Dyskusja wokół encykliki „Dilexit nos”

O pojęciu serca w antropologii i filozofii oraz istocie zadośćuczynienia chrześcijańskiego rozmawiano w piątek w Warszawie podczas debaty wokół encykliki Franciszka „Dilexit nos”. W dyskusji zorganizowanej przez Instytut Tertio Millennio wzięli udział Agata Rujner, doktor teologii moralnej, Tomasz Stawiszyński, eseista i  publicysta oraz dominikanin o. Gaweł Włodarczyk, duszpasterz akademicki z Instytutu Tertio Millennio.

Moderowane przez Remigiusza Piwowarskiego spotkanie nosiło tytuł ,,Dilexit nos – echo serca współczesności” i odbyło się przy klasztorze oo. Dominikanów przy ulicy Freta.

Paneliści zastanawiali się nad rozumieniem samego pojęcia serca, historii tego terminu w antropologii i filozofii oraz tego, jak rozumieją sens zadośćuczynienia chrześcijańskiego.

Dr Agata Rujner podkreśliła, że refleksja nad sercem ma bardzo długą tradycję w Kościele. Termin ten wielokrotnie pojawia się w tekstach biblijnych, jednocześnie jest integralnym pojęciem w duchowości monastycznej. Autorka kanału ,,Prawie morały” zaznaczyła, że jak echo w encyklice wraca do czytelnika treść kerygmatyczna, że Bóg kocha właśnie Jego. Wskazała także, że szczególnie istotny dla niej jest fakt, że dokument papieski nie ma konkretnego adresata, a więc każdy może się poczuć zaproszony do lektury, oraz podtytuł encykliki mówiący o miłości ludzkiej i Bożej Serca Jezusa Chrystusa.

Tomasz Stawiszyński zwrócił uwagę, że papież Franciszek przypomniał światu, że chrześcijanie mają mu naprawdę wiele do zaproponowania. W dobie sztucznej inteligencji, żądzy zysku, walki o surowce, zasoby czy konfliktów zbrojnych, encyklika przypomina o sprawach fundamentalnych. Nie boi się używać zwrotów nienaukowych, dla niektórych być może śmiesznych, aby wskazać wspólny mianownik każdemu człowiekowi. 

Stawiszyński zaznaczył, że rozumienie serca zaproponowane przez głowę Kościoła katolickiego jest interesującą propozycją wobec popularnych obecnie koncepcji narcystycznie skupionych na sobie.

Ojciec Gaweł Włodarczyk wyraził nadzieję, że papieskie rozumienie terminu serce zyska miejsce w nauczaniu Kościoła oraz zostanie przyjęte wśród wiernych. Wskazał, że problematyka zadośćuczynienia i pojawiające się w związku z nią dysfunkcyjne obrazy Boga, to istotne zagadnienie z perspektywy duszpasterskiej. Wskazał też na napięcie między postrzeganiem Bożej sprawiedliwości a popularnym kultem Bożego Miłosierdzia.

Wśród kolejnych wydarzeń planowanych przez Instytut Tertio Millennio w Warszawie jest m.ni. seminarium „Zrozumieć Wojtyłę”, które w związku z trzydziestą rocznicą powstania Instytutu oraz dwudziestą rocznicą śmierci świętego Jana Pawła II, ma przybliżyć najważniejsze zagadnienia w nauczaniu papieża Polaka.

Czwarta encyklika papieża Franciszka zatytułowana „Dilexit nos” (On nas umiłował), została opublikowana 24 października br. Poświęcona jest kultowi Najświętszego Serca Jezusowego. Zbiera dotychczasowe nauczanie Kościoła na ten temat, a ogłoszona została z okazji 350. rocznicy pierwszych objawień Serca Jezusa z 1673 roku.

Papież pisząc tę encyklikę wychodzi z założenia, że konieczne jest obudzenie w dzisiejszym świecie zrozumienia czym jest serce. Stwierdza na przykład, że aby nie stać się „nienasyconymi konsumpcjonistami i niewolnikami mechanizmów rynku, który nie interesuje się sensem naszego istnienia, to potrzebujemy przywrócić znaczenie sercu”.

Przypomina, że to właśnie w Sercu Chrystusa „możemy znaleźć całą Ewangelię” i w nim „ostatecznie rozpoznajemy samych siebie i uczymy się kochać”. Podkreśla, że jest to szczególnie ważne w czasach, gdy świat jakby zatracał serce.