Benedykt XVI odwiedził Synagogę Większą w Rzymie

Benedykt XVI odwiedził 17 stycznia wieczorem Synagogę Większą w Rzymie. Wezwał chrześcijan i żydów do wspólnego świadectwa o istotnym znaczeniu Boga dla współczesnego świata.

Była to po Kolonii i Nowym Jorku trzecia wizyta Benedykta XVI w synagodze.

Przed przybyciem do synagogi Benedykt XVI pierwsze kroki skierował do Portyku Oktawii. Złożył tam kosz czerwonych róż przed tablicą pamięci Żydów deportowanych 16 października 1943 r. W ten sposób oddał hołd ofiarom hitlerowskiej eksterminacji narodu żydowskiego. W łapance w getcie, którą zarządził komendant SS w okupowanym Rzymie, Herbert Kappler, hitlerowcy deportowali do obozu w Auschwitz 1007 osób. Jedynie 16 z nich powróciło po wojnie do domu. Pod Portykiem Oktawii papieża powitali prezes rzymskiej gminy żydowskiej, Riccardo Pacifici oraz prezes Związku Żydów Włoskich, Renzo Gattegna.

Ojciec Święty z orszakiem przeszedł na Via Catalana obok synagogi i zatrzymał się także przy tablicy przypominającej o zamachu, jakie bojownicy OWP dokonali na osoby wychodzące z modlitwy w sobotę, 9 października 1982 roku. Zginął wtedy dwuletni Stefano Tache, a 37 osób odniosło rany. W dzień po zamachu Jana Paweł II podczas modlitwy Anioł Pański w ostrych słowach potępił to tragiczne zajście. Tam Benedykt XVI złożył wiązankę białych róż i spotkał się rabinem Elio Toaffem, który jako naczelny rabin Rzymu przyjmował Jana Pawła II podczas pamiętnej wizyty w tej synagodze w 1986 r.

U stóp schodów do synagogi papieża powitał rabin Riccardo Di Segni. Po przekroczeniu progu chór synagogi zaintonował Psalm 126. Papież przeszedł przez środek i udał się w stronę podium. Tam powitali go niektórzy przedstawiciele władz cywilnych. Po prawej stronie podium miejsce zajęli członkowie watykańskiej Komisji ds. Kontaktów Religijnych z Judaizmem, po lewej orszak papieski. Papież oraz rabini Riccardo Di Segni i Toaf zasiedli po środku.

W swoim wystąpieniu przewodniczący wspólnoty żydowskiej w Rzymie, Riccardo Pacifici krytycznie mówił o procesie beatyfikacyjnym Piusa XII. „Milczenie Piusa XII wobec Szoah boli wciąż jako czyn, którego nie było. Może nie zatrzymałby pociągów śmierci, ale przekazałby sygnał, słowo ostatniego pocieszenia, ludzkiej solidarności dla naszych braci, wiezionych do pieców Auschwitz – mówił Pacifici i wezwał do otwarcia watykańskich archiwów z czasów II wojny światowej. Ze zrozumieniem mówił także o tych, którzy krytycznie odnieśli się do papieskiej wizyty. Na spotkanie nie przybył Giuseppe Laras, przewodniczący Włoskiej Rady Rabinackiej.

Rabin Riccardo Di Segni przypomniał w swoim wystąpieniu, że dialog katolicko-żydowski jest owocem II Soboru Watykańskiego, a jego dokonania nie powinny być podważane, co było wyraźną aluzją do zdjęcia ekskomuniki z biskupów lefebrystów.

W przemówieniu Benedykt XVI zaznaczył, iż przybywając do społeczności żydowskiej Wiecznego Miasta pragnie wyrazić szacunek i miłość, jaki Biskup i Kościół Rzymu, podobnie jak cały Kościół katolicki, żywi dla tej wspólnoty oraz wspólnot żydowskich na całym świecie. Podkreślił, że trwałym, punktem odniesienia katolików w ich relacjach z Żydami jest nauka II Soboru Watykańskiego. Na tę drogę dialogu składały się obok historycznej wizyty Jana Pawła II, 13 kwietnia 1986 r. w tej właśnie synagodze także liczne spotkania z przedstawicielami społeczności żydowskiej, w tym wizyta w Ziemi Świętej w roku 2000.

Ojciec Święty przypomniał także swoje wizyty w synagogach w Kolonii oraz w Nowym Jorku a także ubiegłoroczną pielgrzymkę do Ziemi Świętej. Podkreślił, że Kościół wyraził ubolewanie z powodu słabości swoich synów i córek, prosząc o przebaczenie za to wszystko, co mogło sprzyjać plagom antysemityzmu i antyjudaizmu. „Oby te plagi zostały wyplenione na zawsze!” – stwierdził papież.

Benedykt XVI mówiąc o tragicznych dziejach XX wieku zaznaczył, że wyjątkowa i szokująca tragedia Holokaustu stanowi w pewien sposób wierzchołek drogi nienawiści rodzącej się, gdy człowiek zapomina o swoim Stwórcy i stawia siebie w centrum wszechświata. Przypomniał swe słowa wypowiedziane w obozie koncentracyjnym w Auschwitz, iż „władze Trzeciej Rzeszy chciały całkowicie zmiażdżyć naród żydowski” oraz że „unicestwiając ten naród, zamierzali zabić Boga, który powołał Abrahama, a przemawiając na Górze Synaj, ustanowił zasadnicze kryteria postępowania ludzkości, obowiązujące na wieki”.

Papież przypomniał rzymskich Żydów prześladowanych i zamordowanych w Auschwitz. Wyraził ubolewanie z powodu obojętności wielu Włochów, zaznaczając jednocześnie, iż nie brakowało ludzi heroicznie, ryzykując własnym życiem ratowali Żydów. „Także Stolica Apostolska prowadziła często ukrytą i dyskretną akcję pomocy” – zaznaczył Ojciec Święty. Podkreślił, iż pamięć o tych wydarzeniach powinna zachęcić chrześcijan i żydów do umocnienia łączących ich więzi, aby umacniało się zrozumienie, szacunek i akceptacja.

Papież podkreślił, iż najmocniejszym fundamentem wzajemnej bliskości i duchowego braterstwa chrześcijan i żydów jest Pismo św. Wskazuje ono na wspólne korzenie, dzieje i wspólne duchowe dziedzictwo. Wypływa stąd solidarność łącząca Kościół i naród żydowski, centralne miejsce Dekalogu, jako wspólne orędzie etyczne a także zaangażowanie na rzecz budowania czy realizacji Królestwa Najwyższego w trosce o dzieło stworzenia.

Benedykt XVI podkreślił znaczenie Dekalogu, stanowiącej punkt odniesienia życia w sprawiedliwości i miłości, wielki kodeks etyczny całej ludzkości, każdej osoby kierującej się prawym sumieniem. Wskazał w tej perspektywie na różne pola możliwej współpracy i świadectwa.

«Dziesięć Słów» wzywa do uznania jedynego Boga, wbrew pokusie tworzenia sobie innych bożków, czynienia złotych cielców – powiedział Papież. – W naszym świecie wielu nie zna Boga, lub uważa go za coś zbytecznego, nieważnego dla życia. W ten sposób sfabrykowano wielu nowych bogów, którym człowiek się kłania. Przebudzić, otworzyć nasze społeczeństwa na wymiar transcendentny, dawać świadectwo jedynemu Bogu – to cenny wkład, który żydzi i chrześcijanie mogą wspólnie dać”- stwierdził papież. Podkreślił konieczność współdziałania w ochronie życie człowieka, w obliczu wszelkich niesprawiedliwości i nadużyć, uznając wartość każdej osoby ludzkiej, stworzonej na obraz i podobieństwo Boga.

„Wspólne świadczenie o najwyższej wartości życia wobec wszelkiego egoizmu stanowi istotny wkład w budowę świata, gdzie panuje sprawiedliwość i pokój, szalom upragniony przez ustawodawców, proroków i mędrców Izraela” – stwierdził Benedykt XVI.

Papież wezwał też do współpracy w dziedzinie poszanowania świętości rodziny opartej o małżeństwo kobiety i mężczyzny, pozwalającej na rozwijanie prawdziwego człowieczeństwa każdego i otwarcie się równocześnie na dar nowego życia. „Wspólne świadczenie, że rodzina jest nadal podstawową jednostką społeczną i podstawowym kontekstem, w którym uczymy się i praktykujemy ludzkich cnót to cenna posługa, jaką należy zaoferować na rzecz budowania świata o ludzkim obliczu” – powiedział Ojciec Święty.

Nawiązując od przykazania miłości Boga i bliźniego papież zaapelował do chrześcijan i żydów o szczególną wielkoduszność wobec ubogich, kobiet i dzieci, obcokrajowców, chorych, słabych i potrzebujących. Wyznawcy obydwu religii są w ten sposób powołani do głoszenia i świadczenia o Królestwie Najwyższego – zaznaczył Benedykt XVI.

Mówiąc o dialogu teologicznym Ojciec Święty zaapelował o pogłębienie wzajemnego poznania. „Do nas należy, w odpowiedzi na wezwanie Boga, praca w celu zapewnienia, aby zawsze pozostawała otwarta przestrzeń dialogu, wzajemnego szacunku, wzrastania w przyjaźni, wspólnym świadectwie w obliczu wyzwań naszych czasów, które zachęcają nas do współpracy dla dobra ludzkości w tym świecie stworzonym przez Boga, Wszechmogącego i Miłosiernego” – powiedział papież.

Benedykt XVI zaapelował też o współpracę chrześcijan i żydów mieszkających w Rzymie oraz o pokój w Ziemi Świętej.

Po papieskim wystąpieniu przy wtórze pieśni „Ani Maamin” wymieniono dary, którymi były obrazy. Wykonywane w czasie wizyty utwory przygotowano pod kierunkiem Claudio Di Segni, dyrygenta, który kieruje chórem od osiemnastu miesięcy. Jako solista wystąpił on przed Janem Paweł II podczas jego historycznej wizyty w 1986 roku.

Po zakończeniu oficjalnej części spotkania papież i rabin udali się do pomieszczenia obok synagogi na krótką osobistą rozmowę. Po niej przeszli do ogrodu, gdzie Benedykt XVI na pamiątkę wizyty pobłogosławił drzewko oliwne. Potem w podziemiach Ojciec Święty spotkał się jeszcze z przedstawicielami wspólnoty żydowskiej.

Z okazji papieskiej wizyty w muzeum żydowskim, znajdującym się na terenie synagogi, otwarto wystawę, zatytułowaną „Et ecce gaudium”, na której zgromadzono czternaście rysunków z XVIII wieku, wykonanych z okazji koronacji papieży.

Pobytowi Benedykta XVI wśród przedstawicieli najstarszej wspólnoty żydowskiej na Zachodzie towarzyszyła ciepła i przyjacielska atmosfera, co raz dochodziło do spontanicznych oklasków, a nawet łez i nieskrywanych emocji. Towarzyszyły jej też nadzwyczajne środki bezpieczeństwa. Ojca Świętego strzegło kilkuset policjantów i agentów sił specjalnych.

Wśród dostojników watykańskich byli m. in. kardynałowie Tarcisio Bertone, sekretarz stanu Stolicy Apostolskiej oraz Walter Kasper, przewodniczący Papieskiej Komisji ds. Kontaktów Religijnych z Judaizmem. Na spotkanie przybyli także przedstawiciele społeczności muzułmańskiej, a z Jerozolimy przybył jej łaciński patriarcha abp Fouad Twal i wicepremier izraelskiego rządu Silvan Shalom. Obecna była liczna grupa Żydów, którzy przeżyli Holokaust.

Przybywając do synagogi Benedykt XVI powtórzył historyczny gest swojego Jana Pawła II z 1986 r. i złożył po raz pierwszy wizytę „starszym braciom w wierze”, którzy od ponad 2 tys. lat mają swoją wspólnotę w Rzymie.