„Bez sprawiedliwości nie będzie pokoju” – oświadczenie społeczeństwa obywatelskiego

Przedstawiciele ukraińskiego społeczeństwa obywatelskiego, organizacji obrony praw człowieka i innych stanowczo potępili rozmowy delegacji Rosji i USA nt. Ukrainy, które odbyły się w Arabii Saudyjskiej oraz plany utworzenia grup rokowań bez udziału Ukrainy. We wspólnym oświadczeniu, zatytułowanym „Bez sprawiedliwości nie będzie pokoju”, podkreślono, iż jakiekolwiek ustalenia w sprawie Ukrainy bez jej bezpośredniego udziału są nie tylko nie do przyjęcia, ale też sprzeczne z podstawowymi zasadami prawa międzynarodowego, suwerenności państw i prawa narodu Ukrainy do samodzielnego określania swej przyszłości.

Oto polski tekst dokumentu:

Bez sprawiedliwości nie będzie pokoju.
Oświadczenie ukraińskiego społeczeństwa obywatelskiego w sprawie rozmów USA i Rosji

Takie ustalenia nie mają niczego wspólnego z trwałym pokojem i bezpieczeństwem międzynarodowym, stwarzając dodatkowe zagrożenia dla bezpieczeństwa, gospodarcze i inne dla państw, które je popierają. Taka droga powtarza fatalny błąd wspólnoty międzynarodowej, popełniony podczas „Spisku Monachijskiego” z 1938 r., który – jak wiadomo – nie zadowolił zakusów państwa-agresora i doprowadził do jeszcze bardziej niszczycielskiej wojny.

Ukraina nie jest przedmiotem, lecz suwerennym państwem, które ucierpiało z powodu agresji

Federacja Rosyjska nadal prowadzi pełnowymiarową wojnę przeciw Ukrainie, łamiąc podstawowe zasady prawa międzynarodowego, zwłaszcza zawarty w Statucie ONZ zakaz stosowania siły wobec integralności terytorialnej i niezależności politycznej jakiegokolwiek państwa. Uznały to nie tylko liczne dokumenty organizacji międzynarodowych, ale także poparła przeważająca większość państw świata. Skutkiem agresji, dokonanej przez Federację Rosyjską, jest wiele zbrodni wojennych, zbrodni przeciw ludzkości i prawdopodobnie ludobójstwo narodu ukraińskiego.

Międzynarodowy Trybunał Karny (MTK) wydał już nakazy aresztowania Władimira Putina, Marii Lwowej-Biełowej i innych wyższych urzędników Rosji. Prowadzenie jakichkolwiek rozmów z przedstawicielami państwa, którego kierownictwo jest podejrzewane o najcięższe zbrodnie wojenne, bez wyraźnych mechanizmów pociągnięcia winnych do odpowiedzialności, nie tylko jest niemoralne, ale również podważa sam system międzynarodowego porządku prawnego.

Bez sprawiedliwości nie może być trwałego pokoju

Wojna rosyjsko-ukraińska trwa nie tylko w wyniku zakusów terytorialnych wobec Autonomicznej Republiki Krymu, miasta Sewastopola, obwodów donieckiego, ługańskiego, zaporoskiego i chersońskiego, ale także z powodu systematycznego lekceważenia przez Rosję niemal wszystkich norm prawa międzynarodowego. Jakiekolwiek „uregulowanie” bez odpowiedniego międzynarodowego systemu praworządności nie tylko nie przyniesie trwałego pokoju, lecz umocni bezkarność, tworząc przesłanki do rozszerzenia agresji, eskalowania sytuacji i nowych zbrodni w przyszłości.

Niewystarczająca reakcja obcych państw i organizacji międzynarodowych na okupację Półwyspu Krymskiego, agresywne działania w Donbasie w 2014 roku oraz liczne zbrodnie okupacyjnych wojsk i administracji na tych obszarach zaszczepiły w kierownictwie rosyjskim poczucie bezkarności. To z kolei uwarunkowało pełnowymiarowe wtargnięcie Federacji Rosyjskiej i masowe okrucieństwa przeciw narodowi ukraińskiemu na znacznie większą skalę. Oświadczenia o możliwości wstrzymania ognia bez rozwiązania zagadnienia odpowiedzialności i gwarancji bezpieczeństwa są groźne. Federacja Rosyjska wykorzystywała już wcześniejsze „ustalenia pokojowe” do przegrupowania swych sił, do przygotowania nowego natarcia i kontynuowania agresji. Od chwili rozpoczęcia agresji w 2024 roku systematycznie łamie ona nie tylko normy prawa międzynarodowego, ale też własne zobowiązania wynikające z podpisanych porozumień. Wszelkie nadzieje na zmianę jej podejścia i dotrzymanie nowych uzgodnień nie mają żadnych podstaw.

Tak więc jakiekolwiek wstrzymanie działań bojowych winno opierać się na zasadach prawa międzynarodowego, łącznie z pociągnięciem do odpowiedzialności winnych popełnienia zbrodni międzynarodowych.

Niedopuszczalność politycznego manipulowania wyborami na Ukrainie

Zwracamy uwagę na niedopuszczalność mieszania się w wewnętrzne sprawy Ukrainy. Wszelkie „plany”, przewidujące przeprowadzenie wyborów na Ukrainie jako warunku „pokojowego uregulowania” są brutalnym pogwałceniem suwerenności państwa. Żadna siła zewnętrzna nie ma prawa narzucać Ukrainie rozwiązań politycznych, zwłaszcza w warunkach niepowstrzymanej agresji i okupacji części terytoriów. Ponadto wybory w warunkach wojny zagrożą życiu wyborców, uniemożliwią należyty udział obrońców ukraińskich w procesie wyborczym i w efekcie poddadzą w wątpliwość prawomocność wybranych w ten sposób władz.

W związku z powyższym wzywamy:

1. Państwa i inne podmioty prawa międzynarodowego – aby nie uczestniczyły one w rokowaniach bez bezpośredniego udziału Ukrainy oraz aby trzymały się zasady „nic o Ukrainie bez Ukrainy”.
2. Inne organizacje obrony prawa i międzynarodowe na świecie – aby potępiły prowadzenie takich rokowań bez udziału Ukrainy i aby domagały się pociągnięcia do odpowiedzialności winnych zbrodni międzynarodowych.
3. Państwa członkowskie Międzynarodowego Trybunału Karnego – aby zapewniły wykonanie nakazów aresztowania osób odpowiedzialnych za zbrodnie wojenne i zbrodnie przeciw ludzkości, a zwłaszcza Władimira Putina.
4. Rządy krajów członkowskich ONZ, które przestrzegają statutu ONZ i są zainteresowane zachowaniem działania zasad prawa międzynarodowego – aby umocniły poparcie dla Ukrainy jako jedynej realnej drogi do powstrzymania wojny na sprawiedliwych warunkach.
5. Rządy krajów członkowskich ONZ, które przestrzegają Statutu ONZ i są zainteresowane zachowaniem działania zasad prawa międzynarodowego – aby wzmogły nacisk sankcyjny na Rosję, łącznie z dodatkowymi ograniczeniami dla spółek, które współpracują z rosyjskim kompleksem wojskowo-przemysłowym.

Zwracamy uwagę, iż sprawiedliwy i trwały pokój jest możliwy jedynie przez przywrócenie suwerenności i integralności terytorialnej Ukrainy oraz przez nieuchronność ukarania winnych najcięższych zbrodni międzynarodowych. Wszelkie próby „pojednania”bez Ukrainy oraz bez sprawiedliwości dla poszkodowanych są nie tylko nie do przyjęcia, ale też niebezpieczne dla całego międzynarodowego porządku prawnego.

******

Dokument powyższy podpisali dotychczas przedstawiciele 49 organizacji z Ukrainy i spoza jej granic. Jest on nadal otwarty do podpisu.

Tłumaczył Krzysztof Gołębiowski (KAI)