Bp Markowski: Cmentarz Żydowski na Bródnie to miejsce niezwykłe ale nieznane

Cmentarz Żydowski na Bródnie to kawał pięknej i poruszającej historii Warszawy – podkreślił w rozmowie z KAI bp Rafał Markowski. Przewodniczący Komitetu KEP ds. dialogu z judaizmem wyraził nadzieję, że obchodzony w niedzielę 24. Dzień Judaizmu uświadomi mieszkańcom stolicy, że taka nekropolia w ogóle istnieje. Choć był to swego czasu największy żydowski cmentarz na świecie, to wiedza o nim jest bardzo słaba – dodał biskup.

Modlitwy katolików i żydów na bródnowskim Cmentarz rozpoczęły dzisiejsze obchody Dnia Judaizmu w Kościele katolickim w Polsce. Przebiega on pod hasłem „Życie i śmierć. ‘Kładę dziś przed tobą życie i szczęście, śmierć i nieszczęście’” (Pwt 30,15). Słowa Psalmu 130 („Z głębokości wołam do Ciebie, Panie”) odczytał najpierw biskup warszawsko-praski Romuald Kamiński a następnie tę samą modlitwę odśpiewał po hebrajsku naczelny rabin Polski, Michael Schudrich.

Po uroczystości bp Markowski powiedział KAI, że nekropolia robi wstrząsające wrażenie, bowiem po wojnie systematycznie ją niszczono. W latach 1848-51 decyzją władz komunistycznych macewy były wyrywane z ziemi, a część z nich została wykorzystana przy różnych warszawskich budowlach. „Dziś leżą one nieuporządkowane na terenie nekropolii, co ma w pewnym sensie odzwierciedlać losy tego cmentarza. Robi to porażające wrażenie” – powiedział duchowny.

Przewodniczący Komitetu KEP ds. dialogu z judaizmem wyraził radość, że dzięki dzisiejszym obchodom udało się zwrócić uwagę na tę niezwykłą nekropolię. Zaznaczył, że pomimo starań gminy żydowskiej opiekującej się tym miejscem, współcześni mieszkańcy Warszawy nie mają świadomości, że taki cmentarz w ogóle istnieje.
„Mam nadzieję, że tegoroczne obchody Dnia Judaizmu przynajmniej częściowo odmienią ten stan rzeczy. Bo ludzie tu pochowani to kawał przepięknej i poruszającej historii Warszawy” – powiedział KAI bp Rafał Markowski.

Także bp Romuald Kamiński przyznał, że modlitwy na żydowskiej nekropolii było dla niego bardzo poruszającym przeżyciem. – Modlitwa w tym miejscu ma wyjątkowe znaczenie: to jest modlitwa za zmarłych a jednocześnie wyraz pamięci o historii tych ludzi – naszych sióstr i braci, którzy tu żyli razem z pokoleniami chrześcijan” – powiedział KAI biskup warszawsko-praski.

Żydowska nekropolia jest szczególnym pomnikiem historii polskich Żydów – z tysiącami nagrobków tworzącymi kamienny pejzaż unicestwionej społeczności. Bródnowska nekropolia jest największym pod względem liczby pochowanych osób żydowskim cmentarzem w Warszawie. Na blisko 14 hektarach spoczywa około 320 tys. osób. Pochówki odbywały się tutaj w latach 1743-1940.

Na Cmentarzu Żydowskim na Bródnie spoczywają m.in. żołnierze Starozakonnego Pułku Lekkokonnych Berka Joselewicza, Abraham Stern – pierwszy żydowski członek Towarzystwa Przyjaciół Nauk, trzech praskich cadyków a także Szmul Jakubowicz Zbytkower, jeden z najbardziej wpływowych Żydów I Rzeczpospolitej.

Do niedawna cmentarz był miejscem prawie nieznanym. W latach 80 zaopiekowała się nim Fundacja Rodziny Nissenbaumów, w 2012 został przekazany Gminie Wyznaniowej Żydowskiej.