Abp Jędraszewski ustanowił „Regułę poszanowania godności”

Abp Marek Jędraszewski, dekretem z dnia 15 grudnia br. ustanowił „Regułę poszanowania godności i dóbr osobistych bliźniego, szczególnie dzieci i młodzieży oraz osób bezradnych, w Archidiecezji Krakowskiej”. Reguła będzie obowiązywać od 1 stycznia 2022 r.

Jak zaznaczono w dokumencie, celem Reguły jest „wyeliminowanie ryzyka umyślnej lub choćby przypadkowej krzywdy doświadczonej w relacjach pomiędzy członkami Archidiecezji Krakowskiej, szczególnie zaś tej, która mogłaby dotknąć wymagających wyjątkowej ochrony dzieci, młodzież i osoby bezradne”.

Zapisy dokumentu stanowią, że w archidiecezji krakowskiej budzenie postaw gwarantujących szacunek wobec godności innych osób realizuje się m.in. wprowadzenie do wszystkich programów formacyjnych elementów związanych z zapobieganiem i reagowaniem na objawy nieposzanowania i przemocy; organizację szkoleń w zakresie zapobiegania przemocy, przeznaczonych szczególnie dla przełożonych, rodziców, nauczycieli, opiekunów i wolontariuszy.

Normy ogólne wymieniają szereg form przemocy i naruszania godności oraz dóbr osobistych drugiego człowieka zabronionych w archidiecezji krakowskiej. W tym kontekście wskazuje się m.in. na złe traktowanie ze względu na narodowość, rasę, wygląd, wykształcenie, poglądy polityczne lub przymioty osobowości; nieuzasadnione zobowiązywanie do zachowania tajemnicy; rozmowy i żarty o charakterze erotycznym; ukrywanie stanu duchownego w złym zamiarze.

Reguła zawiera normy szczegółowe dotyczące poszanowania i ochrony dzieci i młodzieży. „Nadrzędną zasadą współpracy z dziećmi i młodzieżą w ramach działalności Archidiecezji Krakowskiej jest prawo rodziców i opiekunów prawnych do decydowania oraz do posiadania pełnej wiedzy na temat swoich dzieci, poza przypadkami, gdy czego innego wymaga dobro dziecka. W związku z tym należy zadbać o posiadanie, a w szczególnych przypadkach także udokumentowanie zgody rodziców na podjęcie współpracy z małoletnimi” – czytamy w dokumencie.

W kontaktach indywidualnych i wspólnotowych z małoletnimi zabrania się m.in. sprawowania sakramentów oraz praktykowania innych rodzajów pobożności i modlitwy poza miejscem i formą przewidzianą do tego w przepisach kościelnych. Wśród kolejnych licznych obostrzeń wymienia się m.in. wyciągania wobec małoletnich sprawiających trudności wychowawcze konsekwencji dyscyplinarnych nieproporcjonalnych do przewinień; zapraszania i przyjmowania małoletnich w mieszkaniach duchownych, a także odbywania wizyt sam na sam w miejscu zamieszkania i pobytu małoletnich.

Reguła zakazuje też m.in. dzielenia z małoletnim wiedzą o własnych doświadczeniach w dziedzinie seksualności, a także zachowań aspołecznych i stanowiących wykroczenia przeciw prawu kanonicznemu i państwowemu; utrwalania wizerunku małoletnich; asystowania małoletnim w ich czynnościach natury osobistej, a także o ile małoletni jest w stanie obyć się bez ich pomocy.

Ponadto zabrania się uniemożliwiania rodzicom i opiekunom prawnym wglądu w treści oraz formy pracy duszpasterskiej i wychowawczej z małoletnimi.

W prowadzeniu korespondencji z małoletnimi Reguła zaleca korzystanie z kont i numerów służbowych, a zabrania uzyskiwania indywidualnych adresów i numerów telefonu osób małoletnich bez zgody ich rodziców; namawiania małoletniego do ukrywania bądź kasowania zawartości korespondencji; podejmowania bez uzasadnienia zbyt częstych kontaktów korespondencyjnych z małoletnimi; podejmowania kontaktów z małoletnimi w godzinach późnowieczornych i wczesnorannych.

Reguła zobowiązuje też należących do archidiecezji krakowskiej do zgodnego z prawem pilnego reagowania na otrzymane informacje oraz wszelkie zaobserwowane objawy, mogące świadczyć o wystąpieniu krzywdy spowodowanej przemocą wobec małoletniego.

Dokument zawiera także normy szczegółowe dotyczące poszanowania i ochrony osób bezradnych [czyli np. niepełnosprawnych intelektualnie, mimo, że osiągnęli już pełnoletność bądź innych osób zależnych – przyp. KAI]. Dokument zaleca m.in. w relacjach z osobami bezradnymi korzystanie z pomocy osób wyspecjalizowanych; zapewnienie właściwych udogodnień organizacyjnych i architektonicznych. W wypadku zaistnienia potrzeby udzielenia fizycznego wsparcia osobie bezradnej, poza wypadkiem zagrożenia zdrowia lub życia, należy zadbać, o ile to możliwe, o obecność i pomoc osoby trzeciej. „Nie należy lekceważyć ani przypisywać tylko szczególnemu stanowi psychicznemu lub fizycznemu żadnego sygnału o nieposzanowaniu lub krzywdzie pochodzącego od osoby bezradnej” – czytamy w dokumencie.

Zasady przedstawione w Regule obowiązują wszystkich tworzących wspólnotę archidiecezji krakowskiej i przeznaczone są do wprowadzenia w życie we wszystkich jej strukturach. Niektóre instytucje i wspólnoty zobowiązane są do zredagowania własnych – uwzględniających ich specyfikę – zasad zachowania bezpieczeństwa i profilaktyki oraz wyznaczenie osoby odpowiedzialnej za ich respektowanie. W tym kontekście wskazano na instytucje studiów wyższych, instytucje oświatowe, wychowawcze i opiekuńcze, a także posiadające zasięg ogólnodiecezjalny wspólnoty, organizacje kościelne i katolickie, stowarzyszenia i fundacje działające na rzecz formacji religijnej, kultu publicznego i nauki katolickiej oraz zajmujące się duszpasterstwem, a także opieką nad dziećmi i młodzieżą.

Zapis o przestrzeganiu zasad Reguły powinien znaleźć się w każdej nowo zawieranej umowie o współpracy ze strukturami Archidiecezji Krakowskiej. Osoby pełniące zadania w Archidiecezji Krakowskiej, a szczególnie duchowni, zobowiązani są do zapoznanie się z treścią Reguły, co powinno zostać potwierdzone podpisem na załączonej do niej deklaracji przechowywanej następnie w aktach osobowych.

W dokumencie zwrócono uwagę, że osoby powołane do podejmowania zadań i odpowiedzialności za innych w archidiecezji krakowskiej są obdarzone zaufaniem i wsparciem przełożonych. „Przeciwdziałanie zachowaniom przynoszącym szkodę bliźniemu w Archidiecezji Krakowskiej nie może polegać na prewencyjnej, motywowanej bojaźnią, rezygnacji ze znanych lub nowych form duszpasterstwa i edukacji lub zaniechania podejmowania relacji z bliźnimi” – podkreślono w Regule i wskazano, że dla zagwarantowania własnych praw możliwe jest korzystanie z dostępnych form ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej.