Bł. Maria Teresa Ledóchowska – wzór pracy misyjnej

„Z rzeczy boskich najbardziej boską jest współpraca nad zbawieniem dusz”. To hasło przyświeca Zgromadzeniu Sióstr Misjonarek św. Piotra Klawera. Założyła go bł. Maria Teresa Ledóchowska, którą Kościół wspomina 6 lipca.

Maria Teresa Ledóchowska należy do najwybitniejszych postaci w Kościele w dziedzinie pracy misyjnej. Ożywiła ducha misyjnego w Kościele, odkryła nowe drogi współpracy misyjnej, zainteresowała swoją ideą rzesze ludzi. Nawiązała też żywy kontakt z misjami katolickimi w Afryce. W swej działalności była prekursorką soborowej odnowy życia apostolskiego stwierdzającej, że „Kościół pielgrzymujący jest misyjny ze swej natury” (Dekret o Misyjnej Działalności Kościoła).

Urodziła się 29 kwietnia 1863 r. w Loosdorf w Dolnej Austrii. Jej ojcem był hrabia Antoni Ledóchowski, a matką – pochodząca ze Szwajcarii Józefina z domu Salis-Zizers. Rodzina była głęboko religijna, ale i silnie związana z Polską. Młodszą siostrą Marii Teresy była Julia, założycielka zgromadzenia szarych urszulanek, św. Urszula Ledóchowska, brat Włodzimierz był w późniejszych latach generałem jezuitów, a stryj Mieczysław – arcybiskupem gnieźnieńsko-poznańskim, a następnie kardynałem i prefektem Kongregacji Rozkrzewiania Wiary (obecnie Nauki Wiary).

Maria Teresa była dzieckiem bardzo zdolnym. Swoje wrażenia z podróży z ojcem do Polski i na Litwę opisała w książce „Mein Polen”, dedykowanej ukochanemu stryjowi, kard. Mieczysławowi Ledóchowskiemu. „Dla Boga i mojej ukochanej Ojczyzny!” – oto hasło, które powinno mi towarzyszyć, napisała 16-letnia wówczas dziewczyna.

W 1883 r. rodzina przeniosła się na stałe do Polski, do Lipnicy Murowanej. W dwa lata później Maria Teresa zachorowała na ospę. Od niej zaraził się ojciec i zmarł. To przeżycie oraz wiadomość, że siostra zamierza wstąpić do sióstr urszulanek w Krakowie spowodowało, że i ona chciała „uczynić coś wielkiego dla Pana Boga”.

W latach 1885-1889 była damą dworu toskańskiego w Salzburgu. Tam zetknęła się z franciszkankami misjonarkami Maryi, od których po raz pierwszy usłyszała o misjach. Bolała nad tym, że wychowana w domu głęboko religijnym, nie słyszała o działalności misyjnej Kościoła. Również w Salzburgu zapoznała się z działalnością kardynała Karola M. A. Lavigerie, założyciela zakonu Misjonarzy i misjonarek Afryki, znanego (od koloru habitu) jako „ojcowie biali”. Spotkanie z prymasem Afryki latem 1889 r. w Szwajcarii miało decydujący wpływ na jej całą dalszą działalność. Ona również pragnęła poświęcić się całkowicie misjom afrykańskim i sprawie walki z niewolnictwem. Zrezygnowała więc ze stanowiska damy dworu i zamieszkała u sióstr szarytek w Salzburgu. W 1894 r. założyła Sodalicję św. Piotra Klawera dla Misji Afrykańskich . Piotr Klawer był hiszpańskim jezuitą, misjonarzem i apostołem niewolników w XVII w.

Maria Teresa Ledóchowska opracowała statuty dla tego stowarzyszenia oparte na konstytucjach św. Ignacego, a jałmużna miała się łączyć z modlitwą o nawrócenie Afryki oraz wypraszać łaski dla misjonarzy. Nawiązała kontakt z misjonarzami i pod pseudonimem Aleksander Halka zaczęła wydawać czasopismo „Echo z Afryki” – jak głosił podtytuł: Pismo miesięczne ilustrowane dla popierania zniesienia niewolnictwa i dla rozszerzenia misji katolickich w Afryce. Wydawała też „Murzynka” i inne periodyki w kilkunastu językach.

Sodalicja św. Piotra Klawera została ostatecznie zatwierdzona w 1910 roku jako nowe zgromadzenie zakonne Sióstr Misjonarek św. Piotra Klawera dla Misji Afrykańskich. . Jej członkinie były misjonarkami, choć nie udawały się na misje. Sodalicja klaweriańska nie podlegała Kongregacji dla Spraw Zakonnych, lecz Kongregacji Rozkrzewiania Wiary. „Misjonarze i misjonarki mogą być porównywani do pięknej palmy, której owocami są ochrzczone murzyńskie dzieci: korzenie jednak, które tkwią głęboko w ziemi, których nikt nie widzi, a z których drzewo czerpie swe soki – to jest Sodalicja ze swą ukrytą, nieprzerwaną pracą” – pisała Maria Teresa Ledóchowska. I odnosiła sukcesy, tworząc poprzez misję klaweriańską coraz to nowe dzieła, jak np. Związek Mszalny, Chleb św. Antoniego dla Afryki, Wykup dziecka murzyńskiego z niewoli, Kształcenie seminarzysty itp. Ponadto zbierano okruchy szlachetnych metali, staniol, zużyte znaczki pocztowe, które potem sprzedawano, a pieniądze wysyłano misjonarzom. Przez wiele lat przetrwały też skarbonki z figurką murzynka, kłaniającego się po wrzuceniu datku do skarbonki. Matka Maria Teresa organizowała też na terenie Polski i Austrii kongresy poświęcone walce z niewolnictwem, a także wydawała książki religijne w różnych językach afrykańskich i w tym celu powołała Dzieło Prasy Afrykańskiej. Grupy skupione wokół Sodalicji było niekiedy bardzo liczne. I tak np. w Wilnie 1 300 dzieci należało do 40 grup Ligi Dzieci dla Afryki.

Maria Teresa Ledóchowska zmarła w Rzymie 6 lipca 1922 r.. Papież Paweł VI beatyfikował ją 19 października 1975 r., w Niedzielę Misyjną. Niemal symboliczne było spotkanie u jej grobu, w czasie II Soboru Watykańskiego, Prymasa Polski, kard. Stefana Wyszyńskiego z kardynałem Rugambwy z Afryki. A w kilkanaście lat później, 1 maja 1994 r., na zakończenie obradującego w Rzymie synodu biskupów dla Afryki, w 100-lecie zgromadzenia klawerianek, afrykańscy biskupi podczas uroczystej liturgii w bazylice Matki Bożej Większej, dziękowali za dzieło Matki Teresy. Liczne zasługi na polu misji i walki z niewolnictwem zjednały jej miano „matki Afryki”. Na prośbę biskupów polskich, 20 stycznia 1976 r. Paweł VI ogłosił Matkę Teresę Ledóchowską patronką Dzieła Współpracy Misyjnej w Polsce.