Franciszek odda hołd ofiarom KGB

Franciszek odwiedzi w Wilnie dawne więzienie KGB, gdzie znajduje się Muzeum Ludobójstwa, upamiętniające wszystkich, którzy tam ponieśli śmierć, a także tych, których wywieziono na Syberię lub którzy zostali uwięzieni – zapowiedział w rozmowie z KAI metropolita wileński abp Gintaras Grušas, przewodniczący Litewskiej Konferencji Biskupiej. Ojciec Święty odwiedzi Litwę w dniach 22-23 września br., skąd uda się na Łotwę (24 września) i do Estonii (25 września). Wcześniej, w 1993 r. wizytę w tych trzech państwach bałtyckich złożył św. Jan Paweł II.

KAI: Jak została przyjęta zapowiedź wizyty papieża Franciszka w krajach bałtyckich w dniach 22-25 września br., a szczególnie na Litwie?

– Z radością, a jednocześnie z wielkim optymizmem czekamy na tę wizytę. Franciszek zawsze umacnia wiarę ludzi, a także pomnaża ich nadzieję. Jego przyjazd zbiega się z dwudziestą piątą rocznicą historycznej podróży papieża Jana Pawła II. Jednak obie wizyty znacznie się od siebie różnią. O ile Jan Paweł II przyjechał na początku naszej niepodległości, by umocnić nas, gdy budowaliśmy kraj po pięćdziesięciu latach okupacji, to Franciszek przyjeżdża w czasie, gdy stawiamy czoła nowym wyzwaniom, zarówno dla wiary, jak i dla społeczeństwa: emigracji, problemom społecznym, moralnemu klimatowi Europy, który ma wpływ również na nas, itp. Myślę, że siła świadectwa Franciszka, gdy znajdzie się on pośród nas, da potężny impuls naszej wierze i nadziei.

Czy ma jakieś znaczenie fakt, że wizyta Franciszka na Litwie, Łotwie i w Estonii jest wizytą na terenie dawnego Związku Radzieckiego?

– Te same kraje odwiedził już Jan Paweł II przed 25 laty, także we wrześniu! Obecność papieża skupia uwagę na tych trzech krajach w czasie wzrastającego napięcia na scenie geopolitycznej, szczególnie w otoczeniu państw bałtyckich. Mam nadzieję, że tak jak przynosi pokój tylu narodom świata, które odwiedza, papież wzmocni pokój również w naszym sąsiedztwie.

Czy z okazji wizyty Franciszka spodziewa się Ksiądz Arcybiskup pielgrzymów z Rosji, Białorusi, Polski?

– Spodziewamy się wielu pielgrzymów zarówno z Polski, jak i z Białorusi, a także trochę z Rosji. Na ubiegłorocznej beatyfikacji abp. Teofiliusa Matulionisa obecni byli pielgrzymi z tych państw. Mamy więc nadzieję, że katolicy z sąsiednich krajów wezmą udział w papieskiej wizycie.

Na Litwie mieszkają także polscy katolicy. Czy ta mieszanka narodowościowa wywołuje jakieś problemy?

– Nie. Większość litewskich Polaków mieszka w mojej diecezji – wileńskiej, w której niemal wszystkie kościoły są dwujęzyczne. Odprawiane są w nich Msze po litewsku i Msze po polsku. Nieliczne są kościoły z Mszami tylko po polsku lub tylko po litewsku.

To napięcia z obszaru polityki przenoszą się na życie społeczne. Ale w ostatnich latach rządy Litwy i Polski podejmują prawdziwe wysiłki w celu wzajemnego zbliżenia i wspierania się, więc także wśród samych mieszkańców dostrzegamy efekty tego podejścia. Większość napięć, do których dochodziło ćwierć wieku temu, bardzo osłabła. Widzimy natomiast nową inicjatywę jedności zarówno wewnątrz naszego kraju, jak i między państwami.

Czy kult Miłosierdzia Bożego, związany z wileńskim obrazem Jezusa Miłosiernego, wciąż się rozszerza na Litwie?

– Na Litwie, ale także na całym świecie. Ta pobożność się rozwija. W ciągu ostatnich 10 lat bardzo się rozpowszechniła na Litwie. Fakt, że obraz Jezusa Miłosiernego otrzymał własną świątynię w Wilnie, nadał temu kultowi znaczenie i ludzie coraz bardziej go poznają. Rok Miłosierdzia Bożego, ogłoszony przez papieża Franciszka także bardzo pomógł w ponownym ożywieniu tego kultu. W jego promowaniu pomógł też wcześniejszy, ogłoszony przez litewskich biskupów, Rok Miłosierdzia Bożego na Litwie, obchodzony w 2012 r.

Czy popularna jest na Litwie pobożność ludowa?

– W tym roku obchodzimy 300. rocznicę koronacji obrazu Matki Bożej Trockiej. Pod takim tytułem Maryja czczona jest jako Patronka Litwy. Kult Maryjny jest popularny, podobnie jak Drogi Krzyżowe. Mamy kalwarie w Wilnie i na Żmudzi.

A jak się przedstawia sprawa powołań kapłańskich?

– Doświadczamy tego samego spadkowego trendu, jak większość świata. Ale w ciągu ostatnich dwóch lat obserwujemy powrót powołań. Powołania były promowane w czasie Roku Miłosierdzia Bożego. A w zeszłym roku, przy okazji beatyfikacji abp. Matulionisa prefekt Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych kard. Angelo Amato za wstawiennictwem błogosławionego modlił się w wileńskich kościołach o powołania dla Litwy. Beatyfikacja odbyła się w czerwcu, a we wrześniu zgłosiło się do seminariów dwa razy więcej kandydatów do kapłaństwa! W Wilnie mieliśmy dziesięciu kleryków, a teraz doszło do nich kolejnych dziesięciu na roku propedeutycznym. W innych seminariach duchownych na Litwie jest podobnie. Wizyty papieża też zazwyczaj inspirują powołania samą jego obecnością, oczekujemy więc kolejnego roku ze wzrostem liczby powołań.

Czy już wiadomo, jak będzie przebiegała wizyta Franciszka?

– Przygotowania do wizyty dopiero się zaczęły. Papież spędzi dwa dni na Litwie, jeden dzień na Łotwie i jeden dzień w Estonii. W Wilnie, w sobotę 22 września, spotka się z ludźmi młodymi – będzie to mini Dzień Młodzieży. W niedzielę 23 września w Kownie Franciszek odprawi Mszę św. w tym samym miejscu w centrum miasta, w którym w 1993 r. Mszę sprawował Jan Paweł II. Może się tam zgromadzić 300 tys. ludzi.

Czy Franciszek odwiedzi wileńskie sanktuarium Jezusa Miłosiernego?

– Nie, za to pomodli się w Ostrej Bramie. Znaczącym wydarzeniem będzie jego wizyta w dawnym więzieniu KGB w centrum Wilna, gdzie znajduje się Muzeum Ludobójstwa, upamiętniające wszystkich, którzy tam ponieśli śmierć, w tym duchownych. Upamiętnia ono także tych, których wywieziono na Syberię lub którzy zostali uwięzieni. To jest ważna część naszej historii. Upamiętniamy zarówno tych, którzy otwarcie dawali świadectwo wiary w trudnych czasach, jak też tych, którzy oddali życie za Kościół i za wolność.