Abp Zimoń: rozwijać kulturę to zapewnić człowiekowi ludzki i boski wymiar

„Rozwijać kulturę to zapewnić człowiekowi, każdemu człowiekowi i wspólnocie ludzkiej, ludzki i boski wymiar” – powiedział abp Damian Zimoń 23 września do uczestników Kongresu Kultury Województwa Śląskiego, odbywającego się w Katowicach.

Abp Zimoń stwierdził, że Kościół nie ma w kieszeni gotowej prawdy o człowieku, ale ma pewną i w pełni prawomocną wiedzę na jego temat. Wie, że człowiek nie jest rzeczą, że w żadnym wypadku nie może być zredukowany do rzeczy ani traktowany jak rzecz, że ze względu na Boga należy strzec godności i wolności jego ducha. Opierając się na tej wiedzy o człowieku, jedynej, która go dogłębnie szanuje, można zbudować kulturę. „Przykładem może być kultura naszego województwa, o której bez wątpienia można powiedzieć, że w dużym stopniu ma źródło w kulturze chrześcijańskiej” – podkreślił. Przypomniał, że Śląsk jest pod wpływem silnego ośrodka kultury z Krakowa, ale też Jasnej Góry i Piekar Śląskich.

Przywołując słowa Jana Pawła II stwierdził, że kultura nie może być zniewolona przez władzę polityczną czy ekonomiczną, ale musi być wspomagana przez jedną i drugą, we wszystkich przejawach społecznej i prywatnej inicjatywy, zgodnie z prawdziwym humanizmem, tradycją i autentycznym duchem każdego narodu. Podkreślił, że kultura rodzi się wolna i powinna rozwinąć się w ustroju opartym na wolności. W konsekwencji człowiek wykształcony powinien zaproponować innym swoją kulturę, a nie ją narzucać.

„Przymus stoi w sprzeczności z kulturą, gdyż zaprzecza procesowi wolnej, osobistej asymilacji myśli i miłości, która jest właściwością kultury umysłu. Kultura narzucona stanowi nie tylko przeciwieństwo wolności człowieka, ale jest przeszkodą w procesie tworzenia samej kultury” – powiedział metropolita katowicki.

Wskazał, że Śląsk jest wielokulturowy i wielowyznaniowy, zamieszkany przez ludność, która napłynęła z różnych regionów kraju nie tylko w okresie powojennym, ale i w czasach, gdy powstawał tu przemysł – w XIX wieku i w okresie II RP. „Tu jest przemysł, ale jest też wysoka kultura, zwłaszcza muzyczna. Jest ciężka praca, ale jest także wysoki poziom edukacji. Tu jest większość katolicka, ale też są ewangelicy, prawosławni, Żydzi i przedstawiciele innych wyznań. A mimo to nigdy na Śląsku Górnym nie było waśni na tle religijnym wśród ludności” – mówił abp Zimoń.

Przywołał postacie wielkich śląskich poetów Henryka Mühlforta, Andreasa Gryphiusa i Josepha von Eichendorffa. Odwołując się do słów drugiego z nich „Przebudź się serce moje, i pomyśl”, stwierdził: „W pracy, my, Ślązacy, jesteśmy emocjonalni, a w emocjach rozsądni. Może to jakieś „proprium silesiacum”.” Zdaniem metropolity katowickiego tajemnicza moc serca i konstruktywna siła myśli, która oświeca, scala i prowadzi ku błogości integralnie pojętej przyszłości, to jakby wspólny mianownik wspomnianego „proprium silesiacum”.

„Rozumiemy dzisiaj coraz bardziej, że prawdziwa kultura jest humanizacją, podczas gdy niekultura czy kultury fałszywe dehumanizują. Dlatego człowiek, wybierając kulturę, prowadzi grę, w której chodzi o jego losy” – mówił dalej abp Zimoń. Podkreślił, że człowiek nie może zrealizować siebie w pełni, zrealizować w pełni swego człowieczeństwa, jeśli nie żyje nadprzyrodzonym wymiarem własnego istnienia w świecie i związkiem z Bogiem. Wyniesienie człowieka polega nie tylko na rozwoju jego człowieczeństwa, ale także na otwarciu się na Boga.

„Rozwijać kulturę to zapewnić człowiekowi, każdemu człowiekowi i wspólnocie ludzkiej, ludzki i boski wymiar. To zaofiarować i przekazać człowiekowi to człowieczeństwo i tę boskość, których źródłem jest Człowiek doskonały, Odkupiciel człowieka, Jezus Chrystus. W dziele kultury Bóg zawarł przymierze z człowiekiem. Sam Bóg stał się twórcą kultury dla rozwoju człowieka” – mówił abp Zimoń i zaapelował: „Otwórzcie szerzej drzwi ducha, śląskiego społeczeństwa i instytucji kulturalnych na działanie Boga, który jest przyjacielem człowieka, który działa w człowieku i dla człowieka, by wzrastał w swoim człowieczeństwie i swej boskości, w swojej istocie i swoim panowaniu w świecie”.

II Kongres Kultury Województwa Śląskiego potrwa do 25 września. Jest odpowiedzią na zapotrzebowanie środowiska animatorów, twórców i menedżerów. Kontynuuje na szczeblu regionalnym debatę zapoczątkowaną przez Kongres Kultury Polskiej (Kraków 2009) oraz bazuje na doświadczeniach Kongresu Kultury Górnego Śląska (1998).

Podczas trzydniowego Kongresu zaprezentowana zostanie panorama kulturalna województwa śląskiego, obrazująca polifoniczność kultury regionalnej: elitarnej, rozrywkowej, lokalnej, niszowej.

Przedstawiciele samorządowych instytucji kultury, organizacji pozarządowych, środowiska naukowego, przedsiębiorcy oraz pracownicy jednostek samorządu terytorialnego będą uczestniczyć w debatach, panelach, prezentacjach dobrych praktyk – eksponujących (zresztą zgodnie z założeniami kampanii społecznej „Kultura się liczy”) znaczenie kultury w procesie rozwoju społeczno-gospodarczego; kultury traktowanej jako inwestycja, a zarazem narzędzie służące integracji społecznej, stymulujące rozwój innowacji i kreatywności.