Abp Depo w Wieluniu: autentyczny i trwały pokój jest zawsze darem Boga

„Dzień 1 września 1939 roku, jak i cała historia zarówno II wojny światowej, jak i czasy po wojnie, ujawniły otchłań zła, do jakiego zdolne są zbrodnicze ideologie i systemy polityczne, które odwróciły się od Boga, przekreślając Jego Prawa” – mówił abp Wacław Depo, który 1 września w Wieluniu, w 79. rocznicę wybuchu II wojny światowej odprawił Mszę św. na fundamentach kościoła farnego, który został zbombardowany podczas niemieckiego nalotu.

W homilii abp Depo przypomniał, że w sierpniowe dni katolicka Polska pielgrzymuje na Jasną Górę, bo tam bije serce narodu w Sercu Matki. – Jeśli to Serce bije tonem niepokoju i zatroskania, to trzeba to wołanie przyjąć. Bo Maryja stała się naszą Matką z woli Chrystusa, z wysokości krzyża. I dlatego po macierzyńsku wychowuje i kieruje losami swoich duchowych dzieci – mówił abp Depo.

– Dzisiaj tutaj w Wieluniu, stajemy na modlitwie w Eucharystii, aby Bożemu miłosierdziu polecać niewinne ofiary czasu przemocy, gwałtu i bezprawia. Ten bowiem dzień 1 września 1939 roku, jak i cała historia zarówno II wojny światowej, jak i czasy po wojnie, ujawniły otchłań zła, do jakiego zdolne są zbrodnicze ideologie i systemy polityczne, które odwróciły się od Boga, przekreślając Jego prawa – kontynuował arcybiskup.

Metropolita częstochowski cytował słowa biskupów polskich, którzy w 75. rocznicę wybuchu II wojny światowej w swoim słowie pasterskim napisali: „We wrześniu 1939 roku dwaj najeźdźcy, dokonując czwartego rozbioru Rzeczypospolitej, nie tylko odebrali nam wolność, ale zaczęli też burzyć utrwalony porządek życia, dając pierwszeństwo sile przed prawem, moralnemu bezładowi przed porządkiem chrześcijańskich zasad, narzucając bezbożną ideologię narodowego socjalizmu i ateistycznego komunizmu. Nie sposób ustalić liczby ofiar rozpętanego wtedy na terytorium Rzeczypospolitej misterium iniquitatis – misterium nieprawości”.

– Był to okres eksterminacji różnych grup społecznych i miejmy odwagę powiedzieć wobec młodego pokolenia, które dzisiaj staje wobec stopnia zdobywania prawdy i zaufania dla swoich nauczycieli i wychowawców, że tą eksterminacją w pierwszym rzędzie byli objęci kapłani i inteligencja, profesorowie uniwersytetów, nauczyciele – dodał metropolita częstochowski i przypomniał, że „był to czas terroru, więzień, egzekucji, wywózek, negacji praw obywatelskich i niepewności jutra”.

– Na pasach niemieckich żołnierzy były wypisane bluźniercze słowa: „Gott mit uns” – „Bóg po naszej stronie, Bóg z nami”. Tak tylko może podpisywać się bluźnierca i ludobójca – kontynuował arcybiskup.

– Tą Eucharystią potwierdzamy dzisiaj z wiara zwycięstwo Chrystusa nad złem i śmiercią w wielu wydarzeniach historii naszego narodu, poczynając od Grunwaldu z „Bogurodzicą”, poprzez potop szwedzki 1655 r. z obroną Jasnej Góry. Następnie odsiecz wiedeńską z Kahlenbergiem z 1683 r., po 100. rocznicę odzyskania niepodległości, wydarzenia ostatniej wojny i wydarzenia wolności, aż po wybór Jana Pawła II i „Solidarność”. Można powtórzyć za królem [Janem II Sobieskim]: „Przybyliśmy, zobaczyliśmy, Bóg zwyciężył” – mówił metropolita częstochowski i przypomniał: „W Eucharystii bowiem, gdziekolwiek jest sprawowana aż do skończenia świata jest obecny Chrystus, wraz z Jego Ciałem i Krwią. To ta Krew i Ciało działa mocą odkupienia, która jest większa niż jakiekolwiek zniewolenie i moc zniszczenia i zła w dziejach człowieka na ziemi”.

Abp Depo zaznaczył, że „przywołując 79. rocznicę wybuchu II wojny światowej i dramat Wielunia, jego mieszkańców, w tym również obywateli tego miasta pochodzenia żydowskiego, jako ludzie wierzący, jako ludzie modlitwy, chcemy powierzyć Bogu, który jest Panem historii i Władcą narodów, wielką sprawę pokoju”.

– Jesteśmy bowiem przekonani, że autentyczny i trwały pokój nie jest owocem jedynie umów politycznych i zgody pomiędzy wybitnymi jednostkami świata, czy narodami. Pokój jest zawsze darem Boga dla tych, którzy Mu ufają i wprowadzają światło Jego praw w porządek ludzkich praw, które służą człowiekowi – wołał arcybiskup.

– Te nadzieje i modlitwy na pokój i jedność narodową Polaków zawierzam w macierzyńskie dłonie Jasnogórskiej Królowej Polski, w której to Matce Bóg dał nam przedziwną pomoc i obronę – zakończył abp Depo.

Po Mszy św. nastąpiło symboliczne złożenie kwiatów i odsłonięcie tablic upamiętniających 10 poległych obywateli Wielunia w trakcie pierwszych dni września.

Rano, o godz. 4.40 w Wieluniu w obchodach 79. rocznicy wybuchu II wojny światowej i zbombardowania tego miasta, przy pomniku upamiętniającym ofiary bombardowania 1 września 1939 roku, odbyło się m. in. złożenie wieńców, modlitwa i przekazanie Ognia Pokoju i Pojednania przez uczestników Biegu Pamięci sztafecie biegowej z Ostrzeszowa, Burzenina i Sieradza.

List okolicznościowy od prezydenta Andrzeja Dudy odczytał Adam Kwiatkowski, szef Gabinetu Prezydenta RP. „Mieszkańcy Wielunia jako pierwsi padli ofiarą tej strasznej wojny, w której chodziło przede wszystkim o to, by siać zniszczenie. Bombardowanie śpiącego miasta, w którym nie było polskiego garnizonu, które nie miało żadnego strategicznego znaczenia, było zbrodnią, a zburzenie domów, kościołów, zboru, synagogi, szpitala – barbarzyństwem i dramatyczną zapowiedzią charakteru II wojny światowej, której symbolem stała się masowa zagłada całych społeczności” – napisał prezydent Andrzej Duda.

List przesłał również Prezes Rady Ministrów Mateusz Morawiecki, który odczytał poseł na Sejm RP Marek Matuszewski. „Stąd z Wielunia musi popłynąć przesłanie, że wciąż na nowo podejmować będziemy wysiłek budowania pokoju. W miejscu uświęconym krwią niewinnych mamy obowiązek jeszcze raz wygłosić apel: nigdy więcej wojny” – napisał premier Morawiecki.

Modlitwie przewodniczył bp Andrzej Przybylski, biskup pomocniczy archidiecezji częstochowskiej. „Wojna tutaj wybuchła. Zanim samoloty zaatakowały miasto, wojna zaczęła się w ludzkich sercach i umysłach” – mówił bp Przybylski.

1 września 1939 r. ok. godz. 4.40 niemieckie lotnictwo przeprowadziło atak bombowy na Wieluń. Nalot przebiegał w trzech fazach. Pierwsza fala samolotów – 29 maszyn – uderzyła w zachodnią część Wielunia. Jedne z pierwszych ładunków wybuchowych spadły na cel chroniony konwencjami międzynarodowymi – szpital pw. Wszystkich Świętych, wyraźnie oznaczony na dachu symbolem Czerwonego Krzyża. Podobny los spotkał położony nieopodal budynek oddziału położniczego oraz gmach szpitala zakaźnego przy ul. Piłsudskiego w Wieluniu.

Drugi nalot (również 29 samolotów) został przeprowadzony pół godziny po zakończeniu pierwszego, a jego celem była wschodnia część miasta. Podczas trzeciego ataku, w którym znów uczestniczyło 29 maszyn, ponownie zbombardowano szpital, gdzie w sumie zginęło 26 chorych, dwie zakonnice i cztery pielęgniarki.

Niemcy zrzucili na Wieluń łącznie 380 bomb, które zabiły ok. 1200 osób, w tym dzieci i chorych. Miasto zostało zniszczone w 70 proc. a samo ścisłe centrum w 90 proc., m.in. ratusz miejski, budynki sakralne – kościół farny i klasztor poaugustiański oraz synagoga.

Najtrudniejsza sytuacja dla polskiej ludności katolickiej, w okresie II wojny światowej, istniała w tzw. Kraju Warty (Reichsagau Posen, Wartheland, Warthegau), do którego została włączona część diecezji częstochowskiej, w powiększonym powiecie wieluńskim. Od samego początku kapłani z terenu ziemi wieluńskiej zostali poddani represjom.

Już 9 listopada 1939 r. Niemcy aresztowali 7 kapłanów katolickich i pastora ewangelickiego z Wielunia. 6 października 1941 r. wszyscy kapłani zostali aresztowani i wywiezieni do obozu przejściowego w Konstantynowie k. Łodzi, a stamtąd do obozu koncentracyjnego Dachau. W sumie do obozu w Dachau zostało wywiezionych 55 kapłanów z ziemi wieluńskiej (w tym 2 zakonników).

W latach 1939-1945 zostało zamordowanych 61 duchownych diecezji częstochowskiej, w tym dwóch kapłanów wieluńskich: ks. Maksymilian Binkiewicz i ks. Ludwik Gietyngier, którzy zostali beatyfikowani przez Jana Pawła II w dniu 13 czerwca 1999 r. w Warszawie.