„O życiu, powołaniu, wierze i Kościele” – prezentacja wywiadu-rzeki ks. Leszka Gęsiaka z abp. Stanisławem Gądeckim

Nie jest to publikacją naukowa, choć jej bohater to erudyta i intelektualista. To długa rozmowa z kimś, kogo bardzo bogate i ciekawe życie wpisało się już teraz na trwałe w dzieje Kościoła w Polsce – wyjaśnił ks. Leszek Gęsiak SJ, rzecznik prasowy KEP, a zarazem autor książki „O życiu, powołaniu, wierze i Kościele”. Dziś w sekretariacie KEP, odbyła się konferencja prasową połączoną z prezentacją książki. Wywiad-rzeka z abp. Stanisławem Gądeckim ukazał się nakładem Wydawnictwa Świętego Wojciecha.

Ks. Leszek Gęsiak SJ podkreślił, że książka ta jest szczególną pozycją. – Nie jest to publikacją naukowa, choć jej bohater to erudyta i intelektualista. Nie pretenduje do roli podręcznika historii i socjologii, choć opowiada o meandrach współczesnych dziejów Kościoła i Polski. Nie jest także typową opowieścią biograficzną, mimo że życie konkretnego człowieka stanowi jej oś. To długa rozmowa z kimś, kogo bardzo bogate i ciekawe życie wpisało się już teraz na trwałe w dzieje Kościoła w Polsce – zaakcentował autor rozmowy.

Rzecznik KEP dodał, że głównymi pomysłodawcami publikacji byli biskupi pomocniczy archidiecezji poznańskiej, jednak przekonanie przez nich abp. Gądeckiego, by zgodził się na wywiad-rzekę, okazało się wyzwaniem. – Po długim okresie ponawianych próśb i ostatecznie użyciu pewnego fortelu, który niech pozostanie tajemnicą, ksiądz arcybiskup dał na tę rozmowę zielone światło – wyjaśnił autor publikacji. Dodał, że praca nad książką była dość trudna, jednak po wstępnych przygotowaniach, na które składały się m.in. rozmowy z osobami, które dobrze znały arcybiskupa, udało się przygotować wstępny scenariusz rozmowy, która w sumie zajęła blisko 30 godzin. Następnie przyszedł czas na redakcję teksu, wzbogacanie go wybranymi cytatami i fotografiami. Wreszcie po dwóch latach ciężkiej pracy, udało się zakończyć podjęte dzieło, a przy okazji poznać abp. Stanisława Gądeckiego jako człowieka.

Były przewodniczący KEP, podkreślił, że myśląc o książce ma przed oczami przede wszystkim największe problemy jakie spotkały Kościół i państwo w ostatnich latach. Przede wszystkim wojnę na Ukrainie. – To było pierwsze tego typu zdarzenie, które obserwowaliśmy. Z jednej strony konflikt, który na dobre rozkręcił się w 2022 roku, z drugiej poczucie niemocy, chęć zachowania niepodległości przez Ukrainę – podkreślił duchowny. Przypomniał o budującej postawie Polaków, którzy z hojnością otworzyli swoje domy dla uchodźców z Ukrainy. – Przyjęcie dzieci ukraińskich do szkół, przygotowanie miejsc pracy i entuzjazm pierwszych miesięcy, to było coś co przyniosło naszemu narodowi chlubę, zwłaszcza, że zaangażowały się w to wszystkie podmioty tak państwowe, jak i kościelne – dodał.

Abp Gądecki przypomniał, że sam wystosował wówczas dwa listy do patriarchy moskiewskiego Cyryla. – Starałem się wyjaśnić, że jest obowiązkiem patriarchy, nakłanianie prezydenta Putina do tego by odstąpił od tej masakry – wspominał. Nadmienił, że odpowiedzi były trudne do zniesienia, ponieważ „oczekiwałoby się od patriarchy większego współczucia dla ludzi, którzy przy tej okazji zostali zabici, z jednej i drugiej strony”.

Kolejną trudną sytuacją, wspomnianą przez arcybiskupa była pandemia, która pokazała ludzką niemoc i dramat wielu osób. – Pojawia się pragnienie ludzi, by odpowiedzieć, dlaczego Pan Bóg w tej sytuacji nic nie robi, nie ratuje ludzi – wyznał duchowny. – Ludzie nie zdają sobie sprawy z tego, że Pan Bóg dał człowiekowi władzę nad ludzkimi sprawami, ale i wolność wyboru, przez którą człowiek wybiera tak, że nieraz szkodzi sam sobie – dodał.

Trzecim wyzwaniem, przed którym stanął arcybiskup, była walka z problemem pedofilii. – To trudny i wymagający proces, który wymaga nawrócenia nie tylko Kościoła, ale całego społeczeństwa – podkreślił. Zaznaczył również, że dzięki wspólnym wysiłkom oraz działaniom Prymasa Polski, abp. Wojciecha Polaka, udało się stworzyć skuteczny system. W rezultacie, gdy tzw. Ustawa Kamila weszła w życie, Kościół był odpowiednio przygotowany na jej wdrożenie.

Arcybiskup wspomniał również o czterech pozytywnych momentach, które zapisały się w jego pamięci. Jednym z nich było właśnie przyjęcie uchodźców z Ukrainy w Polsce. Kolejnym, zakaz aborcji eugenicznej, który abp. Gądecki określił jako „najszlachetniejszy moment w historii Polski w kwestii ochrony życia”. Duchowny wspomniał również 1050-lecie chrztu Polski i towarzyszące mu Zgromadzenie Narodowe w Poznaniu. – „Mogliśmy z dumą zwracać uwagę na fakt, że historia chrześcijaństwa w Polsce sięga aż 1050 lat” – zauważył.

Ważnym momentem było także ustanowienie Dnia Judaizmu w Kościele w Polsce, co arcybiskup określił jako „wyjątkowe wydarzenie, drugie tego rodzaju w Europie”. – Najbardziej zaskoczyło i przekonało mnie to, że nikt z biskupów nie protestował. Wszyscy przyjęli ten pomysł z chęcią i jednomyślnie. To właśnie zdecydowało o możliwości budowania nowych relacji dialogu z judaizmem – podsumował.

Głos zabrał również jeden z pomysłodawców publikacji – bp Zdzisław Fortuniak. Biskup pomocniczy senior archidiecezji poznańskiej wspomniał, że idea ta zrodziła się z chęci upamiętnienia złotego jubileuszu kapłaństwa byłego przewodniczącego KEP. Ocenił, że książka stanowi również niejako raport o Kościele w Polsce „z jednoczesnym wskazaniem ku przyszłości, ale punktem wyjścia jest tu prawda, której źródłem jest Boże objawienie” – wyjaśnił. – To dar dla Kościoła w Polsce, za który ksiądz arcybiskup, jako były przewodniczący episkopatu Polski, zachowując autonomię biskupów, brał szczególną odpowiedzialność – podsumował bp Fortuniak.

Swoją opinią na temat wywiadu-rzeki podzielił się również prof. Roman Słowiński, wiceprzewodniczący VII kadencji Rady Społecznej przy Arcybiskupie Poznańskim. Podkreślił, że publikacja jest przede wszystkim wyznaniem wiary i odzwierciedleniem poglądów arcybiskupa. Zwrócił również uwagę na znaczenie, jakie duchowny przypisuje roli osób świeckich.

– Już na pierwszych stronach podkreśla, że najprostszą drogą dotarcia do drugiego człowieka jest dostrzeżenie jego pozytywnych cech. Z moich obserwacji wynika, że to szczera deklaracja, ponieważ arcybiskup jest osobą wyjątkowo nastawioną na słuchanie – zaznaczył prof. Słowiński. Jako przykład wskazał powołanie Rady Społecznej przy Arcybiskupie Poznańskim, której opinii duchowny regularnie słuchał i często z nich korzystał. – Przez 22 lata abp Gądecki opuścił tylko jedno spotkanie Rady, a było to z powodu poważnego zapalenia płuc. Podziwiamy jego wytrwałość i wyrozumiałość – dodał profesor, podkreślając również, że arcybiskup zawsze chętnie podejmuje dialog z przedstawicielami świata nauki i aktywnie uczestniczy w wykładach poświęconych tym tematom.

„O życiu, powołaniu, wierze i Kościele” – wywiad-rzeka ks. Leszka Gęsiaka z abp. Stanisławem Gądeckim to publikacja składająca się z kilku części, dzięki którym można poznać dzieciństwo, rodzinę, dom, szkołę i parafię przyszłego arcybiskupa. Oprócz tego, duchowny opowiada o m.in. najbliższych mu osobach, historii narodzin powołania kapłańskiego, przygotowaniach do posługi w gnieźnieńskim seminarium duchownym, a także okresie studiów. Wreszcie abp. Gądecki przybliża czytelnikom czas sprawowania urzędu metropolity poznańskiego, a później przewodniczącego KEP i zastępcy przewodniczącego Rady Konferencji Episkopatów Europy (CCEE).

Rozmowa porusza również tematy, które obecnie są szczególnie bliskie wiernym, takie jak pandemia czy wojna w Ukrainie. W książce nie zabrakło diagnozy najpoważniejszych problemów, z jakimi zmaga się dziś Kościół w Polsce i na świecie, a także prób ich rozwiązania. Autor odnosi się między innymi do kryzysu wiary, który uznaje za największe wyzwanie współczesnego Kościoła. Porusza także kwestie finansowania Kościoła, relacji państwo-Kościół w Polsce, nadużyć seksualnych wśród duchownych, spadku liczby powołań, wzrostu liczby rozwodów oraz podejścia do takich tematów jak in vitro, eutanazja i aborcja. Arcybiskup odpowiada również na pytania dotyczące Niemieckiej Drogi Synodalnej, dialogu ekumenicznego oraz prac synodu biskupów nad synodalnością.

Poszczególne rozdziały książki wzbogacają liczne fotografie pochodzące z archiwum arcybiskupa Stanisława Gądeckiego, wśród nich m.in., z Matką Teresą z Kalkuty, Janem Pawłem II, Prymasem Stefanem Wyszyńskim, kard. Józefem Glempem, czy Papieżem Franciszkiem. Treść urozmaicają także m.in. fragmenty homilii wygłoszonych przez abp. Gądeckiego, komunikatów Prezydium KEP, a także listów pasterskich oraz korespondencji. Całość podsumowuje szczegółowa biografia byłego przewodniczącego KEP.