Archeolodzy ponownie zbadają Wzgórze Lecha

„Ekspedycja Palatium” – pod taką nazwą w lipcu ruszą ponowne badania archeologiczne na gnieźnieńskim Wzgórzu Lecha. Ich celem jest potwierdzenie tezy o lokalizacji w tym miejscu gnieźnieńskiego palatium, czyli głównej siedziby władcy z czasów Mieszka I i Bolesława Chrobrego.

Badania prowadzone będą przy kościele św. Jerzego (obok katedry), który w tym samym czasie poddany zostanie pracom remontowym i konserwatorskim. Na wykopaliska zgodę wyraziła już archidiecezja gnieźnieńska. Odpowiednie dokumenty zostały również złożone u Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków.

„Wykopaliska zamierzamy zacząć 22 lipca i prowadzić je będziemy do końca września – informuje archeolog dr Tomasz Janiak z gnieźnieńskiego Muzeum Początków Państwa Polskiego. – Kiedy tak naprawdę je zakończymy zależy od tego, co odnajdziemy. Będziemy mieli jednak wystarczająco dużo czasu, aby spokojnie zrealizować założony program badań” – zapewnia.

Cel badawczy, jaki stawiają sobie gnieźnieńscy archeolodzy jest jasny – potwierdzenie lokalizacji palatium gnieźnieńskiego, czyli siedziby władcy, która miałaby się znajdować w pobliżu wspomnianego kościoła św. Jerzego. Niewielka świątynia ma długą historię. Pierwszy kościół został w tym miejscu zbudowany w X wieku, na pozostałościach kamiennego kopca będącego ważnym obiektem kultu pogańskiego. Po przyjęciu chrztu w 966 roku Mieszko I wzniósł tu swoją rezydencję z kaplicą. Tego właśnie szukają archeolodzy.

„Nie kopiemy w ciemno. W 2010 roku, podczas niedużych badań sondażowych natrafiliśmy na fragment kamiennej konstrukcji – przedromański murek. Charakter znaleziska pozwala przypuszczać, że może to być pozostałość po dawnej rezydencji Mieszka I i Chrobrego. Może, ale nie musi! Wcześniej, w latach 80. XX wieku nieco dalej, znaleźliśmy fragmenty fundamentu. Ponowimy więc badania w tym miejscu i dodatkowo rozszerzymy wykopy względem tego, co badaliśmy wcześniej” – informuje Tomasz Janiak tłumacząc, że budownictwo kamienne w tym czasie należało na ziemiach polskich do rzadkości. Z tego materiału wznoszono w dobie monarchii wczesnopiastowskiej jedynie kościoły i właśnie palatia.

„Sam fakt istnienia takiej kamiennej konstrukcji to jeszcze nie dowód na palatium. Niestety, wcześniejsze badania były krótkotrwałe i prowadzone na niewielką skalę. Teraz wracamy, by zebrać więcej informacji, które potwierdzą, czy jest to rzeczywiście palatium. Pamiętajmy jednak, że w nauce takiej jak archeologia nie wszystko musi być tym, czym się wydaje na pierwszy rzut oka” – przyznaje archeolog.

Zdaniem dr. Michała Bogackiego, dyrektora MPPP, ewentualne potwierdzenie przypuszczeń o lokalizacji palatium może być jednym z najważniejszych odkryć archeologicznych na terenie Gniezna i w skali kraju.

„Mówię celowo o przypuszczeniach, a nie o istnieniu palatium w ogóle. Możemy przyjąć, że to podmurówka wieży bramnej – to też byłaby sensacja w skali ogólnopolskiej. Z tym, że samo palatium istniało, nie dyskutujemy. Znaczenie Gniezna oraz jego rola w początkach państwa polskiego same w sobie przemawiają za koniecznością wzniesienia niegdyś takiej budowli. Czy rzeczywiście w tym miejscu? Dodatkowe pytania dotyczyć mogą kształtu samego palatium. Mam nadzieję, że nasze tegoroczne badania dostarczą odpowiedzi na całe mnóstwo pytań, które pozostały po wcześniejszych badaniach. Zamierzamy zaprosić do konsultacji specjalistów z różnych dziedzin, którzy, mam nadzieję, pomogą nam rozwikłać tę zagadkę” – mówi dr Bogacki.

Dodatkowym elementem prowadzonych badań będzie odsłonięcie wierzchołka prawdopodobnego kurhanu kamiennego z początku X wieku.

„Wiele wskazuje na to, że to może być pochówek któregoś z poprzedników Mieszka I. Może archeologiczny dowód na przedmieszkowych Piastów? To również wymaga weryfikacji” – przyznaje dyrektor Muzeum Początków Państwa Polskiego.

Muzeum nie zamierza poprzestać na potwierdzeniu ewentualnej lokalizacji palatium przy kościele św. Jerzego, czy odpowiedzi na pytania dotyczące zagadkowego kurhanu. Wzgórze Lecha skrywa mnóstwo tajemnic. Trwają prace koncepcyjne nad wieloletnim ogólnopolskim, interdyscyplinarnym projektem badawczym prowadzącym do wydania pełnej, wielotomowej monografii wczesnopiastowskiego gnieźnieńskiego ośrodka grodowego.

Badania archeologiczne wsparło finansowo Miasto Gniezno oraz Starostwo Powiatowe. Pomocą służy także Samorząd Województwa Wielkopolskiego i kilka gnieźnieńskich firm.