Bp Zadarko: papież apeluje, by ludzie nie byli zmuszani do migracji

– Papież w swym orędziu apeluje, by ludzie nie byli zmuszeni do migracji a jeśli się na nią decydują – by uzyskali odpowiednią pomoc – mówi bp Krzysztof Zadarko, przewodniczący Rady ds. Migracji, Turystyki i Pielgrzymek KEP, komentując w rozmowie z KAI orędzie papieża Franciszka na 109 Światowy Dzień Migranta i Uchodźcy. W polskim kontekście biskup zwraca uwagę m.in. na problem powrotów z emigracji, który dotyczy niemałej liczby naszych rodaków. Zachęca też do refleksji na temat sytuacji na granicy polsko – białoruskiej.

„Wolni, aby wybrać: migrować, czy pozostać” – to hasło orędzia papieża Franciszka na 109. Światowy Dzień Migranta i Uchodźcy (24 września 2023 r.). Komentując orędzie, bp Krzysztof Zadarko w rozmowie z KAI wskazuje, że nie chodzi o zniechęcenie do migracji: papież nawołuje, by zagwarantować człowiekowi warunki wolnego wyboru, by nie był zmuszony do migracji, a jeśli się na nią decyduje – by uzyskał odpowiednią pomoc. „Wszyscy mamy prawo do poszukiwania lepszego miejsca na świecie, ale nieszczęściem jest emigracja wymuszona” – mówi przewodniczący Rady KEP ds. Migracji, Turystyki i Pielgrzymek.

– Prawo do nieemigrowania po raz pierwszy wybrzmiało w nauczaniu Kościoła tak mocno, chociaż oczywiście było już wzmiankowane. Z pewnością jest to kontynuacja podejścia duszpasterskiego do migrantów i uchodźców, w którym sytuuje się na pierwszym miejscu godność człowieka i solidarność z tym, który jest w potrzebie. Papież przywołuje dwa biblijne, podstawowe argumenty dla zrozumienia losu migrantów i uchodźców i naszej wobec nich postawy. Dwudziesty piąty rozdział Ewangelii św. Mateusza (słowa Jezusa Chrystusa „byłem obcy a przyjęliście Mnie”) – w migrantach należy widzieć nie tylko braci i siostry, ale również twarz cierpiącego Jezusa Chrystusa. Jezus Chrystus jest w migrantach i uchodźcach, ludziach doświadczonych z powodu wypędzenia i ucieczki z domu albo bezpiecznego miejsca. Ten obraz zawiera z konieczności pewien skrót myślenia, ma jednak nam pomóc zrozumieć teologiczną perspektywę. Drugim obrazem jest uciekająca przed Herodem do Egiptu Święta Rodzina, szukająca schronienia nie z własnego wyboru a z konieczności ratowania życia – mówił hierarcha.

Bp Zadarko wskazując, że zwłaszcza w polskiej perspektywie jest to warte podkreślenia, zwraca uwagę na osoby powracające z emigracji, zwłaszcza dzieci. „Mam na myśli los tych, którzy np. emigrowali do krajów zachodniej Europy i nie mają dziś jak wrócić, chociażby z powodu biedy, wstydu z niepowodzenia. Mogły też zaniknąć wcześniejsze trwałe więzi małżeńskie i rodzinne, i czasami nie ma do kogo powrócić. Na Zachodzie, zwłaszcza w Anglii, Holandii czy nawet w Niemczech są grupy emigrantów z Polski, którzy znaleźli się na marginesie społecznym. Tamtejsza pomoc socjalna wciąż to sygnalizuje. Orędzie papieskie słusznie wskazuje więc, by zatroszczyć się o takie osoby i umożliwiać im powrót do Ojczyzny” – stwierdził.

Przewodniczący Rady KEP wskazał na działania z ostatnich dwóch dekad związane z repatriacjami Polaków i ich potomków ze Wschodu. „Mamy więc doświadczenie, jak spojrzeć na ludzi, którzy powinni czuć się w Polsce jak u siebie, powinni mieć świadomość, że są chciani i oczekiwani. Powroty z emigracji są dziś tematem niestety mało ważnym, a jestem przekonany, że dotyczy to niemałej grupy naszych rodaków. To stanowi także duszpasterskie wyzwanie, by o tych ludziach i rodzinach powracających pamiętać i pomóc na nowo się odnaleźć, gdy zajdzie taka potrzeba” – zauważył bp Zadarko.

Omawiając nauczanie papieża Franciszka o prawie do nieemigrowania hierarcha wskazał na analizę przyczyn: „Dokument w dużej części adresowany jest do wielkich tego świata, którzy organizują życie gospodarcze, polityczne i społeczne tak, że ciągle są ludzie wciąż decydujący się na emigrację, szukając lepszego, bezpieczniejszego świata”.

– Gdy mówimy o powrotach z emigracji albo o nieemigrowaniu, warto przyjrzeć się opiece nad ludźmi, którzy wyjeżdżają, którzy są w drodze do lepszego miejsca – tu chodzi głównie o walkę z przemytnikami, którzy czerpią niesamowite zyski z deptania godności ludzkiej – i wreszcie docierają do docelowego miejsca. Każdy z tych trzech etapów wymaga konkretnego wsparcia – powiedział.

Bp Zadarko zauważył również, że papieskie orędzie może inspirować do przemyślenia kwestii przymusowego zawracania ludzi do miejsc, w których grozi im niebezpieczeństwo – tzw. pushback. „Gdy papież wspomina o powrotach, przymusowych powrotach, myślę o sytuacji na granicy polsko-białoruskiej. Oczywiście zdarza się, że zawracanie staje się uzasadnione, np. w przypadku, gdy służby państwa po rozpoznaniu dochodzą do wniosku, że konkretna osoba stanowi zagrożenie lub z innych powodów nie należy jej się prawo do azylu lub ochrony międzynarodowej. Jednak czasami jest też tak, że niektórzy migranci mogą być przymusowo wypychani przez granicę wbrew prawu i pozostawiani sami sobie. Trudno zapomnieć o zawracanych w ten sposób matkach z dziećmi, to zawsze jest nieludzkie. Konieczne jest przemyślenie praktykowanej formuły – czy rzeczywiście we wszystkich przypadkach zachowujemy się godnie wobec ludzi, którzy zdecydowali się poszukiwać lepszego życia, a my zmuszamy ich do powrotu i to wiedząc, że za granicznym płotem nie uzyskają żadnego wsparcia” – wskazał.