Poświęcenie sztandaru Warszawskiego Oddziału Stowarzyszenia Szarych Szeregów

W 85. rocznicę powstania Polskiego Państwa Podziemnego i utworzenia Szarych Szeregów odprawiona została w katedrze polowej Msza św. Eucharystii przewodniczył ks. Jan Ujma, naczelny kapelan ZHP w latach 1995–2008. Przed rozpoczęciem Mszy św. odbyło się poświęcenie sztandaru Warszawskiego Oddziału Stowarzyszenia Szarych Szeregów.

W homilii ks. Jan Ujma przypomniał okoliczności powstania Szarych Szeregów i ich znaczenie dla konspiracji w okupowanym kraju. Przypomniał też o programie ideowym konspiracyjnego harcerstwa, zawierającego się w słowach Dziś–Jutro–Pojutrze. – „Dziś” oznaczało bieżącą służbę w konspiracji, „jutro” – to zaangażowanie w walkę powstańczą przeciw okupantowi, a „pojutrze” – włączenie się w odbudowę wolnego kraju po wojnie –  wyjaśnił ks. Ujma. Dodał, że choć historia Szarych Szeregów liczy 85 lat, to ideały harcerstwa nadal są żywe i niezwykle cenne dla kolejnych pokoleń.

Mówiąc o sztandarze podkreślił, że będzie on towarzyszył Oddziałowi Warszawskiemu Stowarzyszenia Szarych Szeregów i inspirował do tego, aby członkowie stowarzyszenia  „znajdowali się na linii życia, byli zatroskani o miłość i prawdę”.

Eucharystię koncelebrowali kapelani ZHP z ks. phm. Wojciechem Jurkowskim SAC, naczelnym kapelanem ZHP na czele. We Mszy św. uczestniczyli harcerze ZHP, kombatanci i weterani II wojny światowej, przedstawiciele środowisk Szarych Szeregów, a także wojska i służb mundurowych. Obecne były poczty sztandarowe organizacji harcerskich.

***

Szare Szeregi zostały powołane 27 września 1939 r. w Warszawie przez grono członków Naczelnej Rady Harcerskiej. Współpracowały z Delegaturą Rządu RP na Kraj oraz Komendą Główną AK. Organizacja opierała się na strukturze przedwojennego ZHP.

Młodych ludzi zgłaszających się do organizacji dzielono na trzy grupy wiekowe. Najmłodsi, tzw. Zawiszacy, chłopcy w wieku 12-14 lat, byli szkoleni w ratownictwie i łączności. Chłopcy w wieku 15-17 lat kierowani byli do Bojowych Szkół (BS), w których prowadzono szkolenie wojskowe i przygotowywano do służby w oddziałach rozpoznawczych, zwiadowczych, łączności oraz pocztach dowódców różnych szczebli. BS prowadziły także akcje informacyjne i uderzające w propagandę wroga.

Zespoły skupiające młodzież powyżej 18 lat tworzyły Grupy Szturmowe (GSz) pełniące służbę dywersyjną. W wyniku porozumienia Naczelnika Szarych Szeregów z komendantem Kierownictwa Dywersji AK (Kedyw), GSz stały się oddziałami Kedywu. Na przełomie sierpnia i września 1943 r. z warszawskich GSz utworzono podległy Kedywowi batalion „Zośka”. GSz wykonywały akcje dywersyjno-sabotażowe i bojowe. Najsłynniejszymi akcjami GSz były akcja pod Arsenałem z 26 marca 1943 r. i zamach na Kutscherę z 1 lutego 1944 r.

W czasie Powstania Warszawskiego bataliony Szarych Szeregów walczyły w szeregach AK. Najmłodsi zapewniali łączność walczącym oddziałom oraz stanowili większość obsady osobowej powstańczej poczty polowej.

Szare Szeregi były najliczniejszą konspiracyjną organizacją młodzieżową. W połowie 1944 r. skupiały ponad 15 tys. członków, w tym ok. 7 tys. Harcerek służących w Organizacji Harcerek. Poza Warszawą Szare Szeregi aktywnie działały m.in. w Radomiu, Gdyni, Krakowie i na Śląsku. Rozwiązane zostały 17 stycznia 1945 r.