Abp Eliasz nowym zwierzchnikiem Fińskiego Kościoła Prawosławnego

Nowym zwierzchnikiem Fińskiego Kościoła Prawosławnego (FKP) z tytułem arcybiskupa Helsinek i całej Finlandii został 28 listopada dotychczasowy metropolita Oulu Eliasz (Wallgrén). Wyboru dokonał Sobór Lokalny FKP na swym posiedzeniu w klasztorze Valamo w Hainävesi w Północnej Karelii na północy kraju. Zgodnie ze statutem Kościoła fińskiego, który ma status autonomiczny i podlega Patriarchatowi Konstantynopolskiemu jako Kościołowi macierzystemu, decyzję tę przekazano natychmiast patriarsze Bartłomiejowi w celu zatwierdzenia jej.

Wybory nowego zwierzchnika odbyły się po Liturgii Świętej w cerkwi Przemienienia Zbawiciela w klasztorze Valamo w Północnej Karelii. Przewodniczył jej metropolita talliński i całej Estonii Stefan, a towarzyszyli mu metropolici Atenagoras z Patriarchatu Konstantynopolskiego i Arseniusz – z Kuopio i Karelii oraz archimandryta Michał(Nummela), protojerej Aivar Sarapik i duchowieństwo klasztoru. Obecni byli także metropolita Oulu Eliasz i biskup Haminy Sergiusz.

Następnie pod przewodnictwem dotychczasowego zwierzchnika FKP abp. Leona rozpoczęły się wybory jego następcy. O godność tę ubiegali się metropolita Eliasz i bp Sergiusz – na tego pierwszego oddano 24 głosy, na drugiego – 9 a dwie kartki do głosowania okazały się nieważne. Po ogłoszeniu wyników na posiedzeniu w cerkwi sw. Sergiusza i Hermana Valaamskich odbyła się krótka konferencja prasowa, na której zapoznano dziennikarzy z wynikami głosowania.

Abp Leon przekazał je natychmiast patriarsze konstantynopolskiemu Bartłomiejowi, po czym nowy zwierzchnik w towarzystwie dwóch sekretarzy uda się29 bm. do Stambułu, aby  1 grudnia wziąć udział w posiedzeniu Świętego Synodu Patriarchatu Konstantynopolskiego. Tam drogą głosowania wynik wyborów zostanie zatwierdzony kanonicznie. Następnie po krótkim nabożeństwie abp Leon zostanie zwolniony ze swych obowiązków kanonicznych i przejdzie oficjalnie na emeryturę.

Nowy zwierzchnik obejmie swój urząd podczas intronizacji, którą zaplanowano na 15 grudnia br. w stołecznym soborze katedralnym Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny.

Arcybiskup Eliasz (w świecie Matti Veli Juhani Wallgrén) urodził się 8 grudnia 1961 w mieście Kajaani w środkowej Finlandii. Jego matka była od urodzenia prawosławna, podczas gdy ojciec przeszedł na to wyznanie pod koniec życia. Po uzyskaniu w 1981 średniego wykształcenia w mieście rodzinnym studiował języki szwedzki i czeski na Uniwersytecie Sztokholmskim, a w latach 1983-86 kształcił się w Instytucie Pedagogicznym w stolicy Szwecji, zdobywając dyplom ze specjalnością nauczania początkowego. Pracował jako nauczyciel, studiując jednocześnie nadal języki. Łącznie spędził 8 lat w Szwecji i 2 lata w Czechach jako przewodnik turystyczny.

W 1994 przeszedł w Helsinkach na prawosławie i w latach 1996-2001 studiował teologię na Uniwersytecie w Joensuu (obecnie jest to Uniwersytet Wschodniofiński); wtedy też zaczął śpiewać w chórze kościelnym i posługiwać jako lektor w cerkwi. W latach 2001-03 kształcił się w seminarium duchownym św. Włodzimierza w Crestwood koło Nowego Jorku, nie mógł jednak uzyskać dyplomu, gdyż pod koniec jego studiów zmarła jego matka i musiał wrócić do kraju.

1 września 2003 w wieku prawie 42 lat ks. Matti Wallgrén przyjął w mieście Jyväskylä święcenia kapłańskie. Pracował następnie w parafii w mieście Vaasa i odpowiadał za anglojęzyczne wersje stron FKP. Na Soborze Lokalnym Kościoła fińskiego 26 listopada 2014 w Heinävesi wybrano go na tymczasowego zarządzającego eparchią (diecezją) Oulu. 16 grudnia tegoż roku rozpoczął posługę mniszą, przyjmując imię Eliasz, a nazajutrz otrzymał godność archimandryty. 11 stycznia 2015 abp Leon wyświęcił go na biskupa i metropolitę Oulu. A 28 listopada br.  stanął na czele swego Kościoła jako arcybiskup Helsinek i całej Finlandii.

Oprócz ojczystego abp Eliasz zna języki: czeski, polski, angielski, niemiecki i szwedzki oraz w mniejszym stopniu estoński, rosyjski, serbski i hiszpański.

Fiński Kościół Prawosławny liczy nieco ponad 60 tys. wiernych i jest drugim pod względem liczebności wyznaniem w tym kraju. Większa obecność prawosławnych na tym obszarze sięga drugiej połowy XVIII w., gdy północna część kraju – Karelia weszła wraz z Nowogrodem w skład eparchii petersburskiej Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego (RKP). W 1811 r. Rosja zajęła całą Finlandię, co sprzyjało rozwojowi tego wyznania na tych ziemiach.  W 1892 r. powstała eparchia fińska i wyborska.

Gdy 6 grudnia 1917 r. Finlandia odzyskała niepodległość, odbiło się to również na losach miejscowych prawosławnych. 11 lutego 1921 r. ówczesny patriarcha moskiewski udzielił im autonomii, ale w 2 lata później rząd w Helsinkach poprosił Patriarchat Konstantynopolski o przyjęcie Kościoła fińskiego pod swoją jurysdykcję, co nastąpiło 6 czerwca tegoż roku na mocy dekretu (tomosu) patriarchy Melecjusza. Wbrew jednak oczekiwaniom władz fińskich nie była to pełna niezależność (autokefalia), lecz autonomia, a więc niższy szczebel zarządzania, tzn. konieczność potwierdzenia przez Konstantynopol wyboru nowego zwierzchnika. Decyzja ta wywołała niezadowolenie i sprzeciw ze strony RKP, nic jednak nie zmieniła. Patriarchat Moskiewski uznał niezależność FKP w 1957 roku.

Kościół dzieli się na trzy eparchie: karelską (z siedzibą w Kuopio), helsińską i Oulu. Na czele FKP stoi arcybiskup Helsinek i całej Finlandii (do 1 stycznia 2018 r. nosił tytuł arcybiskupa Karelii i całej Finlandii), którym od 22 października 2001 r. był wspomniany abp Leon (w świecie Leo Makkonen) urodzony 4 czerwca 1948 w mieście Pielavesi w środkowej Finlandii. Ustąpił on z urzędu na początku br.,co Konstantynopol potwierdził w maju br.