O żydowskim święcie Sukot podczas Smaków Jesieni

Przypomnienie historii i tradycji żydowskiego święta Sukot to ważny element skansenowskiego wydarzenia pn. Smaki Jesieni w niedzielę 22 września, w Parku Etnograficznym w Tokarni. Będzie także okazja do posmakowania żydowskiej kuchni na Sukot, udziału w warsztatach tematycznych i wysłuchania koncertu zespołu klezmerskiego.

Sukot upamiętnia 40 lat wędrówki Żydów przez pustynię i ich mieszkanie wówczas w szałasach – jest jesiennym radosnym świętem pielgrzymim. Trwa siedem dni, od 15 do 21 miesiąca tiszri (wrzesień – październik).

– Po hebrajsku sukot oznacza szałasy. W Polsce Sukotnazywano  Świętem Szałasów lub Świętem Kuczek. Do dzisiaj podczas obchodów Sukot na całym świecie Żydzi budują szałasy i spędzają w nich czas przez siedem dni święta – wyjaśnia dr Agnieszka Dziarmaga z Działu Badań Etnograficznych MWK, organizatorka wydarzenia. – Tradycja nakazuje, aby szałas stał się dla Żydów tymczasowym domem, przynajmniej przez spożywanie w nim posiłków. I ten „dom” ma być specjalnie udekorowany – dodaje.

W ramach warsztatów plenerowych w Tokarni uczniowie z okolicznych szkół, ale i chętni dorośli, udekorują wspólnie szałas na Sukot, przystroją go własnoręcznie wykonanymi zabawkami z papieru – łańcuchami, chorągiewkami, wycinankami, owocami z dyni, wieńcami i bukietami. Spróbują także wykonać lulaw – specjalny bukiet na Sukot.

Stoiska kulinarne z kuchnią żydowską (m.in. „Smak Odzyskany” z Lublina, KGW Zrecze Chałupczańskie, kieleckie Bistro Jak w Domu, BILA Cafe Bilcza) zaskoczą wyjątkowymi potrawami na Sukot, przede wszystkim holiszkami, czyli gołąbkami pod różnymi postaciami. Wśród smakowitych potraw znajdą się świąteczne chałki, mięsa duszone (będzie to np. gulasz wołowy z kiszoną kapustą i knedlikami z bułki, duszona wołowina), warzywa faszerowane, pierogi z różnym nadzieniem, zapiekanki i sałatki warzywne, marynaty i desery, jak strucle z nadzieniem jabłkowym, makowym lub orzechowym.

W Polsce dla Sukot przyjęła się nazwa Święta Szałasów lub Święta Kuczek. W Torze napisano: „Będziesz obchodził święto szałasów przez siedem dni po zebraniu plonów z twego klepiska i z twojej tłoczni” (Pwt 16, 13 -15) oraz „Weźcie sobie pierwszego dnia owoce pięknych drzew, liście palmowe, gałązki gęstych drzew i drzew nadrzecznych. Będziecie się weselić przed Panem, Bogiem Waszym, przez siedem dni” (Kpł 23, 34-36).

Szałas na Sukot powinien posiadać minimum trzy stabilne ściany, wykonane z dowolnego materiału. Budulcem dachu mogą natomiast być wyłącznie rośliny, np. gałęzie drzew, bambus, itp. Suka powinna stać pod otwartym niebem i jej dach powinien być dziurawy, by w nocy widać było gwiazdy. Wnętrze zdobią malowidła, lampiony, owoce, kwiaty, gałęzie drzew owocowych. Według tradycji, każdego dnia odwiedzali szałas po kolei uszpizin, czyli goście biblijni: Abraham, Izaak, Jakub, Józef, Mojżesz, Aaron, Dawid. Jednocześnie należało zaprosić ubogiego, aby spożył porcję przeznaczoną dla honorowego gościa.

Kolejnym symbolem Sukot jest lulaw, czyli bukiet roślin. Jego głównym składnikiem powinna być gałązka palmy daktylowej – jako najdłuższa z użytych roślin, dała nazwę całemu bukietowi. Wiązankę uzupełniają trzy gałązki mirtu oraz dwie proste gałązki wierzbowe. Lulawowi towarzyszy etrog – rodzaj cytryny, przechowywany w specjalnym naczyniu. Razem tworzą arba minim – „cztery gatunki”. Nakaz ich przygotowania znajduje się w Księdze Kapłańskiej.