Białystok: ikona z Londynu na wystawie w Muzeum Rzeźby Alfonsa Karnego

Ikonie Matki Boskiej Tatiszczewskiej autorstwa białostoczanina Piotra Sawickiego poświęcono wystawę „Obraz wojennego szlaku” w Muzeum Rzeźby Alfonsa Karnego w Białymstoku. Ekspozycję filii Muzeum Podlaskiego można oglądać do 1 września.

Obraz Matki Boskiej Tatiszczewskiej, będący kopią ikony Matki Bożej Ostrobramskiej, pochodzi ze zbiorów Instytutu Polskiego i Muzeum im. gen. Sikorskiego, przy parafii jezuitów w Willesden Green, w Londynie. Namalowany został około 1941 roku, jako nastawa ołtarzowa do Mszy polowych odprawianych przez kapelanów Armii Polskiej z okazji przybycia generała Władysława Sikorskiego.

Pierwszą, prostą ramę do obrazu zrobił st. strzelec Władysław Żołdak. Drugą, znaną do dzisiaj, wykonał prawdopodobnie sławny polski rzeźbiarz Feliks Berdyszak, żołnierz II Korpusu. Centralnie umieścił napis: “Bóg 1939 – 1941 Ojczyzna”, a u dołu: “Matko, ratuj nas”. Obraz służył za ołtarz polowy 5 Kresowej Dywizja Piechoty i przemierzył z żołnierzami II Korpusu cały szlak bojowy przez Dżałał-Abad w Kirgizji, Iran, Irak, Palestynę, Egipt, po Monte Cassino na Półwyspie Apenińskim.

Obraz w czasie wędrówki wojennej uległ zawilgoceniu, dlatego we Włoszech o. Walczak oddał go do pracowni konserwatorskiej. Tutaj, nieznany z nazwiska konserwator, zmienił jego pierwotny wyraz. Zniknął bolesny i matczyny wygląd Madonny, ale Piotr Sawicki zaakceptował zmianę, kładąc w prawym rogu swój podpis. Po zakończeniu wojny, w 1946 r. o. Walczak przywiózł obraz do Anglii, a w 1949 r. zabrał go ze sobą na misje do Północnej Rodezji (dzisiaj Zambia).

W 1970 roku, po 29 latach wędrowania po w skupiskach Polaków rozsianych w Afryce, o. Walczak powrócił z obrazem do Londynu. Tu przekazał go w ręce swoich wojennych druhów z Koła 15 Wileńskiego Batalionu “Wilków”, fundatorów i spadkobierców z Tatiszczewa. Ci z kolei wizerunek Matki Boskiej Tatiszczewskiej ofiarowali Instytutowi Polskiemu i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie. Od marca 1975 r. obraz jest wystawiony w kaplicy jezuitów w Londynie na Willesden Green.

W 2018 r. dzieło zostało poddane konserwacji w Muzeum Narodowym w Krakowie. Podczas prac konserwatorskich usunięto zanieczyszczenia, sklejono rozwarstwienia oraz wypełniono ubytki podobrazia, zaprawy i warstwy malarskiej. Obraz zabezpieczono werniksami. Konserwacji poddano także ramę.