Bydgoszcz: o sztucznej inteligencji podczas Kongresu „Jeden świat – wiele kultur”

„Sztuczna inteligencja jako wyzwanie dla współczesnego społeczeństwa” – to temat międzynarodowej konferencji interdyscyplinarnej, jaka została zorganizowana w ramach Kongresu „Jeden świat – wiele kultur”, który odbywał się 25 i 26 października w Bydgoszczy.

Inicjatorem wydarzenia jest od początku Akademia Kujawsko-Pomorska (dawniej KPSW), zaś całość odbywa się we współpracy z Fundacją Watykańską Joseph Ratzinger-Benedykt XVI, Urzędem Marszałkowskim Województwa Kujawsko-Pomorskiego oraz Urzędem Miasta Bydgoszczy.

W sesji plenarnej zaplanowano aż sześć wystąpień. Jedno z nich zaprezentował – za pośrednictwem nagrania – o. Federico Lombardi SJ, mówiąc o współczesnych perspektywach sztucznej inteligencji. Jezuita zaznaczył na początku, że na problemy współczesnego świata należy spoglądać przez pryzmat ludzkiej godności oraz odpowiedzialności.

Gratulując wyboru tematu sesji plenarnej, podkreślił jego wielopłaszczyznowy charakter oraz zachęcił do zgłębiania go podczas konferencji tematycznych. Zdaniem włoskiego duchownego obecnie dużo mówi się na temat sztucznej inteligencji, ale należy zdać sobie sprawę, że nie jest to pojedyncza rzeczywistość. Jest to szereg rzeczywistości stworzonych przez ludzką inteligencję, które są stosowane w wielu różnych dziedzinach, kontekstach i do różnych celów.

Ojciec Federico Lombardi SJ dodał, że ludzka inteligencja, zdolna do refleksji, jest ściśle powiązana z sumieniem i poczuciem odpowiedzialności. Jest to umiejętność, której nigdy nie posiądzie ani żadna maszyna – ani sztuczna inteligencja. Według niego odpowiedzialność człowieka polega na stawianiu czoła wyzwaniom, jakie różne formy sztucznej inteligencji stanowią dla społeczeństwa. Konieczne staje się zatem uwypuklenie dwóch istotnych kwestii: świadomości istnienia różnicy między dobrem a złem oraz obowiązku dostrzegania tej dychotomii we współczesnym świecie, nawet jeśli staje się on coraz bardziej złożony; świadomości, że ludzkie zdolności nie są nieograniczone i że marzenia o wszechmocy, a także o całkowitej autonomii i samostanowieniu człowieka, prowadzą do katastrofy. – Dziś nad całą naszą planetą wisi groźba wojny. Groza wojennej przemocy towarzyszy ludzkości od zarania dziejów, jednak w dzisiejszych czasach mamy do czynienia nie tylko z jej wzmożoną siłą niszczycielską, ale także, z powodu ewolucji technologicznej z coraz skuteczniejszą bronią. Zadajmy więc sobie pytanie: czy zastosowanie najbardziej zaawansowanej nauki powinno przyczyniać się do lepszego życia, czy zwiększać liczbę zgonów? – kontynuował ojciec Lombardi.

Co ciekawe – jak zauważył – temat orędzia papieża Franciszka na Światowy Dzień Pokoju w 2024 roku brzmiał właśnie „Sztuczna inteligencja i pokój”, zaś na Światowy Dzień Środków Społecznego Przekazu „Sztuczna inteligencja i mądrość serca: dla komunikacji w pełni ludzkiej”. Na zakończenie prelegent zwrócił uwagę na dwa – istotne jego zdaniem aspekty – jakie papież Franciszek analizuje we wspomnianych orędziach: edukację w zakresie prawidłowego korzystania z form sztucznej inteligencji oraz ich społecznych i etycznych konsekwencji; kwestię krajowych i międzynarodowych regulacji prawnych. Według o. Federico Lombardiego SJ nie chodzi tylko o dostrzeganie zagrożeń i zapobieganie negatywnym skutkom, ale także o zachęcanie do pozytywnych zastosowań dla dobra ludzi i społeczeństwa.

Tematem wystąpienia prof. Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II – dr. hab. Pawła Fajgielskiego – były wybrane zagadnienia dotyczące ochrony danych osobowych w związku z zastosowaniem sztucznej inteligencji. Przedstawione zostały relacje między unijnym Aktem w sprawie sztucznej inteligencji a ogólnym rozporządzeniem o ochronie danych. Następie wskazane zostały przepisy odnoszące się do ochrony danych zawarte we wspomnianym akcie. Przedstawione zostały również prawne mechanizmy ochrony osób w związku z przetwarzaniem danych w kontekście zastosowania sztucznej inteligencji oraz wątpliwości i problemy, jakie się z tym wiążą.

Prof. Daniele Amoroso z Uniwersytetu w Cagliari na Sardynii mówił o wojskowym wykorzystaniu sztucznej inteligencji z perspektywy prawa międzynarodowego. Jego prezentacja została poświęcona dwóm kluczowym zastosowaniom sztucznej inteligencji w dziedzinie wojskowości: wykorzystaniu AI jako narzędzia wspomagającego autonomiczne systemy uzbrojenia (AWS), a także jako narzędzia wspierającego podejmowanie decyzji przez człowieka.

Temat korzyści i zagrożeń sztucznej inteligencji w naukach i wyższej edukacji medycznej zgłębiła dr Marta Wołoszynowska-Fraser z Uniwersytetu w Kelle w Wielkiej Brytanii. Wystąpienie dotyczyło zastosowania sztucznej inteligencji w naukach medycznych i edukacji. Omówione zostało jej wykorzystanie w diagnostyce, odkrywaniu leków oraz genetyce, co przyczynia się do lepszego zrozumienia chorób i opracowywania spersonalizowanych terapii. Doktor Marta Wołoszynowska-Fraser zaprezentowała przykłady, w jaki sposób na jej uczelni studenci są uczeni odpowiedzialnego korzystania z AI, podkreślając jak sztuczna inteligencja może wspierać procesy edukacyjne, ułatwiając dostęp do wiedzy i personalizując nauczanie.

Ostatni wykład poprowadziły prof. dr Daiva Berzinskiene-Juozainiene oraz dr Ruta Meiste z Litwy (Kolping Higher Education Institution, Utena Higher Education Institution). Tytuł ich wystąpienia to „Przekształcanie praktyk zarządzania: podejście do podejmowania decyzji oparte na sztucznej inteligencji”. Według nich temat jest bardzo istotny, ponieważ sztuczna inteligencja rewolucjonizuje sposób, w jaki organizacje przetwarzają dane, podejmują decyzje i optymalizują wydajność. Wykorzystując sztuczną inteligencję, firmy mogą poprawić jakość decyzji, zmniejszyć ludzkie uprzedzenia i skuteczniej reagować na złożone, szybko zmieniające się środowiska. Podejmowanie decyzji w oparciu o sztuczną inteligencję przekształca praktyki zarządzania poprzez poprawę wydajności, dokładności i zdolności do podejmowania decyzji opartych na danych, umożliwiając firmom utrzymanie konkurencyjności w szybko zmieniających się, dynamicznych środowiskach.

Chociaż sztuczna inteligencja oferuje znaczne korzyści – to jak dodano – jej integracja z zarządzaniem wiąże się również z wyzwaniami, szczególnie w zakresie kwestii etycznych, takich jak stronniczość, przejrzystość i nadzór człowieka. Pomyślne przyjęcie sztucznej inteligencji w procesie podejmowania decyzji wymaga zwrócenia szczególnej uwagi na właśnie kwestie etyczne, zapewniając uczciwość, odpowiedzialność i zrównoważoną współpracę między ludzką oceną a inteligencją maszynową.

Kongres „Jeden świat – wiele kultur” stanowił kontynuację zainaugurowanych w 2010 roku przez uczelnię, corocznych spotkań naukowych, mających na celu dialog międzykulturowy i wymianę myśli na temat współczesnego świata. Warto zaznaczyć, że dotychczasowe edycje kongresu umożliwiły stworzenie wielu nowych, wspólnych obszarów zrozumienia wśród osób, które mają znaczący wpływ na kształtowanie postaw kolejnych pokoleń. W dotychczasowych konferencjach wzięło udział blisko trzy tysiące uczestników oraz kilkuset referentów zarówno z krajowych, jak i zagranicznych ośrodków naukowych.