Abp Szewczuk do przedstawicielki ambasady Niemiec o sytuacji religijnej na Ukrainie

Ustawa 8371 o zakazie działalności organizacji religijnych związanych z państwem-agresorem na Ukrainie nie jest zakazem działalności Kościoła, lecz ma na celu ochronę religii przed przekształceniem jej w oręż – powiedział podczas spotkania z kierowniczką Wydziału Kultury Ambasady Niemiec w Kijowie, panią Lisą Heike, zwierzchnik Ukraińskiego Kościoła Greckokatolickiego (UKGK), abp Światosław Szewczuk.

Głównym tematem spotkania, które odbyło się 20 sierpnia w jego rezydencji w Kijowie była sytuacja religijna na Ukrainie w czasie wojny oraz nowa ustawa 8371, która została przyjęta przez Radę Najwyższą 20 sierpnia 2024 roku.

Abp Szewczuk podkreślił, że ustawa 8371 „nie jest zakazem dla Kościoła, lecz jego ochroną przed niebezpieczeństwem wykorzystania religii jako broni („militaryzacji religii”). Ustawa ta, zdaniem zwierzchnika UKGK, ma na celu ochronę środowiska religijnego Ukrainy przed instrumentalizacją i militaryzacją religii, co stało się charakterystyczne dla działalności Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej w kontekście wojny. Zauważył, że terminu „uzbrojenie religii” używa również Synod Kościoła Anglii, mówiąc o zagrożeniach związanych z militaryzacją Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego.

Arcybiskup większy kijowsko-halicki wyjaśnił, że ustawa ma zastosowanie do wszystkich organizacji religijnych, których centra zarządzania znajdują się w krajach uznanych przez Radę Najwyższą Ukrainy za agresorów. „Rosja wykorzystała kontrolowane przez siebie prawosławie jako narzędzie militaryzacji, przekształcając je w broń neurotropową (wpływającą na układ nerwowy, powodując np. zaburzenia pamięci lub halucynacje – przyp. KAI)” – powiedział prymas.

Innym aspektem nowego prawa, według zwierzchnika UKGK, jest ochrona przed ideologią „rosyjskiego świata”. Zaznaczył, iż nowa ustawa przewiduje reakcję na ideologię rosyjskiego świata w taki sam sposób, w jaki kraje europejskie reagują na ideologię religijnych grup ekstremistycznych, takich jak Państwo Islamskie.

Podczas spotkania z panią Heike abp Szewczuk wyraził zdziwienie, że ustawa została przyjęta właśnie tego dnia, mimo że była dyskutowana od ponad roku. Zauważył, że Wszechukraińska Rada Kościołów i Organizacji Religijnych (WRKiOR) poparła podstawowe zasady projektu ustawy, ale nie była zaangażowana w jego ostateczną wersję.

Główne zasady popierane przez WRKiOR obejmują: współpracę i partnerstwo między państwem a Kościołami, brak Kościoła państwowego i równość wszystkich organizacji religijnych, nieingerencję państwa w sprawy kościelne, a także prawo i obowiązek państwa do zagwarantowania bezpieczeństwa narodowego poprzez reagowanie na możliwą instrumentalizację organizacji religijnych przez państwo-agresora.

Hierarcha podkreślił, że chociaż prawo powinno chronić wolność religijną przed manipulacją, ważne jest, aby monitorować, w jaki sposób będzie ono wdrażane w praktyce. Wyraził również zaniepokojenie możliwymi negatywnymi konsekwencjami dla wspólnot religijnych oraz znaczeniem przejrzystości i jasności w stosowaniu prawa.

Spotkanie szefa UKGK z kierowniczką wydziału kultury Ambasady Niemiec było okazją do omówienia nie tylko inicjatyw legislacyjnych, ale także ogólnych wyzwań stojących przed wspólnotami religijnymi w czasie wojny.