„Abp Józef Gawlina – biskup, żołnierz, pielgrzym” – wystawa

Przed budynkiem Dowództwa Garnizonu Warszawa (na placu Marszałka Józefa Piłsudskiego 4) do 19 maja można oglądać wystawę „Abp Józef Gawlina – biskup, żołnierz, pielgrzym”. Ekspozycja została przygotowana przez Centralną Bibliotekę Wojskową im. Marszałka Józefa Piłsudskiego.

Wystawa powstała z okazji 90. rocznicy konsekracji biskupiej Józefa Gawliny i objęcia przez niego Biskupstwa Wojsk Polskich. Ekspozycja była prezentowana podczas konferencji naukowej poświęconej abp. Gawlinie, którą wspólnie z CBW zorganizował 21 kwietnia Ordynariat Polowy.

Autorami wystawy są Zofia Kunert (reżyser także filmu o Józefie Gawlinie z 2004 r.), Mirjam Pisarek i dr Grzegorz Wodziński. Na 19 wielkoformatowych planszach zostały zaprezentowane zdjęcia i dokumenty pochodzące m.in.: z archiwów Instytutu Polskiego w Londynie, Centralnej Biblioteki Wojskowej, Wojskowego Biura Historycznego, Narodowego Archiwum Cyfrowego, Archiwum Archidiecezji Katowickiej, Archiwum Towarzystwa Chrystusowego w Polsce, Archiwum Duszpasterstwa Polskiego w Rzymie oraz Ordynariatu Polowego. Tekst opisujący kolejne etapy życia abp. Gawliny oraz podpisy pod zdjęciami zostały sporządzone w językach polskim i angielskim.

Wystawa pokazuje życie abp. Józefa Gawliny, jego służbę w armii pruskiej, posługę kapłana i biskupa w okresie poprzedzającym wybuch II wojny światowej oraz w czasie trwania tego największego konfliktu zbrojnego w dziejach świata. Kolejne plansze poświęcone są jego posłudze jako protektora polskiej emigracji. Na ostatniej z plansz uwzględnione zostały wybrane publikacje autorstwa abp. Józefa Gawliny.

Wystawę można oglądać do 19 maja.

***
Józef Gawlina urodził się 18 listopada 1892 r. w Strzybniku koło Raciborza. Filozofię i teologię ukończył w seminarium we Wrocławiu. Tuż przed święceniami wcielony został do armii pruskiej i wysłany na front palestyński. Po powrocie na Śląsk 19 czerwca 1921 r. otrzymał święcenia kapłańskie. Pracę duszpasterską rozpoczął w parafii Dębieńsko i w Tychach, a następnie przeniósł się do Katowic, gdzie został sekretarzem generalnym nowo powstałej Kurii Biskupiej w Katowicach.

Gdy w 1926 r. Episkopat Polski założył Katolicką Agencję Prasową, jej organizację powierzył ks. Gawlinie. 15 lutego 1933 r. został mianowany biskupem polowym Wojska Polskiego. Sakrę biskupią otrzymał z rąk prymasa Augusta Hlonda w Chorzowie (dawniej Królewska Huta) 19 marca 1933 r.

Po wybuchu II wojny światowej przez granicę rumuńską przedostał się do Włoch. Papież odnowił jego jurysdykcję dla wszystkich żołnierzy polskich. Po pakcie Sikorski-Majski w 1941 r. bp Gawlina udał się do ZSRR, by objąć opiekę nad żołnierzami polskimi i deportowaną z Polski ludnością. Po przymusowym opuszczeniu tego kraju udał się do Persji, Mezopotamii i Palestyny, a w 1943 r. – do Stanów Zjednoczonych, aby organizować pomoc dla ewakuowanych z ZSRR. W 1942 r. założył na Bliskim Wschodzie drukarnię i wydawnictwo biskupa polowego (przekształcone po wojnie w Katolicki Ośrodek Wydawniczy Veritas w Londynie). W marcu 1944 r. bp Gawlina udał się na front włoski, gdzie z 2. Korpusem Polskim pod dowództwem gen. dyw. Władysława Andersa uczestniczył w bitwie o Monte Cassino jako kapelan liniowy, pracując w Sanitarnym Ośrodku Ewakuacyjnym. Po bitwie został odznaczony Krzyżem Virtuti Militari.

Po zakończeniu wojny w 1945 r. bp Gawlina został ordynariuszem Polaków w Niemczech, a w 1947 r. papież Pius XII mianował go protektorem polskich uchodźców w świecie.

W listopadzie 1952 r. został arcybiskupem. Przeprowadzał wizytacje polskich parafii w Anglii, Niemczech, Francji, Belgii, Holandii, Szwajcarii, Turcji, Ameryce i Australii. Ostatnią wizytę odbył w sierpniu 1964 r. Podczas Soboru Watykańskiego II pełnił funkcję sekretarza komisji biskupów i diecezji.

Abp Gawlina powołał i przewodniczył Światowemu Komitetowi Obchodów Tysiąclecia Chrztu w Polsce. Brał udział w tworzeniu polskich misji katolickich w Argentynie, Brazylii, Chile, Australii, Tanzanii, RPA, Danii, Hiszpanii, Luksemburgu, Szwajcarii, Holandii i Szwecji. Został odznaczony: Krzyżem Kawalerskim Orderu Wojennego Virtuti Militari, Krzyżem Walecznych, Złotym Krzyżem Zasługi z Mieczami, Wielkim Krzyżem Magistralnym Kawalerów Maltańskich.

Zmarł nagle na zawał serca w nocy z 21 na 22 września 1964 r. w Rzymie. Pierwszy pogrzeb gen. biskupa Józefa Gawliny odbył się w Rzymie. Pochowano go na cmentarzu Campo Verano w grobowcu sióstr felicjanek. Drugi pogrzeb odbył się 8 kwietnia 1965 r., kiedy to zgodnie z jego wolą zwłoki przeniesiono na Polski Cmentarz Wojenny na Monte Cassino.