Modlitwa, która nie wyklucza – Kościół a pomoc skrzywdzonym wykorzystaniem seksualnym

Od 2017 roku Kościół w Polsce w każdy pierwszy piątek Wielkiego Postu okazuje duchową bliskość osobom skrzywdzonym wykorzystaniem seksualnym. Choć ta duszpasterska inicjatywa papieża Franciszka powstała w reakcji na ujawniane historie wykorzystania małoletnich w Kościele, to dzień modlitwy obejmuje wszystkie osoby skrzywdzone, niezależnie od tego, kiedy i gdzie doznały krzywdy.

Decyzją Konferencji Episkopatu Polski od tego roku dzień ten obchodzimy pod zmienioną nazwą: Dzień modlitwy i solidarności z Osobami Skrzywdzonymi wykorzystaniem seksualnym. Skupia ona uwagę na ludziach, którzy doświadczyli krzywdy i jest zachętą, by wesprzeć ich modlitwą i okazać im solidarność. Świadomość ludzkiego dramatu i realności tej krzywdy to droga do autentycznej pokuty, która rodzi modlitwę zadośćuczynienia i potrzebę działania, by zniwelować skutki tej krzywdy w życiu osób skrzywdzonych i ich bliskich.

Materiały przygotowane, by pomóc przeżyć ten dzień dostępne są na stronie: wspolnotazezranionymi.pl/dmis2024/

LUDZIE, KTÓRZY ŁĄCZĄ SIŁY

Wykorzystanie seksualne powoduje szkody w różnych obszarach życia osoby skrzywdzonej, jego skutki dotykają jej życia w wymiarze fizycznym, psychicznym i duchownym, a także jej relacji rodzinnych i społecznych. Pomoc osobie skrzywdzonej musi być zatem wielowymiarowa.

Aby sprostać tej potrzebie, Kościół w Polsce stworzył system reagowania i pomocy osobom pokrzywdzonym. Jego „sercem” są ludzie działający w diecezjach i zgromadzeniach zakonnych. Delegaci i delegatki, siostry i duszpasterze towarzyszący zranionym, koordynatorzy Fundacji Świętego Józefa – działając lokalnie, mogą być bliżej osób skrzywdzonych. Wsparciem ich pracy są punkty konsultacyjne i telefony zaufania, a także instytucje na poziomie ogólnopolskim: Centrum Ochrony Dziecka, Fundacja Świętego Józefa KEP i Biuro Delegata KEP ds. ochrony dzieci i młodzieży. Zjednoczenie sił i wspólne działanie pozwala na udzielenie skrzywdzonym wszechstronnej pomocy: psychologicznej, terapeutycznej, prawnej i duchowej. Działania Kościoła obejmują także prewencję: kuratorzy pracują z obwinionym i sprawcami, by nie popełnili czynów ponownie, z kolei odpowiedzialni za prewencję edukują jak dostrzegać zagrożenia i zapobiegać krzywdzie. Obecnie kościelny system ochrony tworzy 448 osób. Twarze kilkudziesięciu z nich można zobaczyć w spocie kampanii „Razem, by pomagać”.

LICZBY, KTÓRE MAJĄ SPRAWCZOŚĆ

W roku 2023 Fundacja Świętego Józefa KEP na pomoc bezpośrednią i pośrednią wydała w sumie blisko 2 mln 700 tys. zł. Wspierając bezpośrednio skrzywdzonych wykorzystaniem seksualnym, sfinansowała pomoc psychoterapeutyczną, medyczną, prawną, edukacyjną i duchową dla prawie 100 osób.

Pomoc pośrednia polegała na wsparciu osób, które na co dzień pomagają pokrzywdzonym, a także na finansowaniu działań instytucji i inicjatyw, które służą pomocy lub prewencji, takich jak Centrum Ochrony Dziecka, Inicjatywa „Zranieni w Kościele” czy 6 regionalnych punktów konsultacyjnych. Bezpośrednimi beneficjentami działań Fundacji było 6 tys. osób.

W sumie w minionym roku Fundacja udzieliła 93 granty. Kryteria ich udzielania opisuje Regulamin Grantowy dostępny na stronie fsj.org.pl, za pośrednictwem której można złożyć wniosek w wersji elektronicznej.

NARZĘDZIA, KTÓRE POSZERZAJĄ MOŻLIWOŚCI

Punkty konsultacyjne, grupy i telefony wsparcia

• Punkty konsultacyjne to miejsca udzielania odpowiedniej informacji i wsparcia jeszcze przed oficjalnym zgłoszeniem krzywdy. Obecnie działa 6 takich punktów: w Poznaniu, Gnieźnie i Kaliszu oraz w Ciechanowie, Gdańsku i Toruniu. Działają w nich specjaliści, głównie świeccy, a udzielana pomoc jest bezpłatna. Więcej o działaniu punktów na stronie www.fsj.org.pl/punkty-konsultacyjne.
• Dyżur telefoniczny „Zgłoś krzywdę” pod numerem telefonu 571 805 535 w każdy czwartek w godz. 18.00-20.00 można uzyskać informacje o procedurach kościelnych oraz wsparcie w przypadku trudności w zgłoszeniu krzywdy.
• Dyżur telefoniczny „Siostry dla Skrzywdzonych” pod numerem telefonu 798 009 615 w każdą środę w godz. 19.00-21.00. Jest to telefon wsparcia dla wszystkich skrzywdzonych, prowadzony we współpracy ze zgromadzeniami żeńskimi.
• Bezpłatne konsultacje prawnokanoniczne dla osób skrzywdzonych. E-mail konsultacjekanoniczne@fsj.org.pl służy udzielaniu konsultacji w obszarze prawa kanonicznego osobom, które zgłosiły krzywdę wykorzystania seksualnego w Kościele.
• Inicjatywa „Zranieni w Kościele” prowadzi telefon wsparcia 800 280 900 w każdy wtorek w godz. 19.00-22.00. Inicjatywa prowadzi również raz w miesiącu grupę wsparcia dla osób dotkniętych przemocą̨ seksualną przez ludzi Kościoła.

Studia i szkolenia

• Centrum Ochrony Dziecka prowadzi na Uniwersytecie Ignatianum w Krakowie kolejną edycję unikalnych w skali kraju studiów podyplomowych z profilaktyki wykorzystania seksualnego. Od 2016 roku studia te ukończyło ponad 100 osób. Centrum realizuje też projekty szkoleniowe, m.in. skierowane do nauczycieli szkół katolickich. Oferta szkoleniowa COD znajduje się na cod.ignatianum.edu.pl.
• Fundacja Świętego Józefa współorganizuje i finansuje szkolenia dla osób zaangażowanych w pomoc osobom wykorzystanym seksualnie w Kościele, np. ostatnie szkolenie organizowane we współpracy z UKSW na temat obowiązków ustawowych standardów dot. ochrony małoletnich. Wspiera też inne inicjatywy służące profilaktyce, np. webinarium „Nastolatki 3.0. Co dzieci robią w sieci?” zorganizowane przez Wydawnictwo WAM, w którym udział wzięło ponad 800 osób.

Strony internetowe

• zgloskrzywde.pl to strona internetowa o charakterze edukacyjnym, to narzędzie budowania świadomości tego, czym jest wykorzystanie seksualne i wrażliwości społecznej na ten problem. Nowa wersja strony, opublikowana 5 lutego br., pomaga zauważyć symptomy krzywdzenia dziecka i uczy reagować: zgłaszać właściwym organom i wspierać osoby skrzywdzone, m.in. poprzez skierowanie do instytucji, które udzielają pomocy.
• wspolnotazezranionymi.pl to platforma duszpasterskiego wsparcia i duchowego towarzyszenia osobom zranionym. Znajdują się na niej m.in. teksty modlitw na Dzień modlitwy i solidarności z Osobami Skrzywdzonymi wykorzystaniem seksualnym.

DOŚWIADCZENIE, KTÓRE SŁUŻY SPOŁECZEŃSTWU

15 lutego br. wchodzi w życie Ustawa o ochronie małoletnich, tzw. ustawa Kamilka, której celem jest wzmocnienie prawnej ochrony dzieci przed przemocą, w tym także przestępstwami na tle seksualnym. Wymaga ona od wszystkich instytucji pracujących z dziećmi, w tym także od podmiotów kościelnych, wdrożenia „standardów ochrony małoletnich”. Chodzi o dostosowane do charakteru placówki konkretne spisane procedury i wyznaczone osoby, które gwarantują, że dzieci i młodzież w danej placówce są bezpieczne, tzn. nie doznają krzywdzenia ze strony pracowników, wolontariuszy oraz rówieśników.

Aby odpowiedzieć na to wyzwanie, Centrum Ochrony Dziecka – bazując na doświadczeniu swojej 10-letniej działalności – podjęło się zadania opracowania standardów ochrony małoletnich i bezbronnych w instytucjach prowadzonych przez podmioty kościelne. Pracuje nad tym 10 specjalistycznych grup, w które zaangażowanych jest 57 osób, w tym wielu absolwentów studiów podyplomowych prowadzonych przez COD. Zespoły te wypracowują „standardy” dla następujących podmiotów: przedszkoli, szkół, ośrodków dla osób z niepełnosprawnością, młodzieżowych ośrodków wychowawczych, świetlic środowiskowych oraz dziennych ośrodków wsparcia, internatów i burs, domów rekolekcyjnych i innych miejsc przyjmujących osoby małoletnie, podmiotów leczniczych, duszpasterstwa parafialnego i pozaparafialnego. W ten sposób doświadczenie zdobyte w działaniach prewencyjnych w Kościele służy także budowaniu bezpiecznego społeczeństwa.