr Tomasz Duda, pracownicy Instytutu Nauk Teologicznych na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Szczecińskiego. Zastanawiają się jednocześnie, jak dziś wyglądają miejscowości, do których przed 900 laty zawitał św. Otton, i czy pamięć o nim jest żywa wśród współczesnych mieszkańców Pomorza.

„Zapraszamy Cię, drogi Czytelniku, do podjęcia wędrówki śladami świętego Ottona na Pomorzu. Wyprawa taka może mieć charakter pielgrzymkowy, turystyczny lub łączyć oba te wymiary. Przewodnik został pomyślany w taki sposób, aby mógł z niego skorzystać zarówno pielgrzym, jak i turysta, który pragnie poznać historię tych ziem i zapoznać się z jej dziedzictwem” – piszą ks. dr Marcin Szczodry i dr Tomasz Duda.

Wyrażają przy tym nadzieję, że przewodnik przyczyni się do kształtowania świadomości i tożsamości współczesnych Pomorzan, którzy, odkrywając dziedzictwo św. Ottona, będą chcieli zaangażować się w pielęgnowanie przeszłości i tradycji tego regionu. Ufają też, że obchodzony w 2024 r. jubileusz 900-lecia pomorskiej misji ewangelizacyjnej św. Ottona z Bambergu przyczyni się do rozpropagowania Via Ottoniana.

Publikację otwiera część poświęcona życiu i działalności św. Ottona z Bambergu. Autorzy podkreślają, że była to znacząca postać przełomu XI i XII wieku, która odegrała ważną rolę w historii Polski, Niemiec i Europy. Oprócz obfitujących w daty faktów z życia Apostoła Pomorza, starają się przybliżyć czytelnikowi jego sylwetkę językiem swobodnym i dalekim od hermetycznych sformułowań naukowych.

Autorzy podkreślają, że Otton był postacią ze wszech miar nadającą się do przeprowadzenia misji chrystianizacyjnej Pomorza. Pochodził ze znamienitego rodu szwabskiego i odebrał znakomite wykształcenie, które predysponowało go do zrobienia kariery w pracy kancelaryjnej, dyplomatycznej lub w zarządzaniu diecezją. Był nadto człowiekiem o przyjaznym usposobieniu, posiadał wszechstronną wiedzę i umiejętności, dzięki czemu szybko zdobył zaufanie polskiego władcy, najważniejszych osób w księstwie i biskupów.

Przewodnik odnotowuje aż 25 miejscowości tworzących na Pomorzu Zachodnim Szlak św. Ottona, z których dwanaście leży dziś po stronie niemieckiej. To m.in. Kamień Pomorski uznawany za pierwszą znaną stolicę Księstwa Pomorskiego, od 1175 r. stolica biskupstwa; Pyrzyce – w czasie misji Ottona jeden z najbardziej znaczących i najbogatszych grodów na Pomorzu; Wolin – gdzie Otton napotkał bodaj największy opór pogan i został nawet pobity w czasie ewangelizacji, oczywiście Szczecin, nazywany przez XII-wiecznych Wolinian miastem „najstarszym i najbardziej dostojnym na Pomorzu” czy stara pomorska twierdza Gartz an der Oder (Gardziec nad Odrą).

Łacińska nazwa szlaku „Via Ottoniana” wskazuje na jego międzynarodowy charakter i stanowi otwartą propozycję, aby rozszerzyć ten projekt na inne regiony i państwa, w których św. Otton prowadził działalność.

Nieodzowną częścią publikacji jest zbiór modlitw, z którego korzystać mogą pielgrzymi podążający szlakiem Apostoła Pomorza. Odwiedzając miejsca, w których św. Otton ewangelizował i udzielał chrztu świętego, pielgrzymi są zaproszeni, aby odnowić przyrzeczenia chrzcielne i złożyć wyznanie wiary. Może się to dokonać w formie indywidualnej lub w zorganizowanej grupie pielgrzymów, której przewodniczy osoba duchowna.

Publikacja zawiera także propozycje tras turystycznych i pielgrzymkowych śladami św. Ottona. Można je odbyć pieszo, rowerem lub autem. Proponuje nie tylko podążanie za misjonarzem, ale również zwiedzanie m.in. jednych z najpiękniejszych grodów średniowiecznego Pomorza – Szczecina, Stargardu i Pyrzyc, miejscowości nadmorskich lub spacer ulicami miast, od świątyni do świątyni.

Przewodnik „Via Ottoniana. Szlak świętego Ottona na Pomorzu” powstał w ramach środków z projektu naukowo-edukacyjnego „Chrzest Pomorza w dziejach Polski i Europy: jubileusz 900-lecia” pochodzących z subwencji Ministerstwa Edukacji i Nauki. Wydawcą jest Uniwersytet Szczeciński.

Publikację można pobrać w formacie PDF ze strony https://swietyotton.pl/szlak-swietego-ottona-via-ottoniana

—

Otton urodził się ok. 1061 r. i pochodził z pobożnego i znakomitego rodu szwabskiego. Jego rodzice należeli do możnej szlachty europejskiej. Młody Otton przybył do Polski ok. 1080 r. i z przerwami przebywał tutaj do 1097 r. W tym czasie – za rządów księcia Władysława Hermana – uczył młodzieńców w szkole, być może w samym Gnieźnie. Z polecenia księcia odbywał liczne poselstwa, w tym także do cesarza Henryka IV, zdobywając w ten sposób łaskę i zaufanie do polskiego władcy, a także biskupów i możnych. Po zawarciu przez Władysława Hermana małżeństwa z Judytą salicką, został jej kapelanem, ale na życzenie cesarza Henryka IV musiał wrócić do ojczyzny. Tam w 1102 r. został mianowany przez cesarza biskupem bamberskim. Sakrę biskupią przyjął 13 maja 1106 r. z rąk papieża Paschalisa II.

Kiedy Bolesław III Krzywousty na przełomie lat 1121-1122 podbił Pomorze Zachodnie, jako jeden z warunków układu pokojowego postawił Warcisławowi I obowiązek przyjęcia chrztu św. przez jego poddanych. Niestety książę pomorski nie był w stanie tego uczynić, stąd też książę polski przejął inicjatywę i poprosił w 1123 r. o pomoc w tym dziele bp. Ottona. Biskup bamberski, zważywszy na dawną znajomość z Bolesławem Krzywoustym, a także mając zapewnienie wszelakiej pomocy polskiego władcy, podjął się tego wielkiego zadania. Sukces pomorskiej misji przyniósł bp. Ottonowi zaszczytny tytuł Apostoła Pomorza.