Papieskie przesłanie na inaugurację muzeum konsula Sousy Mendesa – był świadkiem braterstwa

Papież Franciszek nazwał „sprawiedliwym” i „godnym naśladowania” legendarnego portugalskiego konsula z Bordeaux Aristidesa de Sousy Mendesa. Dyplomata podczas II wojny światowej uratował co najmniej 30 tys. uciekinierów wojennych, głównie pochodzenia żydowskiego, wystawiając im nielegalnie wizy do neutralnej Portugalii.

W liście skierowanym do uczestników piątkowej inauguracji muzeum Sousy Mendesa w Cabanas de Viriato, na środkowym zachodzie Portugalii, papież przypomniał, że konsul po latach otrzymał tytuł Sprawiedliwego Wśród Narodów Świata. Dodał, że portugalski dyplomata był „świadkiem braterstwa” poprzez swoją odważną akcję wystawiania wiz, aby uratować uciekinierów wojennych w 1940 r. Krótko po tym władze Portugalii uruchomiły dochodzenie w ramach procesu wewnątrz MSZ, w którym udowodniono mu nielegalne wystawianie wiz na terenie Francji. W rezultacie został niesłusznie wydalony ze służby dyplomatycznej.

O heroicznej misji konsula Aristidesa mówił też obecny na wydarzeniu prezydent Portugalii Marcelo Rebelo de Sousa, który zaznaczył, że liczba 30 tys. uratowanych jest umowną, gdyż grono uratowanych przez konsula z Bordeaux mogło być większe. Wśród licznie uratowanych przez Portugalczyka osób byli polscy Żydzi, m.in. literaci Julian Tuwim i Antoni Słonimski.

Dopiero po latach jego poświęcenie w ratowaniu osób prześladowanych przez niemiecki nazizm zostało docenione. Aristides de Sousa Mendes pośmiertnie został uhonorowany tytułem Sprawiedliwego wśród Narodów Świata za ratowanie Żydów. Tytuł ten przyznano mu w 1966 r. Zaś dwie dekady później został zrehabilitowany przez władze rodzimej Portugalii.