Białystok upamiętnił rocznicę powstanie w getcie

16 sierpnia, w 80. rocznicę powstania w białostockim getcie, abp Józef Guzdek modlił się za poległych i pomordowanych w 1943 r. Uroczystości upamiętniające rocznicę wybuchu zrywu białostockich Żydów zgromadziły pod pomnikiem Bohaterów Getta na Placu im. Mordechaja Tenenbauma przedstawicieli władz Białegostoku i województwa podlaskiego, ambasad Izraela, USA i Niemiec, służby mundurowe oraz mieszkańców miasta. W uroczystościach wzięła udział grupa gości z Izraela.

Główne uroczystości poświęcone rocznicy rozpoczęły się w południe przed Pomnikiem Bohaterów Getta na Placu im. Mordechaja Tenenbauma. Śpiewowi Mazurka Dąbrowskiego towarzyszyło bicie dzwonów w białostockich kościołach i dźwięk syren alarmowych.

Po wystąpieniach przedstawicieli władz miasta i ambasad, m.in. Izraela Stanów Zjednoczonych i Niemiec, naczelny rabin Polski Michael Joseph Schudrich odmówił żydowską modlitwę za zmarłych – Kadisz. Następnie metropolita białostocki abp Józef Guzdek wraz prawosławnym abp. Jakubem odczytał tekst Psalmu 91, modląc się za poległych i pomordowanych w białostockim getcie.
Uroczystość zwieńczył apel poległych, salwa honorowa oraz złożenie wieńców i zapalenie zniczy przed pomnikiem Bohaterów Getta.

Z okazji rocznicy Białystok odwiedzili zagraniczni goście – m.in. rodzina Samuela Pisara (ojczyma Antony’ego Blinkena, sekretarza stanu USA), Benjamin Midler – ocalały z białostockiego getta z córką Ellen Winter, przedstawiciele partnerskiego miasta Yehud-Monosson, którego częścią jest Kiriat Białystok (osiedle utworzone w 1950 r. przez imigrantów z Białegostoku i okolic rozproszonych po całym świecie).

Głównym obchodom towarzyszyło odsłonięcie tzw. kamieni pamięci poświęconych rodzinie Samuela Pisara – ocalałego z zagłady getta i obozu koncentracyjnego w Auschwitz. Kamienie znajdują się przy ul. Dąbrowskiego 20, na chodniku przy kamienicy, gdzie Pisar się urodził.

Na godz. 16.00 zaplanowano koncert Moniki Horodek oraz Anny Jagielskiej-Riveiro z zespołem w auli Pałacu Branickich. Kolejnym wydarzeniem będzie dyskusja wokół książki „Z krwi i nadziei” Samuela Pisara w Muzeum Pamięci Sybiru przy ul. Węglowej (godz. 17.30). Na chętnych czeka także preview wystawy Zuzanny Hertzberg Mechica (Galeria Arsenał przy ul. A. Mickiewicza, w godz. 10.00-18.00).

Zwieńczeniem dzisiejszych uroczystości będzie plenerowy spektakl „Skrzypek na dachu” Teatru Żydowskiego im. Estery Rachel i Idy Kamińskich w Warszawie. Białostoczanie będą mogli obejrzeć go na Rynku Kościuszki o godz. 20.30.

Wydarzenia związane z rocznicą trwają od końca czerwca i zakończa się 24 listopada. W tym czasie instytucje kultury, animatorzy i organizacje pozarządowe zorganizowały m.in. wystawy fotografii i malarstwa, koncerty, spektakle, prezentacje, spacery historyczne, działania edukacyjne, spotkania autorskie i dyskusje, a także wydanie kilku publikacji.

Białostockie powstanie historycy uważają za drugi pod względem wielkości, po Warszawie, zryw ludności żydowskiej w walce z hitlerowcami. Wybuchło 16 sierpnia 1943 roku podczas ostatecznej likwidacji białostockiego getta. Słabo uzbrojonym żydowskim bojownikom, których było ok. 300, nie udało się zrealizować planu przedostania się, wraz z dużą grupą mieszkańców do Puszczy Knyszyńskiej. Większość z nich zginęła w nierównej walce z Niemcami. Powstanie ostatecznie upadło 20 sierpnia, a większość białostockich Żydów wywieziono do obozów zagłady w Treblince, Majdanku i Auschwitz.