Beskid Śląski: „Szczodry Dzień” u górali

Tradycja mieszkańców Śląska Cieszyńskiego każe 23 grudnia, dzień przed wigilią Bożego Narodzenia, zapraszać do domów chorych i biednych. Dzień szczodry rozpoczynał niegdyś u górali okres świątecznej hojności.

Dawniej ubodzy, którzy zapukali tego dnia do drzwi gospodarstw, mogli liczyć na prezenty i hojne, szczodre przyjęcie. Zgodnie ze starą góralską tradycją, niewidomi i żebracy otrzymywali jedzenie, odzież, a nawet pieniądze.

Małgorzata Kiereś, etnograf z Istebnej, tłumaczy, że zwyczaj ten odzwierciedla specyficzny charakter góralskich świąt. Nakazywał on obdarowywać każdego bliźniego tym, co najlepsze. „Górale dzielili się, więc z najbiedniejszymi szpyrką, czyli kawałkiem słoniny, owocami i orzechami. Gospodarz często wypijał z gośćmi ‘szczodrzonkę’, czyli kieliszek wódki na zgodę” – opowiada kierownik Muzeum Beskidzkiego w Wiśle, zauważając, że o „Szczodrym Dniu” dziś pamiętają już tylko nieliczni.

Według tradycji górale Beskidu Śląskiego podczas wigilii Bożego Narodzenia łamią się maczanym w miodzie lub smarowanym masłem opłatkiem, zwanym tu „rad ośnikiem”. Pod obrusem powinny znajdować się siano oraz kilka drobnych monet. Wolne miejsce przy stole przeznaczone ma być dla zmarłych.