Abp Gądecki: w Auschwitz człowiek odrzucił Boga

W Auschwitz człowiek odrzucił Boga, a taka postawa skończyła się apokaliptycznym piekłem na ziemi, jak zaznaczył abp Stanisław Gądecki podczas nabożeństwa biblijnego. Wspólnej modlitwie chrześcijan i Żydów metropolita poznański przewodniczył 16 stycznia wieczorem w ramach poznańskich obchodów XVII Dnia Judaizmu.

Nabożeństwo biblijne, któremu w kościele pw. św. Wojciecha w Poznaniu przewodniczył abp Stanisław Gądecki, jeden z prekursorów wprowadzenia Dnia Judaizmu w Polsce, było najważniejszym punktem obchodów Dnia Judaizmu w stolicy Wielkopolski.

We wspólnej modlitwie wzięli udział również duchowni z Poznańskiej Grupy Ekumenicznej oraz członkowie Związku Gmin Wyznaniowych Żydowskich w Poznaniu, obchodzącej w tym roku 15. rocznicę jej odtworzenia. Podczas odbywających się wcześniej tego dnia uroczystości rocznicowych, przewodnicząca gminy Alicja Kobus otrzymała z rąk wicewojewody wielkopolskiego Przemysława Paci Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski.

Rozpoczynając nabożeństwo zapalono Menorę Dialogu, będącą symbolem pojednania i dialogu, czemu towarzyszyły znamienne słowa modlitwy: „Boże Abrahama, Boże Izaaka, Boże Jezusa Chrystusa, spraw, prosimy Ciebie, aby płomień tej menory stał się dla nas, chrześcijan i Żydów, wezwaniem i zobowiązaniem do rozświetlania świata światłem Bożym”.

„Podczas tej modlitwy pragniemy prosić Boga o Ducha mądrości i pokory, abyśmy jako chrześcijanie i Żydzi potrafili przezwyciężać wszelkie podziały i konflikty, abyśmy potrafili jednoczyć się w czynieniu dobra” – zaznaczył ks. dr Jerzy Stranz ze Stowarzyszenia Coexist mającego na celu promocję postaw dialogu m.in. w wymiarze religijnym i kulturowym.

Z kolei w słowie skierowanym do uczestników nabożeństwa, abp Gądecki przypomniał, że hasło tegorocznego Dnia Judaizmu brzmi: „Pan jest moją mocą, (…) Jemu zawdzięczam moje ocalenie” (Wj 15, 2). „Jak wiemy, są to słowa najstarszego hymnu tryumfu, jaki pojawia się w poezji hebrajskiej. Hymnu opiewającego kluczowy moment historii zbawienia: wyjście Izraela z Egiptu” – zaznaczył wiceprzewodniczący Konferencji Episkopatu Polski. „Ten hymn nie wyraża tryumfu człowieka, lecz tryumf Boga, który okazał swoją moc wobec Egipcjan i ocalił Żydów. Izraelici zresztą wiedzą, że zwycięstwa nie zawdzięczają własnemu męstwu, lecz łasce Boga” – wyjaśnił abp Gądecki. Jego zdaniem „przyjęcie z wiarą tego zbawczego wydarzenia, stanowiło nie tylko podstawę przyszłego Przymierza między Bogiem a Jego ludem, lecz stało się także archetypem historii zbawienia”.

„Kiedy przyglądamy się opisowi wyjścia z Egiptu, przychodzi nam na myśl, niejako bezwiednie, porównanie Exodusu z zagładą europejskich Żydów podczas II wojny światowej. Zagłada ta jest, zdawałoby się, przykładem Bożej niemocy” – przyznał kaznodzieja. Pytał też: „Czy w obliczu Szoah opowiadanie o Bogu, który przychodzi z pomocą sprawiedliwym, gdy tylko Go wzywają, nie jest aby dziełem fantazji, która nie wytrzymuje konfrontacji z rzeczywistością? Dlaczego Pan Bóg uratował izraelitów uciekających z Egiptu, a nie uratował tych milionów z Holokaustu? Dlaczego, mimo istnienia mocy Bożej, doszło do takich rozmiarów cierpienia i śmierci niewinnych ludzi?”. „Zazwyczaj w odpowiedzi na pytanie: „Gdzie był Bóg w Auschwitz?” słyszymy odpowiedź: „A gdzie był wówczas człowiek?”. Co się stało z człowiekiem stworzonym na obraz i podobieństwo Boga?” – zauważył abp Gądecki. Wyjaśnił też zaraz, że człowiek, „dzięki obłąkańczej ideologii, wyparł się Stwórcy i ukazał swoje ciemne oblicze”.

Kaznodzieja przypomniał, że Bóg pozostawia człowiekowi wolność w odrzucaniu tego, co złe i w wyborze tego, co dobre, jednak wolność ta jest powiązana z odpowiedzialnością człowieka. „Niestety może ona zostać użyta przez człowieka w skrajnie niewłaściwy sposób, czego dowodem jest Auschwitz. Miejsce to dowodzi, że człowiek może odrzucić Boga, lecz że taka postawa kończy się apokaliptycznym piekłem na ziemi. W tym sensie Auschwitz jest ikoną zła i bestialstwa, do którego zdolny jest człowiek” – stwierdził abp Gądecki.

Z drugiej jednak strony, jak zauważył, dla chrześcijan cierpienie i śmierć Chrystusa „jest nie tylko dobrowolną ofiarą, ale i wydarzeniem, które raz na zawsze nadało sens niewinnemu cierpieniu i śmierci”. „Stąd też Auschwitz stało się również miejscem narodzin wielkiej rzeszy bohaterów, świętych i męczenników, szkołą prawdziwych postaw ludzkich i religijnych. Ludzie ci, zjednoczeni z Bogiem, stawili czoło piekłu i nie załamali się. W tych ludziach Auschwitz stało się miejscem uratowanego człowieczeństwa, miejscem wiarygodności religii i niewiarygodności ideologii” – przekonywał wiceprzewodniczący KEP.

Dzień Judaizmu w Kościele katolickim w Polsce został ustanowiony przez Episkopat w 1997 r. Jesteśmy drugim, po Włoszech, europejskim krajem, w którym zaczęto organizować jego obchody. Później włączyły się w tę inicjatywę m.in. Austria, Holandia i Szwajcaria. Celem tego dnia ma być modlitwa i refleksja nad duchowymi więziami obu religii. Jego obchody przypadają 17 stycznia, w wigilię Tygodnia Modlitw o Jedność Chrześcijan. Jak podkreślał bowiem Jan Paweł II, w odniesieniu do judaizmu chrześcijaństwo nie pozostaje w relacji międzyreligijnej, ale w relacji wewnętrznej, kościelnej.

„Dzień Judaizmu jest czasem refleksji nad Słowem Bożym, czasem spotkań i modlitw. Ten dzień powinien uświadamiać wierzącym w Chrystusa judaistyczne korzenie chrześcijaństwa” – mówi w rozmowie z KAI ks. dr Jerzy Stranz ze Stowarzyszenia Coexist mającego na celu promocję postaw dialogu m.in. w wymiarze religijnym oraz kulturowym i będącego jednym z organizatorów poznańskich obchodów Dnia Judaizmu. Dzięki temu chrześcijanie, jak przekonuje ks. Stranz, pogłębiają własną tożsamość i mogą „coraz bardziej dostrzegać przede wszystkim to, co nas łączy z wyznawcami judaizmu, a mianowicie wiarę w jednego Boga, Biblię, tradycję religijną, Dekalog czy też wezwanie do codziennej modlitwy”.

Tegoroczne obchody Dnia Judaizmu w Polsce, przebiegającego pod hasłem „Pan jest moją mocą, (…) Jemu zawdzięczam moje ocalenie” (Wj 15, 2), odbyły się wyjątkowo 16 stycznia, ze względu na przypadający w piątek 17 stycznia szabas.