Odsłonięto tablice z nazwiskami kapłanów zamordowanych przez Niemców podczas II wojny światowej

Uroczyste odsłonięcie tablicy poświęconej pamięci księży katolickich ze Śląska Cieszyńskiego, zamordowanych przez Niemców w latach II wojny światowej odbyło się 19 grudnia br. w kościele pw. św. Marii Magdaleny w Cieszynie. Przedsięwzięcie zainicjowało w 2019 r. kilku mieszkańców miasta. Jak podkreślono podczas uroczystości, tablica wraz z jej artystyczną kompozycją ma na celu uczczenie pamięci niezłomnych kapłanów i przekazanie jej przyszłym pokoleniom.

Tablicę pobłogosławił wikariusz generalny diecezji bielsko-żywieckiej ks. Marek Studenski, który przewodniczył także Mszy św. w intencji zamordowanych kapłanów.

„Boże, w swoim niepojętym miłosierdziu wejrzyj na naszych braci kapłanów, którzy stali się ofiarami ucisku i przemocy oraz oddali swoje życie w obronie ludzkiej godności, miłości ojczyzny i za wiarę. Obdarz ich nagrodą życia wiecznego i chwały w niebie” – modlił się ks. Studenski, błogosławiąc nową tablicę pamięci.

Jak tłumaczył historyk Stefan Król, odsłonięcie tablicy pamięci było efektem pięcioletnich starań, obejmujących poszukiwania, badania archiwalne oraz liczne konsultacje. „To symboliczny hołd dla tych, którzy nie tylko oddali życie za wiarę i ojczyznę, ale także przyczynili się do zachowania polskiej tożsamości narodowej w trudnych warunkach wojennych” – wyjaśnił.

Zaznaczył, że tablica zawiera 33 nazwiska księży. „Jest to 26 kapłanów diecezjalnych, w tym dwóch kapelanów wojskowych, pięciu ojców zakonnych, jeden brat zakonny, jeden kleryk. Zaledwie trzech z nich to ofiary działań wojennych, trzech zginęło ze względów na czynny udział w konspiracji. Pozostali to są ofiary prześladowań, którzy nic nie zawinili. Spośród tych 33 kapłanów 21 urodziło się na Śląsku Cieszyńskim, a wśród nich 13 na Zaolziu” – dodał Król.

W swym wystąpieniu przedstawił losy części elit społecznych Śląska Cieszyńskiego, zwłaszcza duchowieństwa, w czasie II wojny światowej, w kontekście działań reżimów – niemieckiego i sowieckiego. Opisał rolę Kościoła katolickiego i duchowieństwa w budowaniu polskiej tożsamości narodowej w regionie przed wojną oraz brutalne represje, jakie spotkały kapłanów w czasie okupacji niemieckiej. Zwrócił uwagę, że pełny obraz strat wśród duchowieństwa wciąż wymaga dalszych badań, zwłaszcza w odniesieniu do ofiar okupacji sowieckiej i księży zmuszonych do służby w armii niemieckiej.

Projekt tablicy został opracowany przez Urszulę Górnicką-Hermę, absolwentkę Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Płaskorzeźba z brązu przedstawia Hostię otoczoną aureolą świętości, kielich oraz otwartą księgę z Pismem Świętym, symbolizującą Słowo Boże. Stuła kapłańska opasuje te elementy jak wstęga, a jej końce krzyżują się, tworząc symbol krzyża. Tło przedstawia pofalowaną linię horyzontu, odzwierciedlającą beskidzki krajobraz. Umieszczono także słowa Jana Pawła II, wypowiedziane w homilii podczas kanonizacji o. Maksymiliana Marii Kolbego w 1982 r.: „Było to zwycięstwo odniesione nad całym systemem pogardy i nienawiści człowieka i tego, co Boskie w człowieku – zwycięstwo podobne do tego, takie odniósł na Kalwarii Pan nasz Jezus Chrystus”.

Na tablicy widnieją imiona i nazwiska 33 księży, którzy zginęli w czasie II wojny światowej, dając świadectwo swej wiary i niezłomności. Obecny jest napis, cytat z Księgi Mądrości przypominający o ich duchowym dziedzictwie.

Wśród osób odsłaniających tablicę był także dr Dominik Abłamowicz z OBUWiM IPN Katowice.

W kazaniu podczas Mszy św. ks. Studenski przypomniał, że żyjący dziś w Polsce są dłużnikami męczenników, którzy oddali życie za wiarę, prawdę i wolność. Jak zaznaczył, upamiętnianie ich ofiary to nie tylko akt wdzięczności, ale także zobowiązanie, by świadomie żyć w pokoju i wolności. Przytoczył słowa Zofii Kossak, która wskazała trzy powody, dla których warto pamiętać o męczennikach: oddanie czci, przestrogę przed złem i siłę duchową.

W uroczystości udział wzięli przedstawiciele duchowieństwa, zakonnice, reprezentanci władz samorządowych, przedstawiciele wojska, policji, pracownicy Instytutu Pamięci Narodowej i młodzież.

W cieszyńskim kościele znajduje się także starsza, niewielka tablica z 1946 r. upamiętniająca siedmiu związanych z przedwojennym Cieszynem księży katolickich, zamordowanych przez Niemców w latach II wojny światowej.

Podczas II wojny światowej wielu przedstawicieli administracji polskiej na Zaolziu, a także polskich działaczy narodowych, funkcjonariuszy Policji Województwa Śląskiego, Straży Granicznej, Wojska Polskiego oraz duchownych Kościoła rzymskokatolickiego i ewangelickiego zostało zamordowanych (w większości przez okupanta niemieckiego, ale część również przez okupanta sowieckiego) lub w różny sposób poszkodowanych. Wielu straciło życie lub zdrowie w niemieckich obozach koncentracyjnych, zwłaszcza w KL Auschwitz-Birkenau oraz KL Dachau.

Księża katoliccy ze Śląska Cieszyńskiego, ofiary zbrodni niemieckich, którzy oddali życie za wiarę i ojczyznę w latach II wojny światowej (1939–1945):

1. Józef Adamecki, zm. 1944 r., KL Auschwitz
2. Jan Barabasz, zm. 1941 r., KL Dachau
3. Zdzisław Belon, zm. 1942 r., KL Dachau
4. Jan Binkowski, zm. 1941 r., KL Dachau
5. Franciszek Bojdoł, zm. 1942 r., KL Auschwitz
6. Józef Czudek, zm. 1941 r., KL Dachau
7. Erwin Duda, zm. 1942 r., KL Dachau
8. Klemens Galocz, zm. 1942 r., KL Dachau
9. Alojzy Gałuszka, zm. 1945 r., Strumień
10. Józef Gociek, zm. 1941 r., KL Auschwitz
11. Franciszek Kałuża, zm. 1941 r., KL Dachau
12. Karol Kałuża, zm. 1943 r., KL Dachau
13. Józef Kania, zm. 1944 r., KL Auschwitz
14. Ludwik Knyps, zm. 1944 r., Cieszyn
15. Stanisław Krzystolik, zm. 1942 r., KL Dachau
16. Zygmunt Krzyżanowski, zm. 1942 r., KL Dachau
17. Stanisław Kukla, zm. 1942 r., KL Dachau
18. Józef Kula, zm. 1941 r., KL Dachau
19. Józef Kwiczała, zm. 1940 r., Łagiewniki
20. Alfons Latocha, zm. 1942 r., KL Dachau
21. Tomasz Mamzer, zm. 1939 r., Zebrzydowice
22. Jan Marosz, zm. 1944 r., Bystrzyca
23. Henryk Olszak, zm. 1940 r., KL Mauthausen
24. Augustyn Paździora, zm. 1940 r., KL Gusen
25. Rudolf Płoszek, zm. 1940 r., Gnojnik
26. Edward Rduch, zm. 1941 r., KL Gusen

kleryk Karol Sosna, zm. 1943 r., Mosty

1. Jan Sznurowacki, zm. 1941 r., KL Dachau
2. Fryderyk Szymeczek, zm. 1943 r., KL Auschwitz
3. Rudolf Tomanek, zm. 1941 r., KL Dachau
4. Konrad Wojciech, zm. 1942 r., KL Dachau
5. Ludwik Wrzoł, zm. 1940 r., KL Gusen
6. Feliks Zieliński, zm. 1940 r., KL Dachau