Bizantyjska kratima w luterańskim kościele

Monumentalna bizantyjska muzyka liturgiczna w wykonaniu Serbskiego Chóru im. Mojsieja Petrowicza z Belgradu rozbrzmiała 15 kwietnia w kościele luterańskim Zbawiciela w Bielsku-Białej.

W ramach kolejnego dnia trwającego 16. Międzynarodowy Festiwalu Muzyki Sakralnej na Podbeskidziu „Sacrum in musica” bielska publiczność wysłuchała koncertu muzyki starocerkiewnej. Tradycją ekumenicznego festiwalu jest to, że koncerty muzyki prawosławnej odbywają się w świątyni Kościoła ewangelicko-augsburskiego.

Utworem, który zrobił na publiczności największe wrażenie, była kilkunastominutowa kratima – misternie rozbudowana kompozycja na głosy, która ma wyrazić, według chrześcijańskiego Kościoła wschodniego, śpiew aniołów. Zamiast słów na tle melizmatycznej melodii, śpiewanej na jednej sylabie, serbscy artyści wyśpiewywali w narastającej i potęgującej się pieśni pozbawione treści – „Te ri rem, to ro ro” – słowa, które mają naśladować śpiew aniołów, czystą chwałę Boga.

Obok tej niezwykłej kompozycji śpiewacy, który swój koncert rozpoczęli od wejścia przez całą główną nawę kościoła, podczas gdy jeden z członków chóru wystukiwał rytm na kawałku drewna, goście z Serbii wykonali stichęrę „Woskresenije Twoje Chryste, Spase” (Zmartwychwstanie Twoje, Chryste Zbawco), stichosy z błogosławieństwami, troparion zmartwychwstania „Christos Woskresie” (Chrystus powstał z martwych), eotinony Ewangelii o zmartwychwstaniu Jezusa oraz pierwszą część hymnu pochwalnego – hirmos. Po przerwie artyści wykonali, już z akompaniamentem instrumentów, kilka serbskich pieśni ludowych.

Serbski Chór Bizantyjski im. Mojsieja Petrowicza został założony w 1996 r. i od tego czasy szybko stał się symbolem tradycji muzycznych Serbii. Nazwa chóru odnosi się do Mojsieja Petrowicza założyciela pierwszej szkoły śpiewu w Belgradzie na początku XIX wieku. Członkowie chóru nie tylko interesują się muzyką kościelną. Towarzystwo pielęgnuje także niemal zapomnianą tradycyjną muzykę ludową – Chalgia.

Założyciel chóru, Nikola Popmihajlov, urodził się w Belgradzie w 1968 r. Studiował muzykę bizantyjską w Narodowym Konserwatorium w Atenach w klasie profesora Michaela S. Makris’a. Nicola Popmihajlov jest członkiem Serbskiego Towarzystwa Muzyki Dawnej, a także pedagogiem w Wokalnej Szkole Psalmów im. Mojsieja Petrowicza w Belgradzie. W latach 2003-2008 był honorowym wykładowcą na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Belgradzkiego, a także nauczycielem w licznych klasztorach i parafiach serbskich. Jest autorem pierwszego podręcznika muzyki bizantyjskiej w języku serbskim.