Jak zorganizować zgłaszanie wykorzystywania seksualnego?

Biskupi zgromadzeni na 384. zebraniu plenarnym w Warszawie znowelizowali „Wytyczne” Konferencji Episkopatu Polski dotyczące wstępnego dochodzenia kanonicznego w przypadku oskarżeń duchownych o czyny przeciwko szóstemu przykazaniu. Nastąpiło to w związku z motu proprio „Vos estis lux mundi” papieża Franciszka, w którym polecił on, by każda konferencja biskupów ustanowiła system pozwalający na składanie, w sposób przystępny, zawiadomień o domniemanych przestępstwach pedofilskich wobec małoletnich lub osób dorosłych „bezradnych”. Publikujemy analizę na ten temat autorstwa wybitnego polskiego kanonisty ks. prof. Piotra Majera z UPJPII.

Konferencja Episkopatu Polski dnia 8 października 2019 r. dokonała nowelizacji „Wytycznych”, które regulują sposób postępowania po wpłynięciu zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa przez duchownego lub zakonnika przeciwko szóstemu przykazaniu Dekalogu z osobą niepełnoletnią. Powodem zmiany był przepis wydany przez papieża Franciszka w motu proprio „Vos estis lux mundi” z 7 maja 2019 r. Ojciec Święty polecił, by każda konferencja biskupów ustanowiła system pozwalający na składanie, w sposób przystępny, zawiadomień o domniemanych przestępstwach pedofilskich wobec małoletnich lub osób dorosłych „bezradnych”, które nie mogą przeciwstawić się molestowaniu. Dotyczy to także przestępstw związanych z pornografią dziecięcą oraz wykorzystywania seksualnego osób pozostających w relacji zależności, czy też przy użyciu gróźb lub przemocy.

W Polsce już od dłuższego czasu w diecezjach i zgromadzeniach zakonnych funkcjonują delegaci ds. ochrony dzieci i młodzieży, którzy są odpowiedzialni za przyjmowanie zgłoszeń o wykorzystaniu seksualnym małoletnich przez duchownych. Wskazują przy tym możliwości pomocy psychologicznej i duszpasterskiej oraz konsultacji prawnej. Informacje o wszystkich delegatach znajdują się na stronie internetowej Centrum Ochrony Dziecka przy Akademii „Ignatianum” w Krakowie.

Po nowelizacji „Wytycznych” funkcja delegata zostaje ujęta w ramy prawne, a powołanie go staje się obowiązkowe w każdej diecezji oraz kleryckich zgromadzeniach zakonnych, czyli tych, w których większość stanowią duchowni. Dane kontaktowe delegata mają być podane na stronie internetowej diecezji lub prowincji w sposób łatwo dostępny dla każdego zainteresowanego. Oprócz imienia i nazwiska delegata na stronie internetowej należy podać adres poczty elektronicznej, bezpośredni telefon oraz adres umożliwiający bezpośrednie spotkanie. Obowiązek ten wprowadzono po to, by zainteresowana osoba mogła skontaktować się z delegatem bez potrzeby niczyjego pośrednictwa, z poszanowaniem prywatności i w atmosferze zaufania, zrozumienia i życzliwego przyjęcia.

Delegat, po wysłuchaniu osoby i udzieleniu jej stosownych informacji, ma przekazać zawiadomienie o domniemanym przestępstwie właściwemu przełożonemu kościelnemu (ordynariuszowi diecezjalnemu lub zakonnemu), który podejmuje dalsze działania zgodnie z przepisami prawa. Przede wszystkim, jeżeli uzna doniesienie za wiarygodne, wszczyna w tej sprawie dochodzenie wstępne, a w stosunku do duchownego może podjąć decyzję o czasowym ograniczeniu jego posługi duszpasterskiej. Jeżeli uzna, że zarzuty się potwierdzają, powiadamia Kongregację Nauki Wiary, bowiem to do niej należy osądzenie sprawcy, jeżeli jest on duchownym. Powiadamia też policję lub prokuraturę, jeżeli informacja dotyczy podejrzenia czynu, który również według prawa polskiego stanowi przestępstwo, co do którego istnieje obowiązek zawiadomienia państwowych organów ścigania.

Każdy, kto chciałby złożyć powiadomienie o uzasadnionym podejrzeniu przestępstwa popełnionego przez duchownego lub zakonnika, może też zwrócić się bezpośrednio do właściwego ordynariusza (biskupa diecezjalnego, wikariusza generalnego lub biskupiego, prowincjała zakonnego) bez potrzeby pośrednictwa delegata. Zawiadomienie powinno zawierać jak najbardziej szczegółowe informacje, takie jak wskazanie czasu i miejsca zdarzeń, osób zaangażowanych lub poinformowanych, a także wszelkie inne okoliczności, które mogą być przydatne w celu zapewnienia dokładnej oceny faktów.

O powołaniu delegata i zamieszczeniu jego danych kontaktowych na stronie internetowej każda diecezja obowiązana jest powiadomić Nuncjusza Apostolskiego w Polsce.