Konserwacja jednych z najstarszych w diecezji bielsko-żywieckiej organów

Trwają prace konserwatorskie przy jednym z najstarszych instrumentów organowych zachowanych w diecezji bielsko-żywieckiej, w kościele parafialnym Podwyższenia Krzyża Świętego w Starej Wsi. Instrument w dolnej części nie był rozbierany od momentu powstania w XVIII w.

Jak poinformował konserwator zabytków i sztuki sakralnej diecezji bielsko-żywieckiej oraz proboszcz starowiejski ks. dr Szymon Tracz, datę powstania zabytkowych organów potwierdza znaleziona podczas prac umieszczona wewnątrz wiatrownic XVIII-wieczna metryczka: „Ten organ robiony od Jakuba Stankiewicza mieszczanina y organmistrza zatorskiego za staraniem Jmci księdza Malcowskiego, plebana na ten czas starowiejskiego dnia 23 września roku 1787”.

„Wewnątrz instrumentu zachowała się także oryginalna kapsuła czasu w formie listu zapakowanego 2 sierpnia 1884 roku w kartkę wyrwaną z książki. Na dwustronicowej karcie papieru można przeczytać: Za staraniem księdza proboszcza tutejszego Józefa Hamerlaka i Roberta Jankowskiego pana Starej Wsi Dolnej, jako też wójtów gmin tutejszych, mianowicie Stania i Nycz powstał ten organ w miesiącu lipcu przez niejakiego pana Przybylskiego podstrojony. Restauracyja tego organu kosztowała 100 zł. Organistą był wtenczas Józef Chromik rodem z Jawiszowic, a Józef Foc rodem z Wilamowic nauczycielem. Stara Wieś 10 lipca 1884 r.” – tłumaczy ks. Tracz. Zwraca uwagę na dopisek wykonany tą samą ręką: „Przybylski był rodowitym Polakiem tam skądś ode Lwowa, ale zamieszkały obecnie był w Bielsku”. Widoczny jest też podpis autora – Józefa Chromika.

„Na drugiej stronie kartki ta sama ręka dopisała: Jeśli kiedykolwiek będzie kto czytał tę kartkę, jak będzie ten organ znowu stroił, to niech napisze potem jak tutaj na tej ziemi jest. Podpis: Józef. Następnie ołówkiem chemicznym dopisano: „Ten organ był restaurowany i przerobiony za staraniem ks. Józefa Żurawika przez organmistrza Teodora Treścińskiego z Kalwaryi Zebrzydowskiej roku 1926-go” – zauważa duchowny.

Starowiejskie organy powstały jako dziewięciogłosowy pozytyw. Ustawiono je na niewielkim chórze muzycznym zawieszonym na zachodniej ścianie drewnianej nawy kościoła z 1522 roku. W 1926 roku dokonano przebudowy wnętrza wieży kościoła. Wtedy też w zachodniej ścianie nawy wycięto ostrołukową arkadę, a w wieży urządzono obecny chór muzyczny, na którym usytuowano przesunięte organy. Sam instrument rozbudowano, dodając dwa głosy oraz klawiaturę nożną.

Jak zaznacza ks. Tracz, drewnojady mocno nadwyrężyły strukturę wiatrownic i drewnianych piszczałek, a czas uszkodził wymienione już później piszczałki cynowe.

„Już za kilka tygodni instrument po konserwacji zostanie na nowo złożony w odnowionej kilka lat temu rokokowej szafie organowej, by na kolejne wieki towarzyszyć śpiewanej w starowiejskim kościele chwale Bożej” – zapowiada proboszcz.