Sensacyjne odkrycie w Bazylice Grobu Pańskiego

Za ścianą pokrytą graffiti w Bazylice Grobu Świętego w Jerozolimie zespół badaczy przypadkowo odkrył największy znany średniowieczny ołtarz, mierzący 3,5 metra szerokości. Ołtarz krzyżowców, który został konsekrowany w 1149 roku, był uważany za zaginiony przez dziesięciolecia.

Podczas prac renowacyjnych archeolog Amit Re’em z Israel Antiquities Authority i historyk Ilya Berkovich z Austriackiej Akademii Nauk (ÖAW) odkryli marmurowy ołtarz za ważącą kilka ton kamienną płytą, na której froncie „uwieczniali” się turyści. Odkrycie jest sensacją dla historyków, stwierdziła ÖAW.

Fakt, że coś „tak ważnego mogło leżeć nierozpoznane przez tak długi czas w tak intensywnie badanym obiekcie” był całkowitym zaskoczeniem dla wszystkich zaangażowanych, powiedział Berkovich, historyk z Instytutu Badań Monarchii Habsburskiej i Regionu Bałkańskiego ÖAW, w komunikacie prasowym. Tył panelu z graffiti, ozdobiony ornamentami wstęgowymi, został szybko zidentyfikowany jako niegdyś wspaniały przód średniowiecznego ołtarza krzyżowców.

Po zdobyciu Świętego Miasta przez krzyżowców, kościół Grobu Świętego został ponownie konsekrowany w 1149 roku jako „jedno z najwspanialszych sanktuariów w chrześcijaństwie” po wiekach panowania muzułmanów.

W jego centrum stanął nowy ołtarz główny w stylu romańskim. „Znamy raporty pielgrzymkowe z XVI, XVII i XVIII wieku o wspaniałym marmurowym ołtarzu w Jerozolimie” – powiedział Berkovich. Po poważnym pożarze romańskiej części Bazyliki Grobu Świętego w 1808 roku, „ołtarz zniknął ze świadomości publicznej”.

Nowe odkrycia pokazują, że ołtarz główny ma nieznany wcześniej związek między Rzymem a chrześcijańskim królestwem Jerozolimy, wyjaśnia Berkovich. W średniowieczu specjalna technika produkcji marmurowej dekoracji ołtarza została opanowana wyłącznie przez mistrzów cechowych w papieskim Rzymie. Zdrapywali oni niewielkie ilości cennego marmuru ze starożytnych budowli. Małe kawałki marmuru były następnie wykorzystywane do tworzenia geometrycznych wzorów i olśniewających ornamentów na kamiennych podstawach.

Poza Włochami, tylko jedno dzieło sztuki tego rodzaju zostało kiedykolwiek odkryte w Opactwie Westminsterskim w Londynie. „Ołtarz Cosmati [inaczej arte cosmatesca, rzeźbiarzy specjalizujących się m.in. w dekoracyjnej mozaice geometrycznej, przyp. KAI] który został ponownie odkryty w Jerozolimie, również musiał zostać stworzony dzięki pomocy papieża” – podsumowuje Berkovich. Wysyłając jednego z mistrzów do Królestwa Jerozolimskiego, aby zlecił wykonanie ołtarza, głowa Kościoła wzmocniła roszczenia chrześcijaństwa do miasta. „Papież uhonorował w ten sposób najświętszą świątynię w chrześcijaństwie” – zauważył Berkovich. Historyk ma nadzieję, że dalsze badania w papieskich archiwach ujawnią szczegóły dotyczące historii powstania ołtarza, a także tożsamość mistrza Cosmati.