Bazylika Katedralna w Łowiczu na Liście Pomników Historii

Bazylika Katedralna nazywana "Wawelem Mazowsza" po trwających kilka lat przygotowaniach formalnych została wpisana na elitarną listę Pomników Historii. Jest to pierwszy obiekt sakralny w diecezji łowickiej i w całym regionie, który trafi na prestiżową listę zabytków o szczególnym znaczeniu dla kultury kraju. Wręczenie rozporządzeń prezydenta RP w sprawie uznania Bazyliki Katedralnej za Pomnik Historii odbędzie się 28 listopada w Pałacu Prezydenckim w Warszawie.

Lista ta ustanawiana jest przez Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej specjalnym rozporządzeniem, na wniosek Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Pomniki historii ustanawiane są od 1994 r. Do dziś to najwyższe wyróżnienie nadano 48 zabytkom.

Na liście tej znajdują się obiekty o szczególnych wartościach materialnych i niematerialnych oraz znaczeniu dla dziedzictwa kulturowego naszego kraju. Do elitarnego grona pomników historii mogą dołączać obiekty architektoniczne, krajobrazy kulturowe, układy urbanistyczne lub ruralistyczne, zabytki techniki, obiekty budownictwa obronnego, parki i ogrody, cmentarze, miejsca pamięci najważniejszych wydarzeń lub postaci historycznych oraz stanowiska archeologiczne.

Wręczenie rozporządzeń prezydenta RP w sprawie uznania Bazyliki Katedralnej za Pomnik Historii odbędzie się 28 listopada w Pałacu Prezydenckim w Warszawie. Zaledwie kilka miesięcy temu obiekt ten otrzymał tytuł: Modernizacja 2011 roku. Pierwsze miejsce w tym ogólnopolskim konkursie było nagrodą za efekt przeprowadzonych w latach 2010 – 2011 prac konserwatorsko – rewitalizacyjnych, dzięki którym Bazylika Katedralna odzyskała swój dawny blask. Renowacji poddano wtedy część zewnętrzną świątyni oraz jej wnętrze wraz z całą infrastrukturą.

Ta najważniejsza świątynia w Łowiczu posiada bardzo bogatą historię złączoną z Prymasami Polski, spośród których 12 spoczywa w jej podziemiach. Sięgająca początkami XII w. świątynia w 1433 r. otrzymała od arcybiskupa Wojciecha Jastrzębca tytuł kolegiaty. Wtedy też powstała przy niej kapituła. Świątynię rozbudował ok. roku 1464 prymas Jan Odrowąż ze Sprowa. Najpoważniejszej przebudowy w latach 1652-1654 na zlecenie prymasa Macieja Łubieńskiego dokonali bracia Tomasz i Andrzej Poncini, którzy nadali świątyni łowickiej jej obecny kształt – trójnawowej bazyliki w stylu barokowym. W latach 1655-1657, w czasie potopu szwedzkiego, kolegiata została ograbiona. To, co ocalało dzięki wywiezieniu na Jasną Górę, znajduje się obecnie wśród zbiorów skarbca katedralnego oraz nowo powstałego Muzeum Diecezjalnego w Łowiczu. Zdewastowaną przez Szwedów świątynię odnowiono i w dniu 14 października 1668 r. prymas Mikołaj Prażmowski dokonał jej konsekracji pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Mikołaja.

Działania wojenne w czasie II wojny światowej nie oszczędziły ani Łowicza, ani kolegiaty. W czasie wrześniowej Bitwy nad Bzurą niemiecki ostrzał artyleryjski spowodował pożar, w wyniku którego poważnie uszkodzone zostały dach i wieże. l tym razem świątynię odrestaurowano (prace te zapoczątkowano jeszcze w czasie okupacji niemieckiej), a wnętrze poddano konserwacji, przywracając kolegiacie jej dawne piękno.

W latach dziewięćdziesiątych XX wieku, za sprawą papieża Jana Pawła II kolegiata łowicka dwukrotnie zyskała na znaczeniu. Po raz pierwszy w roku 1992, kiedy to Ojciec Święty bullą "Totus Tuus Poloniae Populus" z dnia 25 marca ustanowił ją kościołem katedralnym nowo powstałej diecezji łowickiej. Po raz drugi w czasie VII pielgrzymki do Ojczyzny kiedy, przebywając w katedrze łowickiej dnia 14 czerwca 1999 r., papież nadał świątyni tytuł Bazyliki Mniejszej.