Abp Michalik – od pół wieku jest księdzem

Złoty jubileusz kapłaństwa świętuje abp Józef Michalik, metropolita przemyski, a w latach 2004-2014 przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski. Dokładnie przed 50 laty, 23 maja 1964 r. w Łomży przyjął święcenia kapłańskie z rąk ówczesnego biskupa łomżyńskiego Czesława Falkowskiego.

Na motto posługi kapłańskiej wybrał wówczas słowa: „Z ludu wzięty, dla ludu ustanowiony”. 17 maja w archikatedrze przemyskiej zostanie odprawiona uroczysta Msza św. w intencji Jubilata. Homilie wygłosi nuncjusz apostolski w Polsce abp Celestino Migliore. 73-letni abp Michalik pochodzi z Zambrowa (w diecezji łomżyńskiej), gdzie urodził się 20 kwietnia 1941 r.

W wywiadzie-rzece pt. „Kochać Boga, rozumieć człowieka” abp Michalik wspomina, że wpływ na jego decyzję o wstąpieniu do seminarium duchownego miał ksiądz, który uczył go religii w szkole. Podpowiadano mu studiowanie medycyny albo filologii rosyjskiej, choć jego samego bardziej pociągała filologia polska. Zdecydował się wstąpić do Wyższego Seminarium Duchownego w Łomży, gdzie przygotowywał się do kapłaństwa w latach 1958-1964.

„Konfrontacja moich myśli z tymi ideałami, które mi przedstawiano w seminarium, napełniała mnie – nie ukrywam – przez pierwsze lata wielkim stresem, zawsze jednak wiedziałem, że tu jest moje miejsce” – przyznał po latach metropolita przemyski. Święcenia kapłańskie przyjął w Łomży 23 maja 1964 r.

W latach 1965-1969 abp Michalik studiował teologię dogmatyczną na Wydziale Teologicznym Akademii Teologii Katolickiej. Studia kontynuował na Papieskim Uniwersytecie św. Tomasza „Angelicum” w Rzymie, które uwieńczył doktoratem. Po powrocie do kraju był wykładowcą w łomżyńskim seminarium duchownym i wicekanclerzem kurii.

W 1978 r. papież Paweł VI powołał go do pracy w Papieskiej Radzie ds. Świeckich, a prymas Polski kard. Stefan Wyszyński ustanowił rektorem Papieskiego Kolegium Polskiego w Rzymie. – Byłem ostatnim Polakiem zatrudnionym w Kurii Rzymskiej przez papieża Pawła VI – wspomina Jubilat.

1 października 1986 r. papież Jan Paweł II mianował go ordynariuszem gorzowskim. Sakrę biskupią przyjął z rąk papieża 16 października 1986 r. w bazylice św. Piotra w Rzymie. Za swoje motto biskupie obrał sobie łacińską sentencję "Numine Tuo Domine", czyli "Na znak Twój Panie". Natomiast 17 kwietnia 1993 r. Jan Paweł II mianował go metropolitą przemyskim i ten urząd abp Michalik pełni do dziś.

Przez dwie kadencje, w latach 2004-2014 był przewodniczącym Konferencji Episkopatu Polski, pierwszym pochodzącym z wyboru, bowiem wcześniej funkcja ta była sprawowana przez prymasa Polski. Wcześniej przez 5 lat pełnił funkcję wiceprzewodniczącego Episkopatu, kiedy na czele Konferencji stał prymas Polski, kard. Józef Glemp.

„Swoją rolę jako przewodniczącego Konferencji Episkopatu widzę jako tego spośród biskupów, który przede wszystkim służy innym biskupom" – mówił tuż po wyborze 19 marca 2004 roku. Podkreślał, że jest to typowa funkcja służebna, z którą łączy się bardzo niewielka władza, ale za to dużo obowiązków.

Kadencja abp. Michalika jako przewodniczącego KEP naznaczona jest jego intensywnymi staraniami o to, by – pomimo zaszłości historycznych i kontrowersji wokół różnych kwestii z przeszłości – prowadzić braterskie relacje z sąsiednimi narodami i tamtejszymi Kościołami.

W 2005 r. jako przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski wraz ze zwierzchnikiem Ukraińskiej Cerkwi Greckokatolickiej kard. Lubomyrem Huzarem, na placu Piłsudskiego w Warszawie poprowadził wspólną modlitwę o pojednanie polsko-ukraińskie. W 2006 r. wraz z kard. Karlem Lehmanem podpisał „Wspólne Oświadczenie Konferencji Episkopatu Polski i Niemiec z okazji 40. rocznicy wymiany listów między oboma episkopatami w roku 1965”.

17 sierpnia 2012 r. wraz z patriarchą Cyrylem I abp Józef Michalik podpisał „Wspólne Przesłanie do Narodów Polski i Rosji”. Niedługo przed tym wydarzeniem metropolita przemyski powiedział KAI, że zarówno pojednanie z Niemcami jak i z Rosjanami to inicjatywy zrodzone z Ewangelii. "Może niekiedy nieudolnie, ale staramy się być posłuszni Słowu Bożemu, nie powinniśmy odrzucać nawet delikatnego tchnienia Ducha Świętego. W liście do biskupów niemieckich ono było, co pokazała historia. Dziś jesteśmy w lepszej sytuacji, bo wiemy, że trzeba niekiedy iść drogami, którymi dotąd nie szedł nikt. Najważniejsze, by dokonywało się to w duchu prawdy, własnej godności i w posłuszeństwie wobec Słowa Bożego".

Niespełna rok później 28 czerwca 2013 r. w Warszawie abp Michalik złożył podpis pod deklaracją przedstawicieli Kościoła greckokatolickiego i rzymskokatolickiego na Ukrainie i w Polsce z okazji 70. rocznicy zbrodni wołyńskiej. Podczas uroczystości podpisania deklaracji powiedział m.in.: "Nie zamierzaliśmy i nie chcemy aspirować do dokonywania aktów politycznych, bo nie polityka jest polem naszej służby, chociaż staramy się Ewangelię Chrystusa przykładać do każdego wymiaru rzeczywistości, w której żyjemy. I nie będzie zarozumiałością jeśli powiem, że Ewangelię chcemy przyłożyć także na bolesne, ciągle krwawiące w ludzkich umysłach i sercach rany, dotyczące historii relacji naszych narodów, będąc dziećmi dziedzictwa Polski i Ukrainy".

W lutym 2013 r. abp Michalik otrzymał tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Został uhonorowany przez uczelnię za "wybitne osiągnięcia, służbę prawdzie, bogactwo posługi pasterskiej, wkład w pojednanie między narodami". W laudacji podkreślano, że jest on niezwykle otwarty na świeckich oraz niezwykle gorliwym ewangelizatorem, który wielokrotnie zabierał głos w sprawach społecznych, narodowych, politycznych.

Zdaniem byłego przewodniczącego Episkopatu Polski, „pierwszym i podstawowym wyzwaniem współczesnego świata jest wołanie o obecność Boga w naszym życiu. Wszystko inne jest ważne, ale drugorzędne”.

W ocenie abp Michalika Kościół katolicki w Polsce i w Europie stara się nie być ani naiwny, ani złośliwy dokonując oceny współczesnych kryzysów. Zwraca uwagę, że do Kościoła należy rozeznawanie znaków czasu, aby następnie podjąć działania.

Abp Michalik uznał, za szczególnie niebezpieczne „odłączanie oceny moralnej od wydarzeń społecznych, politycznych, od uchwalanych ustaw i stylu rządzenia państwem”. Jego zdaniem, „ludzie wiary i sumienia nie mogą wymawiać się od zaangażowania w rozeznawanie współczesnej rzeczywistości i podejmowanie wysiłków, aby wśród wyścigu poszukiwań nauk medycznych, społecznych, ekonomicznych nie zagubiono człowieka. Aby w wyścigu o zyski nie zagubiono sumienia ludzkiego”. – Nasz udział w życiu publicznym, w debatach społecznych, kulturowych, charytatywnych czy politycznych płynie z głębi naszej chrześcijańskiej wiary w Boga – wyjaśniał.

Jego zdaniem „prawdziwa obecność Kościoła w społeczeństwie nie wyraża się poprzez spektakularne wystąpienia ani przez jakieś szczególne strategie, ale przez zwyczajną, codzienną posługę parafii, wspólnot, poprzez otwarcie wobec szukających, formację, dialog i świadectwo życia”.

Niejednokrotnie zaznaczał, że Kościół w Polsce nie chce przejmować władzy świeckiej ani wchodzić w jej kompetencje, ale nie może zrezygnować z mówienia o tym, co uważa w dzisiejszej rzeczywistości za niegodne i nie do zniesienia dla godności człowieka. – Wobec faktu odrzucenia historycznej prawdy o chrześcijańskich korzeniach Europy, wobec różnego rodzaju oskarżeń Kościoła i religii o obskurantyzm, wobec prób prawnej eliminacji krzyża z przestrzeni publicznej nie można nie protestować – uważa metropolita przemyski.

Zdaniem abp. Michalika „godzina Kościoła trwa zawsze i nigdy nie może on wycofywać się z życia, koncentrować na sobie ani zrażać przeciwnościami, ale ma być wierny Bogu w służbie człowiekowi i to niezależnie od kosztów, które trzeba będzie ponosić”. Stwierdził też, że „wielkim problemem naszych czasów nie są siły negatywne, lecz uśpienie dobrych”.

Obchodzący 50-lecie kapłaństwa metropolita przemyski jest też konsultorem Papieskiej Rady ds. Świeckich. Ponadto w strukturach europejskich jest obecnie wiceprzewodniczącym Rady Konferencji Biskupich Europy (CCEE) a w przeszłości pełnił też funkcję przewodniczącego Komisji ds. Świeckich tego gremium.