Abp Michalik: chrześcijaństwo nie może być byle jakie

Chrześcijaństwo nie może być dziś byle jakie. Potrzebujemy chrześcijaństwa odważnego w wyznawaniu wiary i porządkowaniu świata – powiedział abp Józef Michalik podczas Mszy św. wieńczącej obchody 750-lecia Warmińskiej Kapituły Katedralnej we Fromborku.

Uroczystej Eucharystii, w której wzięli udział członkowie Episkopatu Polski, w archikatedrze Wniebowzięcia NMP przewodniczył Prymas Polski abp Józef Kowalczyk. W homilii metropolita przemyski i przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski przypomniał krótko historię Warmińskiej Kapituły Katedralnej, erygowanej w 1260 r., 17 lat po ustanowieniu historycznej diecezji warmińskiej.

Abp Michalik podkreślił, że Kapituła Warmińska dbała o wykształcenie swoich członków, wysyłano ich na gruntowne studia zagranicę. Do gremium Kapituły włączano zawsze kapłanów światłych, ale – jak zaznaczył abp Michalik – także obecni jej członkowie cieszą się szacunkiem duchowieństwa i wiernych. Zaapelował o modlitwę w intencji obecnego gremium Warmińskiej Kapituły Katedralnej we Fromborku. Przypomniał też o słynnych w przeszłości kanonikach warmińskich, w tym o Mikołaju Koperniku i Stanisławie Hozjuszu.

Przypomniał, że w XVII w. Kapituła dysponowała cenną, bogatą w wartościowe inkunabuły biblioteką, która została jednak w znacznej części zagrabiona podczas najazdu szwedzkiego na Polskę. Fundowała także stypendia dla ubogich studentów. Jednym z nich był poeta renesansowy Klemens Janicki.

Przewodniczący KEP podkreślił, że Warmińska Kapituła "trwa od wieków i wydaje piękne owoce, rodzi świętych dla nieba i ziemi, budząc zachwyt promuje licznie dzieła dawniej i dziś". Wspomniał ponadto o duchowej posłudze księży kanoników, którzy "pogłębiali wiarę, budzili sumienia i jednali z Bogiem grzeszników", a także "nieśli pokój i mądrość Ewangelii i w ten sposób wpisywali ją w ludzkie myślenie".

Metropolita przemyski stwierdził z ubolewaniem, że "dziś brakuje prężnych instytucji kościelnych, które budziłyby sumienia możnych tego świata". To dlatego jego zdaniem m.in. trudno jest przekonywać dziś rządzących w Europie, że korzenie cywilizacji Starego Kontynentu tkwią zarówno w wierze Abrahama, jak i w Ewangelii Jezusa. Trudno ich też przekonać, by bronili obecności krzyża w przestrzeni publicznej – tłumaczył abp Michalik.

Zaapelował do wiernych, by mieli "odwagę myśleć krytycznie i krytycznie oceniać życie". – Żyjemy w czasach ostrego starcia cywilizacyjnego – dodawał. Wyjaśniał, że stają naprzeciw siebie dwie przeciwne rzeczywistości, jedną jest kultura oparta na fundamentach wiary w Chrystusa, druga to filozofia oparta na nihilizmie i negowaniu wartości chrześcijańskich.

Podkreślił, że chrześcijaństwo nie może być dziś byle jakie. – Potrzebujemy chrześcijaństwa odważnego w wyznawaniu wiary i porządkowaniu świata – wyjaśniał przewodniczący KEP.

"Chrześcijanie mogą i powinni stwarzać dobry świat. Powinni mocniej uwierzyć w obecność Boga w codziennym życiu. Także w naszej ojczyźnie takie warunki powinniśmy stworzyć. Tak się stanie, jeśli wiarę uznamy za fundamenty naszego życia" – stwierdził abp Michalik.

Dodał, że "tylko wiara w Boga ukazuje wielkość człowieka". Podkreślił, że chrześcijanin powinien pytać z wiarą o wszelkie nieszczęścia, jakie zdarzają się w jego życiu osobistym i życiu jego bliskich, także takie jak tragedia smoleńska, trzęsienia ziemi czy powodzie.

Nawiązując do trwających wyborów prezydenckich, stwierdził, że żadnych wyborów, także tych życiowych, nie można realizować bez zaangażowania wiary.

Historyczna diecezja warmińska została ustanowiona w 1243 r. W czerwcu 1260 r. należący do zakonu krzyżackiego pierwszy biskup warmiński Anzelm erygował kapitułę przy pierwszej katedrze diecezji warmińskiej w Braniewie. Diecezja otrzymała znaczne terytorium, 1/3 część ówczesnego państwa krzyżackiego jako uposażenie. Ta część wyjęta z administracji państwa krzyżackiego została podzielona z kolei na trzy części, z których dwie części otrzymał biskup, a jedną część Kapituła. Początek Kapituły Warmińskiej stanowiło kolegium 16 kanoników wywodzących się zawsze z duchowieństwa diecezjalnego – nigdy nie należeli do niej duchowni z rycerskiego zakonu krzyżackiego.

Kapituła od chwili utworzenia aż do 1945 r. miała prawo wyboru biskupa warmińskiego. W razie śmierci biskupa kapituła powoływała ze swoich członków wikariusza kapitulnego, który pełnił obowiązki biskupa do czasu zatwierdzenia przez papieża nowego biskupa wybranego spośród członków kapituły. Kapituła wykonywała też świecką jurysdykcję nad trzecią częścią diecezji i tworzyła struktury administracyjne, lokowała miasta i wsie np. (Frombork/Frauenburg, Pieniężno/Mehlsack, Olsztyn/Allenstein). Wspomagała biskupów warmińskich w zarządzie diecezją. Stała się mecenasem dzieł sztuki i kultury oraz kształcenia i wychowania katolickiego, będąc współzałożycielem jednego z pierwszych (po soborze Trydenckim) seminariów duchownych w Braniewie (Braunsberg) w 1565 r.

Członkami kolegium kanoników byli m.in. Mikołaj Kopernik (zm. 1543), Stanisław Hozjusz (1504-1579), późniejszy biskup warmiński, kardynał, legat papieski na III sesji Soboru w Trydencie oraz Phillipus Krementz – biskup warmiński, a później arcybiskup Kolonii i kardynał (zm. 1899).

Przez 223 lata do drugiego pokoju toruńskiego w 1466 r. diecezja warmińska pozostawała w ramach państwa krzyżackiego. Na mocy tego pokoju terytorium należące do biskupa i kapituły, a także okolice Tolkmicka i Elbląga, zostały włączone do Polski. W tym czasie prowincja dość szybko się polonizowała. Bywało, że Prusowie, pierwotni mieszkańcy tej ziemi, przejmowali najpierw język niemiecki, a później – jak wskazują synody diecezji warmińskiej – trzeba było głosić im kazania w kościele w języku polskim. Wielu osadników z Polski przyczyniało się także do polonizacji Warmii, zwłaszcza jej południowej części. W 1772 r. w wyniku I rozbioru Polski tereny diecezji warmińskiej zostały włączone do Prus. Po rozbiorach, biskupi narodowości niemieckiej dbali jednak o posługę duszpasterską w języku, którym posługiwali się parafianie, także w języku polskim.

„Od I rozbioru Polski do końca ostatniej wojny Warmia należała do państwa pruskiego i do Rzeszy Niemieckiej, po czym wróciła do Polski. Zmieniały się rządy, zmieniały się języki, a Kościół trwał. Wszystkie zmiany przetrwała także Warmińska Kapituła Katedralna, niezwykły świadek trwałości instytucji w zmieniającej się historii” – napisał abp Wojciech Ziemba w specjalnym liście zapraszającym wiernych archidiecezji warmińskiej na uroczystości 750-lecia Kapituły Katedralnej.

Dekretem z 1 sierpnia 1951 r. prymas Polski kard. Stefan Wyszyński reaktywował warmińską kapitułę katedralną. Kapituła liczyła ośmiu członków rzeczywistych i ośmiu honorowych. Prymas Wyszyński jednocześnie mianował pierwszych sześciu kanoników. Ksiądz Prymas dekretem z 9 października 1959 r. zwiększył skład liczbowy członków kapituły do 12 kanonii gremialnych i 12 kanonii honorowych. Obecnie przewodniczącym (prepozytem) Warmińskiej Kapituły Katedralnej jest bp Jacek Jezierski, biskup pomocniczy archidiecezji warmińskiej.