Kongres Kultury Lublinie – Nagrody „Memoria Iustorum” dla ukraińskiego uniwersytetu i rosyjskiego duszpasterstwa o. Mienia

Nagrody „Memoria Iustorum” (Pamięć Sprawiedliwych) zostały wręczone wczoraj wieczorem Ukraińskiemu Katolickiemu Uniwersytetowi we Lwowie, w imieniu którego statuetkę odebrał dziekan ks. prof. Yuriy Shchurko oraz Wspólnocie Duszpasterskiej zapoczątkowanej przez o. Aleksandra Mienia.  Odebrali  ją Karina i Andrej Czerniak, zaangażowani w ewangelizację emigranci rosyjscy. Statuetki wręczył abp Stanisław Budzik podczas trwającego w Lublinie Kongresu Kultury Chrześcijańskiej.

Ukraiński Katolicki  Uniwersytet (UKU) jest spadkobiercą i kontynuatorem Greckokatolickiej Akademii Teologicznej, stworzonej przez Metropolitę Andrieja Szeptyckiego w 1928 roku we Lwowie. Po zamknięciu Akademii w 1944 r. jej misję kontynuował Ukraiński Uniwersytet Katolicki im. św. Klemensa w Rzymie, zorganizowany i kierowany od 1963 roku przez metropolitę Josyfa Slipyja.

Po uzyskaniu przez Ukrainę niepodległości, w 1994 roku uczelnia ponownie rozpoczęła działalność jako Lwowska Akademia Teologiczna. W 2002 r. Akademia została przekształcona w Ukraiński Katolicki Uniwersytet. Jest to jedyny uniwersytet katolicki na obszarze postsowieckim. Ważnym celem działalności uniwersytetu jest zbliżenie Ukrainy do Unii Europejskie, a w dłuższej perspektywie odbudowa Ukrainy w wymiarze kulturalnym i edukacyjnym.

Filie uczelni znajdują się w Rzymie, Toronto, Londynie, Kijowie, Chicago i Wrocławiu. Wrocławska Fundacja Ukraińskiego Uniwersytetu Katolickiego była pierwszą filią lwowskiej uczelni na terenie Unii Europejskiej.

Nagrodę „Memoria Iustorum” otrzymali także Andrej i Karina Czerniakowie, kontynuujący dzieło duszpasterskie zapoczątkowane jeszcze w okresie sowieckim przez o. Aleksandra Mienia.

Aleksander Mień to zamordowany w 1990 r. w wieku 55 lat rosyjski kapłan prawosławny, proboszcz parafii w podmoskiewskiej Nowoj Dzierewni, który stworzył wokół siebie środowisko młodzieży i intelektualistów, którzy stali się pionierami odrodzenia religijnego w ateistycznym społeczeństwie. Kładł nacisk na pracę duszpasterską, zakładał wspólnoty ewangelizacyjne, ale też grupy samopomocy czy pracy charytatywnej. Był zwolennikiem dialogu ekumenicznego, a odwoływał się także do myślicieli katolickich oraz pisarzy świata zachodniego.

Andrej i Karina Czerniakowie są kontynuatorami dzieła o. Aleksandra Mienia. Współpracowali z nim od 1982 r.  O. Aleksander powierzył Karinie zorganizowanie konspiracyjnego duszpasterstwa dzieci i młodzieży w Moskwie. Jednym z wykładowców był jej mąż Andrej Czerniak – fizyk, specjalista od powłok statków kosmicznych, a z zamiłowania biblista i teolog, który współpracę z o. Aleksandrem przypłacił wyrzuceniem z pracy.

W początkach lat 90. XX w. Czerniakowie nawiązali kontakt z Jeanem Vanierem, który występował w ich prywatnym mieszkaniu. W rezultacie powstały moskiewskie grupy „Wiary i Światła”, z których jedną prowadzili Czerniakowie.

W 1989 r. w trakcie Światowych Dni Młodzieży w Composteli Jan Paweł II udzielił audiencji Karinie i wsparł jej działalność. Po śmierci o. Aleksandra wspólnota kierowana przez Czerniaków przekształciła się w grupę młodzieżową „Hosanna”, wydającą pismo „Wspólna droga”.

Wyemigrowawszy z Rosji, ostatecznie po 24 lutego 2022 r. Czerniakowie zamieszkali w Wilnie i założyli Stowarzyszenie „Dialogi Kultur” zrzeszające nie tylko emigrantów, ale również miejscowych, jak na przykład wybitnego prawosławnego duszpasterza ks. Vitaliusa Mockusa, kapłana Patriarchatu Ekumenicznego czy Tomasa Milevičiusa.

Od lat Andrej i Karina Czerniakowie prowadzą letnie szkoły dla młodzieży z Rosji, Ukrainy, Białorusi, Litwy i Polski. Temat tegorocznej – „Korzenie wytrwałości i solidarności” jest bardzo aktualny zarówno dla emigrantów, jak i dla Ukraińców walczących z rosyjską agresją, Białorusinów i Rosjan stawiających opór reżimom własnym totalitarnym i dla wszystkich Europejczyków, pragnących uczestniczyć we wspólnej walce o niepodległość, demokrację i wolność.

***

Nagrodę „Memoria iustorum” ustanowił arcybiskup Józef Życiński. Jest to nagroda przyznawana w uznaniu „zasług dla rozwijaniu dialogu między narodami Polski i Ukrainy, za okazywanie chrześcijańskiej postawy w warunkach, gdy łatwiej było o nienawiść, pogardę i agresję”. Po raz pierwszy statuetki przedstawiające patronów Europy – świętych Cyryla i Metodego, zostały wręczone w 2006 r. na terenie niemieckiego obozu koncentracyjnego na Majdanku.