Monte Cassino – bp Lechowicz odprawił mszę przy grobie abp. Józefa Gawliny w 60. rocznicę śmierci hierarchy

– Podążajmy śladami abp. Józefa Gawliny, są to ślady miłości Boga, Kościoła i Ojczyzny. To ślady dziecka żyjącego z przekonaniem, że jest w rękach Boga Ojca, który podtrzymuje całe jego życie – zachęcał bp Wiesław Lechowicz podczas Mszy św. sprawowanej na Polskim Cmentarzu Wojennym na Monte Cassino. Dziś przypada 60. rocznica śmierci abp. Józefa Gawliny, biskupa polowego w latach 1933–1947, protektora polskiej emigracji po II wojnie światowej, który spoczywa wśród żołnierzy 2. Korpusu Polskiego.

W homilii bp Lechowicz przywołał fragment z Księgi Mądrości: „Bezbożni mówili: zróbmy zasadzkę na sprawiedliwego, bo nam niewygodny”. Jak podkreślił te słowa znajdują potwierdzenie w historii ludzkości. – Była ona i jest naznaczona wojnami wywołanymi przez ludzi, którzy byli bezbożni, w tym znaczeniu, iż sami siebie stawiali w miejsce Boga i uzurpowali sobie prawo do decydowania o innych, o ich życiu i wolności. Ofiarami ich myślenia i działania byli, mówiąc językiem biblijnym, „sprawiedliwi”, z różnych względów niewygodni dla tych, którzy na miano sprawiedliwych nie zasługiwali – powiedział.

Jak zauważył bp Lechowicz życie abp. Gawliny naznaczone było właśnie tymi „zasadzkami na sprawiedliwego”. – Nie ugiął się jednak. Słowa psalmu, które dzisiaj powtarzaliśmy: „Bóg podtrzymuje całe moje życie” brzmią jak wyznanie wypowiedziane przez abp. Gawlinę. Mamy prawo tak mówić, bo potwierdza to jego życie. Bóg podtrzymywał abp. Józefa na każdym etapie jego życia – powiedział biskup polowy.

Ordynariusz wojskowy przywołał fragmenty wspomnień abp. Józefa Gawliny, obejmujące okres dzieciństwa, służby w armii pruskiej, a także z czasu jego posługi w czasie bitwy o Monte Cassino. Bp Lechowicz zwrócił uwagę , że „II wojna światowa była szczególnym czasem przekonywania się o opiece Bożej Opatrzności”. Przypomniał też, że abp Gawlina nie wrócił do Ojczyzny i zamieszkał w Rzymie, gdzie zmarł w nocy 20 na 21 września 1964 r. Przywołał słowa kard. Wyszyńskiego, który na wieść o śmierci Biskupa–Tułacza, napisał: „Abp Józef Gawlina padł na posterunku do ostatniej chwili walcząc o prawa Narodu. Niemal z piórem w ręku, które było jego żołnierskim mieczem, zakończył swoje życie na posadzce swego rzymskiego schroniska przy kościele św. Stanisława. Obarczony po wojnie obowiązkami Opiekuna Duchowego Emigracji Polskiej czuwał nad nią jak nad źrenicą oka swego. W obronie praw emigracji do zachowania własnych wartości duchowych był niezwykle odważny, nie bacząc na siebie, co by miał ucierpieć”.

Bp Lechowicz przywołał też słowa bp. Herberta Bednorza, który podczas pogrzebu wskazywał, że abp Gawlina podążał za dwoma ideałami życiowymi: Kościołem i Ojczyzną, które stały się dla niego „myślami przewodnimi, kierunkami wszystkich jego poczynań”. – Wierzymy zatem, że dostąpił już udziału w Królestwie Boga. My natomiast, jeszcze pielgrzymi na tej ziemi, możemy podążać śladami wskazanymi nam przez abp. Józefa Gawlinę – to ślady miłości Boga, Kościoła i Ojczyzny. To ślady dziecka żyjącego z przekonaniem, że jest w rękach Boga Ojca, który podtrzymuje całe jego życie! – powiedział bp Lechowicz.

Modlitwa przy grobie hierarchy

Eucharystię koncelebrowali kapelani Ordynariatu Polowego ks. ppłk Maksymilian Jezierski, ks. ppłk Marcin Janocha i ks. mjr Rafał Kaniecki oraz ks. rektor Paweł Ptasznik i ks. Jacek Staniek SChr, duchowni z kościoła św. Stanisława w Rzymie. We Mszy św. uczestniczyli m. in. przedstawiciele polskiego korpusu dyplomatycznego akredytowanego przy Watykanie z ambasadorem Adamem Kwiatkowskim, przedstawiciele włoskiej Polonii, a także delegacja żołnierzy PKW IRINI, którzy specjalnie na tę uroczystość przyjechali z bazy na Sycylii.

Po zakończeniu Mszy św. uczestnicy liturgii udali się przed grób abp. Józefa Gawliny i odmówili modlitwę w jego intencji, a także wszystkich spoczywających na Polskim Cmentarzu Wojennym na Monte Cassino.

Biskup polowy podziękował obecnym na Mszy św. i podczas złożenia kwiatów na grobie abp. Gawliny żołnierzom PKW IRINI. Podkreślił, że abp Gawlina cenił wojsko i żołnierzy, co wyraził m.in. w swoim duchowym testamencie. Kmdr. por. pil. Janusz Grzybowski, dowódca PKW IRINI zaprosił bp. Wiesława Lechowicza do odwiedzenia bazy w Sigonelli na Sycylii, gdzie pełnią służbę Polacy.

Kim był abp Józef Gawlina?

Józef Gawlina urodził się 18 listopada 1892 r. w Strzybniku koło Raciborza. Filozofię i teologię ukończył w seminarium we Wrocławiu. Tuż przed święceniami wcielony został do armii pruskiej i wysłany na front palestyński, gdzie został ranny. Po powrocie na Śląsk otrzymał 19 czerwca 1921 r. święcenia kapłańskie. Pracę duszpasterską rozpoczął w parafii Dębieńsko i w Tychach, a następnie przeniósł się do Katowic, gdzie został sekretarzem generalnym nowo powstałej Kurii Biskupiej w Katowicach.

Gdy w 1926 r. Episkopat Polski założył Katolicką Agencję Prasową, jej organizację powierzył ks. Gawlinie. 15 lutego 1933 r. został mianowany biskupem polowym Wojska Polskiego. Sakrę biskupią otrzymał z rąk prymasa Augusta Hlonda 19 marca 1933 r. Oprócz pracy w Kurii Polowej biskup często wizytował garnizony, wydał „Modlitewnik żołnierski”, wybudował także wiele kościołów.

Czas II wojny światowej

Po wybuchu II wojny światowej na prośbę marszałka Edwarda Rydza Śmigłego ewakuował się z Warszawy i 17 września 1939 r. przekroczył granicę rumuńską, gdzie został internowany. Poszukiwany przez gestapo, zbiegł z internowania i przedostał się do Rzymu. Papież odnowił jego jurysdykcję dla wszystkich żołnierzy polskich. Po pakcie Sikorski – Majski w 1941 r. bp Gawlina udał się do ZSRR, by objąć opiekę nad żołnierzami polskimi i deportowaną z Polski ludnością. Wraz z ewakuowanymi z ZSRR udał się do Persji, Mezopotamii i Palestyny, a w 1943 r. – do Stanów Zjednoczonych, aby organizować pomoc dla uchodźców z Rosji. W 1942 r. założył na Bliskim Wschodzie drukarnię i wydawnictwo biskupa polowego (przekształcone po wojnie w Katolicki Ośrodek Wydawniczy Veritas w Londynie).

W marcu 1944 r. bp Gawlina udał się na front włoski, gdzie z 2. Korpusem Polskim pod dowództwem gen. dyw. Władysława Andersa uczestniczył w kampanii włoskiej, m.in. pod Monte Cassino. W bitwie wziął udział jako kapelan liniowy, służąc w Sanitarnym Ośrodku Ewakuacyjnym (po bitwie w 1944 r. odznaczony Krzyżem Virtuti Militari). Był jednym z inicjatorów budowy cmentarzy na Monte Cassino i w Loreto.

Pasterz emigracji

Po zakończeniu wojny został ordynariuszem Polaków w Niemczech, a w 1949 r. papież Pius XII mianował go protektorem polskich uchodźców w świecie. W listopadzie 1952 r. został arcybiskupem. Przeprowadzał wizytacje polskich parafii w Anglii, Niemczech, Francji, Belgii, Holandii, Szwajcarii, Turcji, Ameryce i Australii. Ostatnią wizytę odbył w sierpniu 1964 r. Podczas Soboru Watykańskiego II pełnił funkcję sekretarza komisji dla biskupów i diecezji.

Abp Gawlina powołał i przewodniczył Światowemu Komitetowi Obchodów Tysiąclecia Chrztu w Polsce. Wziął udział w tworzeniu polskich misji katolickich w Argentynie, Brazylii, Chile, Australii, Tanzanii, RPA, Danii, Hiszpanii, Luksemburgu, Szwajcarii, Holandii i Szwecji. Został uhonorowany m.in. Krzyżem Virtuti Militari, Krzyżem Walecznych, Złotym Krzyżem Zasługi z Mieczami, Wielkim Krzyżem Magistralnym Kawalerów Maltańskich.

Abp Józef Gawlina zmarł na zawał serca w nocy z 21 na 22 września 1964 r. w kościele pw. św. Stanisława w Rzymie, którego był rektorem. Pierwszy jego pogrzeb odbył się w Rzymie. Pochowany został na cmentarzu Campo Verano. Trumnę złożono w grobowcu sióstr felicjanek. Powtórny pogrzeb hierarchy odbył się 8 kwietnia 1965 r., kiedy to zgodnie z wolą zmarłego zwłoki przeniesiono na Polski Cmentarz Wojenny na Monte Cassino.