Kard. Stefan Wyszyński – droga do beatyfikacji

Beatyfikowany dokładnie rok temu kard. Stefan Wyszyński był najwybitniejszym w historii Prymasem Polski. Jego mądre, 33-letnie rządy zaowocowały pogłębieniem i umasowieniem religijności Polaków oraz wyjątkowym wzrostem autorytetu Kościoła. Fenomen Kościoła w Polsce, który pomimo totalitarnych represji znacznie rozwinął swoją działalność, utorował drogę do wyboru Jana Pawła II na papieża.

Stefan Wyszyński urodził się 3 sierpnia 1901 r. w Zuzeli na Bugiem w zaborze rosyjskim, na granicy Mazowsza i Podlasia. Jego ojciec był organistą.

W 1912 r. rozpoczął naukę w Warszawie w gimnazjum Wojciecha Górskiego z polskim językiem wykładowym. Od września 1915 r. kontynuował naukę w Łomży w Męskiej Szkole Handlowej im. Piotra Skargi. W latach 1917 – 1920 uczęszczał do liceum Piusa X we Włocławku, po którego ukończeniu wstąpił do tamtejszego Wyższego Seminarium Duchownego.

Był człowiekiem słabego zdrowia. Miał chore płuca, a kiedy kończył seminarium, wątpiono, czy warto go wyświęcać. Został wyświęcony indywidualnie 3 sierpnia 1924 r. w katedrze we Włocławku. Mszę prymicyjną odprawił 5 sierpnia 1924 r. na Jasnej Górze.

W 1925 r. rozpoczął studia na KUL z zakresu prawa kanonicznego i katolickiej nauki społecznej. Był uczniem ks. prof. Antoniego Szymańskiego, jednego z najwybitniejszych polskich przedstawicieli katolickiej nauki społecznej. W Lublinie poznał też ks. Władysława Korniłowicza, który miał duży wpływ na jego formację duchową i intelektualną.

Po powrocie w 1930 r. do Włocławka był wykładowcą w seminarium duchownym, prowadził Chrześcijański Uniwersytet Robotniczy, był asystentem kościelnym Chrześcijańskich Związków Zawodowych oraz publicystą, a od 1932 r. redaktorem naczelnym „Ateneum Kapłańskiego. Działał również w Akcji Katolickiej, organizował m.in. Katolicki Związek Młodzieży Robotniczej, sieć Katolickich Uniwersytetów Ludowych.

Po wybuchu drugiej wojny światowej przewidując, że może być poszukiwany przez gestapo opuścił Włocławek. Od lipca 1940 r. był kapelanem niewidomych dzieci oraz sióstr franciszkanek służebnic krzyża w Laskach, które znalazły schronienie w Kozłówce na Lubelszczyźnie, a potem w Żułowie. W czerwcu 1942 r. przyjechał do Lasek pod Warszawą i jako kapelan zakładu dla niewidomych został do zakończenia wojny. W Warszawie prowadził wykłady na tajnych uniwersytetach. W 1944 r. przystąpił do Armii Krajowej, nosił pseudonim Radwan II. W czasie powstania warszawskiego był kapelanem w szpitalu powstańczym w Laskach.

W marcu 1945 r. powrócił do Włocławka, gdzie był rektorem Seminarium Duchownego, które wymagało odbudowy. Jednocześnie z powodu braku księży, wymordowanych przez Niemców sprawował funkcję proboszcza w dwóch parafiach oraz redaktorem „Ładu Bożego” i „Ateneum Kapłańskiego”.

Biskupem lubelskim został mianowany 4 marca 1946 r. 22 października 1948 r. niespodziewanie zmarł prymas kard. August Hlond. Przed śmiercią jako swego następcę wskazał bp. Stefana Wyszyńskiego. Pius XII decyzję o nominacji 16 listopada podpisał bullę, w której powoływał Wyszyńskiego na arcybiskupa gnieźnieńskiego i warszawskiego, Prymasa Polski.

Stefan Wyszyński został wyposażony w specjalne pełnomocnictwa Stolicy Apostolskiej, otrzymane w spuściźnie po kard. Hlondzie. Dawały mu one uprawnienia legata papieskiego wobec całego Kościoła w Polsce, jurysdykcję nad ziemiami poniemieckimi, szczególne uprawnienia dotyczące katolików obrządku łacińskiego żyjących na terenie Związku Sowieckiego oraz jurysdykcję nad katolickimi obrządkami wschodnimi w Polsce.

Prymas początkowo próbował szukać dla Kościoła „modus vivendi” z władzą. Stąd zgodził się na „Porozumienie” z 1950 r., które na okres kilku lat wyhamowało frontalny atak na Kościół. Jednak w 1953 r. wobec próby przejęcia przez komunistów kontroli nad nominacjami w Kościele, Wyszyński wypowiedział kategoryczne: „Non possumus!”.

25 września 1953 r. kard. Wyszyński został aresztowany. Bez aktu oskarżenia, procesu i wyroku był więziony przez trzy lata – do 28 października 1956 r. Do jesieni 1956 r. przebywał w miejscach odosobnienia: Rywałdzie Królewskim (do 12 października 1953 r.), Stoczku Warmińskim (do 6 października 1954 r.), Prudniku Śląskim (do 26 października 1955 r.) oraz Komańczy (do 28 października 1956 r.).

Podczas pobytu w Komańczy napisał tekst Jasnogórskich Ślubów Narodu Polskiego, pomyślanych jako odnowienie ślubów lwowskich Jana Kazimierza z czasów Potopu szwedzkiego. Tekst ślubów – w imieniu uwięzionego – odczytał bp Michał Klepacz 26 sierpnia 1956 r., w obecności blisko miliona pielgrzymów przybyłych na Jasną Górę.

Po odzyskaniu wolności 28 października 1956 r. prymas, w latach 1957 – 1966 prowadził Wielką Nowennę, która miała przygotować naród na obchody Millennium Chrztu Polski. Z jego inicjatywy rozpoczęło się Nawiedzenie, czyli wędrówka Matki Bożej w kopii Obrazu Jasnogórskiego po wszystkich polskich parafiach. Nowenna zakończyła się 3 maja 1966 r. Aktem Oddania Narodu Matce Bożej za wolność Kościoła w Polsce i na świecie.

Prymas przewodniczył wszystkim uroczystościom milenijnym 1966 r., przemierzając wraz z całym Episkopatem „Szlak Tysiąclecia” w wielkim dziękczynieniu Narodu i Kościoła. Punktem kulminacyjnym uroczystości milenijnych było święto Królowej Polski, 3 maja 1966 r. W tym dniu Prymas wraz z całym Episkopatem, wobec kilkuset tysięcznej rzeszy wiernych zebranych u stóp Jasnej Góry, dokonał wiekopomnego Aktu całkowitego Oddania Polski w niewolę Matce Chrystusowej za wolność Kościoła w Ojczyźnie i w świecie.

W latach 1962-1965 kard. Wyszyński brał czynny udział w pracach Soboru Watykańskiego II. Był też jednym z inicjatorów słynnego orędzia biskupów polskich i biskupów niemieckich, co spotkało się z ostrą reakcją władz komunistycznych. Na zakończenie obrad Soboru Watykańskiego II, w przyjętym przez Prymasa liście biskupów polskich do niemieckich, napisano m. in.: „W tym ogólnochrześcijańskim, a zarazem bardzo humanitarnym duchu wyciągamy do Was nasze dłonie z ław kończącego się Soboru, udzielamy przebaczenia i prosimy o przebaczenie.

16 października 1978 brał udział w konklawe, które wybrało kardynała Karola Wojtyłę na papieża. W dniach 2–10 czerwca 1979 przyjął Ojca świętego Jana Pawła II w Polsce, podczas jego pierwszej pielgrzymki do Ojczyzny.

Po wybuchu strajków w sierpniu 1980 r. na Wybrzeżu Prymas zachowywał ostrożność, jednocześnie popierając postulaty strajkujących. W latach 1980 – 1981 pełnił rolę pośrednika w negocjacjach pomiędzy władzą, a „Solidarnością”.

Zmarł 28 maja 1981 r. w Warszawie, w uroczystość Wniebowstąpienia Pańskiego. Miał 80 lat, z których 57 przeżył jako kapłan. Trumna z jego ciałem spoczęła w podziemiach katedry św. Jana w Warszawie, a pogrzeb 31 maja 1981 r., z udziałem kard. Agostino Casarolego stał się wielką manifestacją religijną i narodową.

Proces beatyfikacyjny

Proces kard. Stefana Wyszyńskiego trwał 30 lat. Na etapie diecezjalnym rozpoczął się 20 maja 1989 r. a zakończył 6 lutego 2019 r. Przesłuchano 62 świadków, którzy osobiście znali kard. Wyszyńskiego oraz przebadano wszystkie jego pisma. Podczas procesu odbyło się 289 sesji.

Zebrane akta – w sumie 37 tomów – zostały w kwietniu 2001 r. złożone w watykańskiej Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych. A trzytomowy zbiór materiałów, tzw. Positio – o świętości życia i heroiczności cnót Sługi Bożego, złożył tam kard. Kazimierz Nycz złożył w listopadzie 2015 r. Przekazana dokumentacja dotyczyła cnót teologalnych: wiary, nadziei i miłości; kardynalnych – roztropności, sprawiedliwości, męstwa, umiarkowania oraz moralnych – czystości, ubóstwa, posłuszeństwa i pokory w życiu Prymasa Wyszyńskiego.

18 grudnia 2017 r. dekret o heroiczności cnót podpisał papież Franciszek. 29 listopada 2018 r. konsylium lekarskie Kongregacji orzekło cudowne uzdrowienie za wstawiennictwem kardynała, a 2 października 2019 r. Ojciec Święty zatwierdził ten cud.

Beatyfikacja miała się ona odbyć 7 czerwca 2020 r. ale ze względu na pandemię została przełożona na 12 września 2021 r. Przewodniczył jej w warszawskiej świątyni Opatrzności Bożej kard. Marcello Semeraro, prefekt Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych z udziałem całego polskiego episkopatu i gości zagranicznych.