Audiencja ogólna: o św. Teodorze Studycie – mistrzu życia duchowego

Na aktualność nauczania wywodzącego się z Konstantynopola, a żyjącego na przełomie VIII i IX wieku św. Teodora Studyty wskazał papież podczas dzisiejszej audiencji ogólnej w Watykanie.

Benedykt XVI przypomniał, że urodzony około 759 roku św. Teodor Studyta był jednym z najważniejszych reformatorów życia monastycznego w chrześcijaństwie bizantyńskim oraz obrońcą kultu obrazów świętych podczas drugiego kryzysu ikonoklastycznego. Rozumiał, że kwestia kultu ikon dotyczyła w istocie prawdy o Wcieleniu Chrystusa.

Papież przypomniał, że reformując życie mnisze pragnął on uczynić z każdego klasztoru dobrze zorganizowaną wspólnotę, prawdziwie ciało Chrystusa. Mnisi mieli bardzo radykalnie przestrzegać obowiązków życia chrześcijańskiego. Profesję zakonną pojmował jako niemal nowy chrzest.

Ojciec Święty zwrócił uwagę, że dla Teodora miłość pracy jest równie ważna jak posłuszeństwo i pokora. Dostrzega w niej kryterium osobistej pobożności: ten kto jest gorliwy w swoim zaangażowaniu materialnym jest też gorliwy w życiu duchowym. Nie zezwalał, by pod pretekstem modlitwy i kontemplacji mnich dyspensował się od pracy, będącej w istocie środkiem prowadzącym do spotkania z Bogiem. Teodor był prawdziwym ojcem duchowym swoich mnichów, będąc gotowym ich wysłuchać i ukazując im prawdziwą przyjaźń duchową.

Reguła skodyfikowana po jego śmierci została z pewnymi modyfikacjami przyjęta później na Górze Athos oraz w klasztorach Rusi Kijowskiej. Benedykt XVI zaznaczył, że zachowuje ona nadal wielką aktualność. „Istnieje bowiem szereg nurtów duchowych, stanowiących pułapkę dla jedności wspólnej wiary, zmierzając ku niebezpiecznej skłonności do indywidualizmu duchowego, a nawet duchowej pychy. Trzeba się zaangażować w obronę i rozwijanie doskonałej jedności Ciała Chrystusa, na którą mogą składać się zgodnie pokój ładu i szczere relacje osobowe w Duchu Świętym” – stwierdził papież.

W nauce duchowej św. Teodora Studyty Benedykt XVI podkreślił umiłowanie Wcielonego Chrystusa i Jego widzialności w liturgii oraz ikonach. Ponadto wierność łasce Chrztu św. i życie w komunii Ciała Chrystusa, duch ubóstwa, trzeźwości, wyrzeczenia, czystości – panowania nad sobą, pokorę i posłuszeństwo przeciw prymatowi własnej woli, niszczącemu tkankę społeczną i pokój dusz. Podkreślił też jego umiłowanie pracy materialnej i duchowej, przyjaźni duchowej rodzącej się z nieustannego oczyszczenia własnego sumienia, własnej duszy i życia. „Starajmy się naśladować to nauczanie, które prawdziwe ukazuje nam drogę autentycznego życia!” – powiedział papież w swej dzisiejszej katechezie.

Katechezę Ojca Świętego streścił po polsku ks. prałat Sławomir Nasiorowski z watykańskiego Sekretariatu Stanu: „Św. Teodor Studyta urodził się w 759 roku w zamożnej rodzinie konstantynopolitańskiej. W wieku 22 lat wstąpił do klasztoru Sakkudion, rządzonego wówczas przez jego wuja Platona. Kilka lat po przyjęciu święceń kapłańskich został opatem. Z powodu swej nieprzejednanej postawy w sprawie rozwodu cesarza Konstantyna VI wraz ze swymi braćmi zostaje skazany na wygnanie. Po kilkuletnim pobycie w Tesalonikach, na zaproszenie cesarzowej Ireny osiedlił się w klasztorze założonym przez konsula Studiosa. Stąd pochodzi przydomek Studyta, jakim określano Teodora i jego podwładnych.

Reforma życia zakonnego, jaką przeprowadził, klarownie określona reguła i przestrzegana hierarcha godności panująca w klasztorze, jasne wymogi w kwestii ubóstwa zakonnego, zachowana równowaga między modlitwą, ascezą i obowiązkiem pracy, sprawiły, że klasztor nadzwyczajnie się rozrósł. Liczba mnichów sięgała tysiąca, podczas gdy w innych klasztorach było ich 30-40. Praca stydytów okazałą się ważnym impulsem dla rozwoju kultury bizantyńskiej. Byli znani jako znakomici kaligrafowie, malarze, poeci, wychowawcy młodzieży, nauczyciele, bibliotekarze. Nic dziwnego, że klasztor Teodora promieniował na inne ośrodki monastyczne. Jego styl przyjęła wspólnota mnichów na Górze Atos, zakony w południowej Italii i Rusi.

Autorytet Teodora był tak wielki, że poprzez wieki fascynował ludzi oddanych życiu zakonnemu. Jego prawowierność i przeciwstawienie się laicyzmowi patriarchy Nic efora I naraziła go na biczowanie, uwięzienie i kolejne zesłanie. Zmarł na wygnaniu 11 listopada 826 roku. Pozostawił po sobie bogatą spuściznę literacką. Warto wymienić małą i wielką katechezę, liczne homilie, mowy liturgiczne, kodeks pokutny, utwory poetyckie, trzy księgi znane jako Antyretyk, testament duchowy, listy dotyczące walki z obrazoburstwem. Św. Teodor pozostaje dla nas przykładem, jak bardzo trzeba cenić sobie prawość i radykalizm życia duchowego”.

Pełny tekst katechezy papieża w dziale BIBLIOTEKA